Laat de stress niet aan je hart komen

Wat is het best voor je hart: meteen lucht geven aan je woede of ijzig kalm blijven terwijl je vanbinnen overkookt?

Stress is inherent aan een drukke loopbaan: er moet nu eenmaal hard worden gewerkt. Eindigt zo’n drukke carrière vroeg of laat met een hartinfarct? Niet noodzakelijk. Als jobstress onvermijdelijk is, moet je er zo gezond mogelijk mee omgaan.

Je lichaam reageert op stress door meer cortisol of stresshormoon te produceren. Daardoor verhoogt de bloeddruk en versnelt het hartritme: je bent omzeggens klaar om te vechten. Als je chronisch gestresseerd bent, resulteert dat in een chronisch verhoogde bloeddruk en samengeknepen bloedvaten, waardoor je hart extra belast wordt. Tot het vroeg of laat begeeft.

Een hartinfarct grijpt je letterlijk naar de keel. Mensen die het overleven, beschrijven hevige momenten van doodsangst. Je kan dat infarct dus maar beter voorkomen. De bekendste uitlokkende factoren – zoals overgewicht, roken, diabetes, hoge bloeddruk en te veel cholesterol in je bloed – kan je proberen te beheersen met medicijnen, sport en rookstopbegeleiding. Op stresserende gebeurtenissen, zoals werkdruk, heb je echter minder vat. Je reactie hangt grotendeels af van je persoonlijkheid.

Woede

Uit een jarenlange Amerikaanse opvolgstudie bij meer dan duizend mannelijke studenten blijkt dat degenen die bij het minste geringste in woede ontsteken, vijfmaal meer risico lopen op een vroegtijdig hartinfarct dan de rustiger proefpersonen. Meteen lucht geven aan kwaadheid is dus niet zo gezond voor het hart. Woede verhoogt, net als stress, de cortisolpieken in het bloed. Mensen met een vijandige of achterdochtige ingesteldheid leven met hogere adrenalinespiegels dan hun meer gezapige soortgenoten. Maar lucht geven aan woede tegenover derden werkt als een sneeuwbal. Anderen worden of kwaad met jou, of kwaad op jou. In beide gevallen neemt de stress nog meer toe.

Opkroppen

Betekent dit dat je je gevoelens dan maar moet opkroppen? Ook weer niet. Professor Johan Denollet, psycholoog en hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, bracht de psychologische kenmerken van de hartpatiënten in kaart aan de hand van bestaande vragenlijsten, verzamelde medische gegevens en vergeleek.

Hij kwam tot de bevinding dat er op de afdeling hartrevalidatie veel meer binnenvetters zijn dan in de gemiddelde populatie: 25 tot 30 procent tegenover 15 tot 20 procent. Mensen die negatieve emoties opkroppen en aan de buitenkant ijzig kalm blijven, lopen drie- tot viermaal meer risico op een tweede infarct, zo toonde Denollet aan. Hij noemt die combinatie van persoonlijkheidskenmerken een type-D- persoonlijkheid. Het zijn de zwartkijkers, de mensen die zich voortdurend zorgen maken en daarbovenop niet geneigd zijn om die negatieve gevoelens te uiten, zogenaamd om anderen te sparen, maar in werkelijkheid om zichzelf te sparen door niet in conflict te treden of vervelende reacties uit te lokken. Kortom binnenvetters. Op onze tanden bijten en blijven glimlachen terwijl we ons op datzelfde moment rotslecht voelen, overkomt ons allemaal wel eens en is soms sociaal gewoon wenselijk. Gevaarlijk wordt het pas wanneer je aanhoudend binnenvet.

Deze type-D-persoonlijkheden lopen niet alleen meer risico op een infarct, hun bloedvaten slibben ook sneller dicht na een bypassoperatie (overbruggingen) of het plaatsen van een stent. En na een hart-transplantatie is ook het risico op afstotingsverschijnselen groter. Wetenschappers vonden daarvoor ook de nodige biologische verklaringen: binnenvetters staan ‘s morgens al op met verhoogde cortisolspiegels.

In balans

Gezonder omgaan met stress betekent in de eerste plaats erop letten hoe je zelf in stresssituaties reageert. Zowel te snel overkoken als alles opkroppen jaagt het risico op een vroegtijdig hartinfarct de hoogte in.

Sport is een gezonde uitlaatklep voor mensen onder hoge werkdruk: actieve mensen voelen zich beter, zijn gezonder en houden beter stand in stressvolle situaties. Op voorwaarde dat presteren in de sport geen stressfactor op zich wordt: trainen als een gek om voor je collega de Mont Ventoux op te fietsen, is dus geen goed idee. Integendeel.

Ook de relatie met collega’s heeft een invloed op je hart. Uit de Belstress-studie, gevoerd door de Universiteit Gent en de ULB bij 15.000 mannelijke werknemers tussen 35 en 59 jaar, blijkt dat jobstress veel beter wordt opgevangen wanneer je je gesteund weet door collega’s. Ernstige hartkwalen komen twee keer zo vaak voor bij werknemers die weinig begrip vinden bij collega’s en chefs dan bij degenen die goed worden opgevangen door hun naaste werkomgeving. Samen naar boven fietsen en genieten van de prestatie dus. (*)

Door Marleen Finoulst