Krimpvrije MBO

Vijf Kempische kaderleden kopen hun eigen bedrijf Fardem Belgium, producent van huisvuilzakken en folies uit Beerse. Ondanks een krimpende markt, investeren de nieuwe eigenaars in een modern machinepark en alternatieve producten. Zij geloven in de toekomst van hun composteerbare verpakking. Een Europese primeur.

“Kun jij er niet voor zorgen dat we op de cover van Onze Tijd verschijnen ? Dat past beter bij de leefwereld van mijn collega’s,” grapjast Frank Vercalsteren, gedelegeerd bestuurder van Fardem Belgium.

De benjamin (33j.) van Go 5 de vijf kaderleden die de kunststofverwerker uit Beerse (en ex-dochter van de Nederlandse chemiereus DSM) via een management buy-out (MBO) overnamen is het nieuwe gezicht van de onderneming. “Hij moet nog minstens 25 jaar meegaan, terwijl wij over tien jaar al van onze welverdiende rust genieten,” repliceert de 51-jarige verkoopdirecteur Eddy De Bruyn, met zijn 29 jaren dienst de nestor van de onderneming.

Dergelijke verbale speldenprikken weerspiegelen de sfeer binnen Fardem Belgium. Open communicatie en teamwerk zijn de leidmotieven van de Kempense producent van huisvuilzakken en krimpfolie. Elke stafvergadering wordt ingeleid door iemand van de werkvloer. Na twee jaar onzekerheid, inleveringen en reorganisaties gelooft iedereen opnieuw in de toekomst van het bedrijf. De MBO is rond zonder één afdanking en het wederzijds vertrouwen groot. De kersverse aandeelhouders houden woord. Volgende maand gaan de nieuwe HDPE-extruder ( high density polyethyleen) en de automatische inpakmachine samen goed voor zo’n 65 miljoen frank in productie.

Marketingdirecteur Peter Walters : “Terwijl collega’s inkrimpen of er het loodje bij neerleggen (zie kader : Woelige tijden), investeren wij opnieuw in het bedrijf. Alle neuzen staan in dezelfde richting.” Ook het personeel haalt opgelucht adem. Na de verankering van de eigendomsstructuur vinden de werknemers hun motivatie en werkplezier terug. Tijdens de receptie van de MBO op 29 maart 1996 overhandigden zij een fotocollage aan hun bazen met de slagzin : go 5 good luck.

HERSTRUCTURERINGEN.

Fardem Belgium heeft een lange geschiedenis achter de rug. Ruim honderd jaar geleden start de familie Heijmeijer in Amsterdam een handel in jutezakken. In 1884 wordt een eerste productiehal in Edam gebouwd.

Door de stijgende vraag naar verpakkingen diversifieert het bedrijf in ’50 naar papieren zakken. Acht jaar later komen daar de extrusie van kunststof (polyethyleen) bij. Dankzij het plastic-succes breidt Heijmeijer verder uit en opent in ’64 een vestiging in Beerse, die zich toelegt op de productie van huisvuilzakken en krimpfolie in polyethyleen (600 ton).

In ’71 verkoopt de familie haar twee verpakkingsbedrijven aan DSM, producent van grondstoffen. Fardem afkorting van Fabriques Réunis d’Emballage is de nieuwe firmanaam. De Nederlandse chemiereus ambieert het Europees marktleiderschap in folie-extrusie tegen de eeuwwisseling en neemt andere bedrijven in het buitenland over : Lissner (Duitsland), Corhope (Frankrijk), Sogeplast (Luxemburg), Transpacar (Spanje) en Addison (Engeland). Eind jaren ’80 realiseren de 900 werknemers van de Fardem Packaging Group een gemeenschappelijke productie van 120.000 ton, goed voor een geconsolideerde jaaromzet van 5,6 miljard frank.

Maar dan slaat de recessie toe. Door de dalende consumptie, het negatief imago van plastic en de structurele overcapaciteit in de sector moeten veel kunststofverwerkers hun deuren sluiten. In ’89 is de Duitse fabriek van Fardem aan de beurt. Twee jaar later volgt de Luxemburgse vestiging. Dan beslist DSM zich back to the core business te richten en gooit haar verpakkingsafdelingen op de markt. In ’94 voert het management van Louth (Engeland) een MBO door. Enkele maanden later doen hun Franse collega’s hetzelfde. Op 8 juni ’95 neemt de Nederlandse Schuttersveld Holding, gespecialiseerd in business-to-business-activiteiten, de aandelen van Edam en Beerse samen over.

Vercalsteren, ex-medewerker bij het internationale auditkantoor Touche Ross en sinds ’93 financieel directeur van Fardem Belgium : “De verwachtingen waren groot. Na twee jaar intensief saneren hoopten wij dat de rust was teruggekeerd en dat Schuttersveld zou investeren om te kunnen groeien. Ondanks de negatieve cijfers in de officiële jaarrekeningen, was onze fabriek in Beerse intrinsiek winstgevend. Dat wisten we, kijk maar naar de resultaten van ’95. Maar al snel bleek dat onze nieuwe moedermaatschappij alleen maar geïnteresseerd was in industriële producten. In tegenstelling tot Edam is Fardem Belgium voor 60 % gespecialiseerd in huisvuilzakken en dus niet oninteressant voor de Nederlandse holding.”

TOEKOMSTKANSEN.

Vervolgens steekt het management de hoofden bij elkaar om zich te bezinnen over de marktevolutie, de prijzen van de grondstoffen en de overlevingskansen van het bedrijf.

De Bruyn : “Uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat de toekomst van Fardem Belgium er rooskleurig uitziet op voorwaarde dat we aan productontwikkeling doen. De creatie van de biologisch afbreekbare afvalzak kwam net op tijd. Dat is onze verzekering voor de 21ste eeuw. De toepassingsgebieden zijn zowat onuitputbaar.”

Nochtans blijft de maatschappelijke kritiek op plastic verpakkingen groot, stijgen de grondstofprijzen en boert de sector in het algemeen achteruit. Wie durft zijn geld in zo’n labiele markt te steken ? “Voor PE-folies en -zakken zal altijd een business bestaan,” antwoordt productiedirecteur Jef Van Eynde : “Als pas gesaneerd bedrijf staat Fardem klaar voor de 21ste eeuw. Wij hebben op tijd ingezien dat we de tering naar de nering moesten zetten en ons niet langer mochten laten meeslepen in de spiraal van de dumpingprijzen, waarin ook Vistal ten prooi is gevallen. Door de aanpassing van onze kostenstructuur en de invoering van een margebeleid sinds ’93 leveren wij alleen nog kwaliteit aan eerlijke prijzen is de continuïteit van het bedrijf verzekerd. Dankzij de inspanningen van het personeel, dat teruggeschroefd is van 206 naar 146 werknemers, heeft Fardem haar volumes (28.000 ton per jaar) kunnen behouden. Nu de rust op de markt langzaam maar zeker weerkeert, hopen wij na de eeuwwisseling terug te kunnen uitbreiden door middel van onze nieuwe nicheproducten, zoals de biozak, de wave-top en de ritsfolie.”

Technisch directeur Walter Vereycken : “Fardem is altijd voorloper geweest qua productvernieuwing, milieu en veiligheid. Zo beschikt ons bedrijf sinds vier jaar over een gesloten koelsysteem, zodat wij jaarlijks 260.000 m3 water besparen. Het productie-afval gaat naar Rymoplast in Lommel, waar het tot secundaire granulaten wordt verwerkt. Sinds jaar en dag maken wij afvalzakken met een hoog percentage aan gerecycleerde kunststoffen (tot 90 %). Daarnaast behaalden wij al op 9 oktober ’92 het Iso 9002-certifikaat en staan op onze producten Europese keurmerken van VGS, Komo, LNE Afnor en AIB-Vinçotte.”

Op nog geen jaar tijd is de MBO geklaard. Na een korte verkenning op de markt van risicokapitaalverstrekkers kiezen de vijf kaderleden De Bruyn, Van Eynde, Vercalsteren, Vereycken en Walters ( nvdr. twee directeurs, Chris Mulder en Frank Otten, keren naar de oude DSM-stal terug) voor een samenwerking met Investco (zie kader : De kip of het ei ?). Deze Vlaamse zakenbank toetst de financiële haalbaarheid, leidt de onderhandelingen, creëert een juridisch kader voor de overname, stelt de nodige kredieten ter beschikking en neemt zelf een optie tot participatie in het bedrijf door middel van een achtergestelde niet-converteerbare obligatielening met de uitgifte van warrants (maximum 14 %).

PRODUCTONTWIKKELING.

Sinds ’95 maakt Fardem Belgium opnieuw winst. Jaarlijks produceert het bedrijf uit Beerse zo’n 28.000 ton PE, goed voor zo’n 400 miljoen huisvuilzakken (60 %). De rest bestaat uit krimpfolie en palletverpakkingen. Vandaag is de kunststofverwerker Belgisch marktleider. Maar ook in de buurlanden heeft Fardem Belgium een belangrijk aandeel (60 % is export). Op de referentielijst staan namen zoals Interbrew, Bekaert, Chevron, GB, Delhaize, Macro, Leclerc, Intermarché, Vereenigde Glasfabrieken, Douwe Egberts, Bavaria, Nutricia en Vendex-groep.

Zet het Europees milieubeleid, dat preventie en recyclage vooropstelt, geen rem op de groeimogelijkheden van het bedrijf ? “Neen, niet noodzakelijk,” meent Vercalsteren : “De productie van huisvuil stagneert misschien wel, maar de selectieve inzameling schiet als een raket uit de grond. Met de Europese afvalstoffenplannen zal de vraag naar speciale verpakkingen zoals onze biozak nog toenemen. Zo is in Nederland, waar ieder gezin een groencontainer heeft gekregen, het aantal gemeentelijke huisvuilzakken nog gestegen van 96 miljoen in ’92 naar 167 miljoen in ’95.”

Wel geeft de gedelegeerd bestuurder van Fardem toe dat de kunststofsector het grote publiek beter moet inlichten over zijn activiteiten : “Wij zijn geen eco-boeman, zoals sommigen willen doen geloven. Slechts 4 % van de aardolie wordt gebruikt om plastic te maken. Deze kunststoffen, waaronder huisvuilzakken en folies, creëren een toegevoegde waarde in de vorm van productbescherming, hygiëne, transporteerbaarheid enzovoort. Verschillende plastics kunnen via recyclage opnieuw worden gebruikt. Bovendien zijn op het einde van de cyclus onze PE-verpakkingen een energiebron in de verbrandingsinstallaties. Laat ze weg uit het afval en de ovens moeten extra olie met een lagere calorische waarde aanschaffen. Je doet er dus goed aan eco-balansen op te maken, vooraleer impulsieve of verkeerde conclusies te trekken.”

De toegenomen concurrentiedruk dwingt Fardem Belgium innovatief te zijn, zegt De Bruyn : “Deze maand brengen wij de zogenoemde wave-top op de markt. In de Benelux heeft ons bedrijf het patent op deze sluitingsvorm, waarbij geen (metalen) koordjes meer nodig zijn. Het volstaat de ezelsoren aan elkaar te binden en de zak is toe.” Als tweede voorbeeld verwijst de verkoopdirecteur naar de gecertificeerde en voor 100 % composteerbare afvalzak, die Fardem Belgium eind vorig jaar lanceerde : “Een Europese primeur, die bewijst dat economie en ecologie wel degelijk te combineren zijn. Onze biozak bestaat uit zetmeel en 100 % afbreekbare bio-polymeren, die binnen enkele weken volledig composteren. Dat wordt bevestigd door het milieubedrijf Organic Waste Systems (OWS) en het kwaliteitsinspectiebureau AIB-Vinçotte, die samen het door Ovam-erkende OK compost-label aan ons product toekende.”

ALTERNATIEF VOOR GROENCONTAINER.

Fardem ontwikkelde de biozak samen met de Duitse grondstofproducent Biotec, dochter van de Melitta-groep. Projectleider Marcel Sear : “Speciaal voor het groente-, tuin- en fruitafval (GFT) biedt ons product nieuwe mogelijkheden. Zo wordt het gebruik van containers overbodig. Deze techniek van selectieve inzameling is namelijk zeer duur (gemiddeld 1100 frank per stuk), ongeschikt voor appartementsblokken en niet zo vriendelijk voor het milieu (stank- en rottingsproblemen bij hoge temperaturen). Onze zak daarentegen kost de gezinnen slechts negen frank per stuk of zo’n 250 frank per jaar en hoeft niet gereinigd te worden.”

Voorlopig blijft de productie van deze compostzakken beperkt tot 7,5 miljoen exemplaren. Maar Fardem wil de capaciteit volgend jaar opvoeren tot 25 miljoen. Vooral in België is het marktpotentieel hoog. Vanaf volgend jaar komt de selectieve inzameling van organisch afval met Fost Plus (zie ook Trends, 7 september ’95) pas goed op gang. Verschillende intercommunales, zoals Incovo, of gemeentes (Herent, Beersel, Grimbergen) maken al gebruik van het systeem. Ook buitenlandse winkelketens, zoals Natura in Duitsland, hebben bestellingen lopen.

Vercalsteren : “Deze composteerbare folie biedt ontzettend veel mogelijkheden. Zo zijn we samen met Duitse bedrijven op basis van dit product maandverbanden en luiers aan het ontwikkelen. Ook denken we aan toepassingen in de landbouwsector. Terwijl nu kilometers lange plastic kappen worden gebruikt om bijvoorbeeld aardbeien te kweken, kan met onze technologie heel wat afval worden vermeden. Bovendien besparen biodegradeerbare beschermhoezen de boer tijd en werk, want hij mag ze na de oogst gerust laten liggen. Ze breken vanzelf af zonder schade aan de natuur te berokkenen. In het raam van ons cluster-beleid om een modewoord te gebruiken zoeken we voor al deze niches geschikte partners uit. Gezond verpakt, noemen wij dat.”

ERIC POMPEN

EDDY DE BRUYN, PETER WALTERS, FRANK VERCALSTEREN, WALTER VEREYCKEN EN JEF VAN EYNDE (FARDEM) Na de MBO ziet de toekomst van de kunststofverwerker uit Beerse er opnieuw rooskleurig uit, omdat we in productontwikkeling investeren.

DE EXTRUDERS VAN FARDEM Blazen 28.000 ton huisvuilzakken, krimpfolie en pallethoezen per jaar.