Krachtige zaden, zoete winsten

Weinig Vlaamse bedrijven kunnen een rendement van bijna een derde van hun eigen vermogen voorleggen. Een daarvan is SESVanderHave in Tienen, de absolute wereldspeler in de productie van suikerbietzaden.

In de serres, onder een blakende oktoberzon, staan suikerbieten in alle kleuren en groottes. Werknemers onderzoeken en keuren de planten. “Ons personeel heeft een heel divers opleidingsniveau”, zegt Christiane Vanleeuw, de financieel en algemeen directeur van SESVanderHave. “We hebben medewerkers met alleen een secundair diploma, die de tractors op de velden besturen, tot mensen met de allerhoogste opleidingen in de biotechnologie.”

Suikerbietzaden lijken niet echt een opwindende business, maar SESVanderHave in Tienen – het hart van de Europese suikerindustrie – is de absolute wereldspeler in die nichemarkt. Maar liefst 35 procent van de werknemers doet aan onderzoek en ontwikkeling. Jaarlijks wordt ook 15 procent van de omzet daarin geïnvesteerd. “Dat is vergelijkbaar met het percentage in de farmaceutische industrie. In onze branche hebben we daardoor een heel goed imago”, aldus Vanleeuw. “In de sector van de biotechnologie zijn we een verborgen parel. Hoogopgeleide onderzoekers weten nog altijd de weg naar ons bedrijf te vinden.”

De onderneming uit het Hageland werkt onder meer samen met de KU Leuven, de Nederlandse Landbouwuniversiteit van Wageningen en universiteiten in Canada en de Verenigde Staten. De meeste topvorsers komen nog uit eigen land, maar er zijn er ook uit Duitsland, Frankrijk, India en de Verenigde Staten.

De wereld wordt zoeter

SESVanderHave heeft de voorbije jaren een mooi traject afgelegd. De balanscijfers blaken van gezondheid, al was er een gevoelige dip in 2009. Weinig Vlaamse ondernemingen kunnen een rendement van bijna een derde van hun eigen vermogen voorleggen. Bovendien groeit SESVanderHave nog fors. De stijging van de inkomens in de opkomende landen doet ook de vraag naar suiker toenemen. In vijf jaar zag de fabriek zijn verkoop klimmen van 0,6 miljoen naar 1,2 miljoen eenheden zaden – een doos met ongeveer 100.000 zaden, goed om een hectare te beplanten. In 2007 kwam er een tweede vestiging bij, in Oekraïne, op 30 kilometer van de hoofdstad Kiev. Die werd initieel opgezet voor een productie van 100.000 eenheden, maar dit jaar wordt al de kaap van 200.000 gehaald.

“Wij maken zeer technische producten”, geeft Christiane Vanleeuw als verklaring voor de hoge winstmarges en de forse groei van haar bedrijf. “De landbouwer moet een zo hoog mogelijk rendement uit de zaden halen. We moeten daarom steeds betere zaden ontwikkelen. We kunnen die nieuwe variëteiten alleen verkopen na goedkeuring door de nationale overheden. Want je mag alleen een nieuw zaad op de markt brengen als dat beter is dan de bestaande.”

De producten van SESVanderHave worden beschermd door kwekersrechten, die vergelijkbaar zijn met patenten en octrooien. De zaden zijn resistent tegen verscheidene suikerbietziektes. Suikerbiet werd tot voor kort enkel geteeld in gematigde klimaatzones. Voor subtropische gebieden ontwikkelde het Tiense bedrijf een speciaal suikerbietzaad. Vanleeuw: “India heeft tot vandaag enkel suikerriet geteeld, dat goed is voor 75 procent van de wereldwijde suikerproductie. We moeten er nu nog voor zorgen dat ook de fabrieken in India omschakelen naar de verwerking van suikerbieten.”

Internationaler worden

Het indrukwekkende parcours van SESVanderHave blijkt ook uit zijn wereldwijde marktaandeel van 26 procent. Het bedrijf is in het hele noordelijke halfrond de dominante speler in zijn niche. Sinds 2005 is het een dochter van de Franse zadengroep Florimond Desprez, maar het epicentrum van waaruit het wereldwijde imperium wordt aangestuurd, blijft Tienen. Amper 2 procent van de lokale productie blijft in België, 98 procent wordt geëxporteerd. “België heeft een areaal van 62.400 hectare voor suikerbieten”, zegt Christiane Vanleeuw. “Het wereldwijde areaal bedraagt 4,8 miljoen hectare. Die verhoudingen weerspiegelen zich ook in onze zadenverkoop.”

Die 4,8 miljoen hectare blijft min of meer stabiel. Vanleeuw: “We moeten dus groeien via een betere competitiviteit en een hogere opbrengst per hectare.” SESVanderHave slaagt ook in die doelstelling. In 1990 bedroeg de suikeropbrengst 9 ton per hectare. Vandaag is ze geklommen naar 16 ton en de doelstelling voor 2020 is 20 ton per hectare te halen.

Die groei is niet aan de aandacht van de jury van de Leeuw van de Export ontsnapt. SESVanderHave was dit jaar een van de drie genomineerde eindkandidaten in de categorie van de grote bedrijven. De activiteiten van de zadenproducent worden steeds internationaler. Het bedrijf bouwt ook in Rusland een fabriek, niet ver van de Oekraïense grens, voor een verkoop van 100.000 eenheden per jaar. Die productieverschuiving komt er niet door de hoge Belgische loonkosten, maar ze is een reactie op protectionisme. Oekraïne heeft zware invoerheffingen uitgevaardigd. In Rusland worden lokaal geteelde zaden sinds kort gesubsidieerd. Ook Turkije denkt aan een hoge importbelasting.

Hervormde suikersubsidies

De Franse hoofdaandeelhouder Florimond Desprez steunt de expansieplannen van SESVanderHave volop. De familiale onderneming is een traditioneel zadenbedrijf en geeft SESVanderHave de nodige middelen om zich op zijn nichemarkt te ontplooien. Weldra komen er zelfs nog meer middelen vrij. Nog even betaalt Florimond Desprez de bankleningen af, die het in 2005 is aangegaan om de Tiense zadenproducent over te nemen van de Advanta-groep. Die multinational in zaden, die vandaag in Indiaas-Franse handen is, vreesde een te grote weerslag van de afbouw van de suikersubsidies in de Europese Unie. Een derde van het landbouwareaal voor suikerbiet is daardoor verdwenen.

“Uiteraard waren we aanvankelijk bang voor de afschaffing van de subsidies”, blikt Christiane Vanleeuw terug. “Maar vandaag zien we dat enkel de best presterende en rendabelste suikerproducenten overeind zijn gebleven. Dat is dus achteraf een goede zaak gebleken voor de sector.” Advanta zal zich de verkoop van zijn goudhaantje nog vele jaren beklagen.

WOLFGANG RIEPL, FOTOGRAFIE KENZO DE BRUYN

“De afschaffing van de Europese suikersubsidies was achteraf bekeken een goede zaak”