Kan iemand Duisenberg vervangen?

Het gaat van kwaad naar erger met de euro. Maar staat de job van ECB-topman Wim Duisenberg werkelijk op de tocht?

De voorbije weken volgden de dieptepunten van Europa’s jongste trots, de euro, elkaar snel op. Wim Duisenberg, voorzitter van de Europese Centrale Bank ( ECB), ligt door de teloorgang van de euro steeds meer onder vuur. Zo werden enkele slips of the tongue – onder meer over de (on)zin van steunoperaties voor de euro – Duisenberg zwaar aangerekend. En dat niet alleen door analisten en journalisten, maar ook door politici en collega’s van centrale banken.

De hele zaak kreeg de voorbije weken zulke proporties, dat de geruchten over het nakende ontslag van Duisenberg niet van de lucht zijn. Als opvolger valt steevast de naam van Jean-Claude Trichet, de gouverneur van de Banque de France. Uit een rondvraag bij centrale bankiers en ministers van Financiën uit de eurozone blijkt echter dat dit scenario op korte termijn geen kans maakt. Twee elementen spelen daarin een doorslaggevende rol.

Ten eerste. Trichet staat voor het Franse gerecht onder ernstige verdenking voor zijn rol als directeur van de Franse Schatkist bij de reddingsoperatie voor Crédit Lyonnais. Het is totaal ondenkbaar dat zo iemand aan het hoofd van de ECB zou komen voor hij op een overtuigende manier van alle blaam gezuiverd is.

Het is niet onredelijk te veronderstellen dat die ‘zuivering’ van Trichet tegen 2002 moet worden klaargestoomd. Volgens het politieke akkoord van mei 1998 over het voorzitterschap van de ECB, zou Duisenberg in dat jaar opstappen om plaats te maken voor Trichet. De voorbije twee jaar speelde de Nederlander rond die aflossing echter een kat-en-muisspelletje. De Fransen, zo hoort men in kringen binnen en rond de ECB, poken het vuurtje tegen Duisenberg geregeld aan om hem onder druk te zetten in functie van 2002.

Die strategie blijkt behoorlijk te werken. Wim Duisenberg is dan wel een Nederlander, maar qua levensstijl is hij op-en-top Bourgondiër. Als president van de Nederlandse centrale bank vormde die levensstijl geen probleem. Het Nederlandse monetaire beleid bestond er immers in, lang voor België dezelfde toer opging, om blindelings de koers van de Duitse Bundesbank te volgen. Dat stressloze bestaan liet Duisenberg toe om met volle teugen van het leven te genieten, iets waar hij de voorbije twee jaar nauwelijks aan toekwam.

Ten tweede. De versprekingen van Duisenberg hebben inderdaad bijgedragen tot de zwakke koers van de euro, maar hun rol bleef al bij al marginaal. Zoals Peter Praet, sinds enkele dagen directeur van onze Nationale Bank, vorige week in Trends aangaf, vertoont de zwakte van de euro structurele kenmerken. Europa mist vooral een allesomvattend kader waarin het monetair beleid van de ECB kan werken.

Die structurele zwaktes zullen met een vervanging van Duisenberg niet weggewerkt zijn. Wie men ook op de stoel van de Nederlander zet, de kans dat het dan plots veel beter zou gaan met de euro is bijzonder klein. Europese toppolitici en de centrale bankiers van de belangrijkste eurolanden vinden het dan ook beter dat Duisenberg blijft zitten. Zolang ze hem als kop van Jut kunnen opvoeren, kunnen ze de structurele zwakte van de euro enigszins blijven verdoezelen.

johan van overtveldt