Jonge moeders worden steeds ouder

Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom vrouwen hun eerste kind steeds verder uitstellen. Jonge mensen willen langer van het leven en hun vrijheid genieten. En in de relatievorming tussen jonge vrouwen en mannen is er veel meer gerommel dan vroeger. Men neemt nu ruim de tijd voor men gaat nestelen. Er is ook een economische verklaring voor.

Vroeger, toen de man kostwinnaar was en de vrouw voor het huis en de kinderen zorgde, was het duidelijk dat je maar beter zo snel mogelijk kinderen kon krijgen. Zodat de ouders heel lang van hun kinderen konden genieten en vice versa. Maar die klassieke rolverdeling is verdwenen (daar zijn goede redenen voor) en vrouwen hebben een baan, willen promotie maken én kinderen krijgen. Een helse combinatie. Het uitstellen van het eerste kind heeft daar alles mee te maken.

Op hun twintigste stromen vrouwen uit de school en op de arbeidsmarkt. Ze vinden na wat zoeken de baan van hun leven en willen daar carrière maken. Carrière maken, betekent hard werken in het begin, zodat de baas tevreden is en je regelmatig naar een hoger niveau laat promoveren. De eerste tien jaar op de arbeidsmarkt zijn van het grootste belang voor de rest van de loopbaan. Dat is bijvoorbeeld goed te zien aan de snelheid waarmee het loon stijgt in de eerste helft van de carrière. Die forse loonstijging blijft niet eeuwig doorgaan. Het loon van de meeste werknemers piekt halverwege hun veertigste. Voor oudere werknemers stijgt het loon nog wel, maar dat gaat allemaal veel gezapiger. Die eerste tien jaar moet je het maken op de arbeidsmarkt.

Dus precies in de periode dat ze kan vlammen op de arbeidsmarkt, staat de vrouw voor de beslissing om een kind te krijgen. Een kind krijgen is een emotionele beslissing, maar het moment waarop je het doet, heeft een economisch aspect. Vrouwen verliezen looninkomen als ze een kind krijgen en de arbeidsmarkt tijdelijk verlaten. Ze hebben minder inkomen tijdens de zwangerschap en de bevalling. De geboorte betekent ook een breuk in hun carrièrepad. De groei van hun looninkomen ten opzichte van mannen wordt erdoor vertraagd. Als een vrouw die economische achteruitgang wil beperken, moet ze zo snel mogelijk terugkeren naar haar oude werkplek. Naarmate ze steviger in het zadel zitten vóór de geboorte, wordt het terugkomen makkelijker.

De economische verklaring voor het later hebben van kinderen is dat vrouwen zwaar in hun loopbaan investeren in de eerste jaren op de arbeidsmarkt, en daarbij zoveel mogelijk carrière maken. Waardoor ze onmisbaar worden voor de baas. Het moment van de eerste geboorte wordt zo lang mogelijk uitgesteld tot er een stevige basis ligt in de arbeidsmarkt. Als vrouwen echt zouden kunnen kiezen, dan is het economisch optimaal om de kinderen te plannen tot de top van de carrière is bereikt. Dus zeg maar, als de vrouw achter in de veertig is.

Het is biologisch natuurlijk niet mogelijk om kinderen zo lang uit te stellen. Dus wat gebeurt er? De vrouw maakt carrière op haar twintigste. Op haar veertigste loopt ze tegen een biologische grens aan. De kinderen komen daartussenin: op haar dertigste. Economisch lijkt het mij een logische beslissing. Dat betekent nog niet dat het een makkelijke keuze is.

Jules Theeuwes

De auteur is hoogleraar economie aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van de Stichting voor Economisch Onderzoek (SEO).

De eerste tien jaar op de arbeidsmarkt zijn van het grootste belang voor de rest van de loopbaan.