Jef Roos en de kameleons

J ef Roos is Bourgondiër van hart en geest. Vreedzaam en ruimdenkend. Toch is de nieuwe voorzitter van het Vlaams Economisch Verbond ( VEV) met zijn soortgenoten-ondernemers mee de wegbereider van een revolutie.

Op 15 mei wisselt het voorzitterschap van het VEV. Karel Vinck is out, Jef Roos is in. Handendrukkende politici zullen niet ontbreken. Ze onderhouden zich met de doodgravers van hun vak. Politiek met minder politici, politiek die moediger leunt op de deskundigheid van ondernemers is de trend. Het denken over decentralisering, verzelfstandiging en privatisering versterkt deze evolutie. De staat – een reus gemanipuleerd door pygmeeën – is niet langer een doel op zich.

Een coalitie van maatschappelijke ondernemers, ambtenaren en bewindslui. Dat ziet bijvoorbeeld de Nederlandse bestuurskundige Paul Frissen in de nabije toekomst. In Vlaanderen met een bestuurlijke vernieuwing die aansluit bij de modernisering van de Nederlandse ambtenarij is die beweging sterk. Het gaat veel verder. De traditionele methodes om bijvoorbeeld handelsconflicten te regelen veranderen en het zakenleven zal een belangrijkere rol spelen. Bijeenkomsten van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) zullen minder verzanden in gekrakeel. Multinationals met hun kennis van ingewikkelde, internationale problemen treden daar hand in hand op met regeringen. Utopisch? De uittredende Amerikaanse handelsdiplomaat David Aaron vindt van niet. Aaron slaagde erin om een akkoord te sluiten over de privacy van transatlantische gegevensbanken en -stromen. Kenschetsend voor zijn akkoord is dat Amerikaanse businessverenigingen verantwoordelijk zijn voor het certificeren van de Amerikaanse ondernemingen die de Europese privacyrichtlijnen aanvaarden. Amerikaanse en Europese ondernemingen werken samen om een wereldsysteem te ontwikkelen voor het behandelen van de klachten van internetshoppers. De stekelige kwestie van het belasten van internationale transacties is eveneens een gebied waar ondernemingen en regeringen dienen samen te werken, met onderverstaan, een belangrijker deel van de partituur voor de zakenlui.

Wat TV1 en Canvas rapporteren over de Wetstraat en de wereld heeft steeds minder te maken met de bestuurlijk-politieke werkelijkheid. Een puzzel van verzelfstandigde organen, tijdelijke samenwerkingen en netwerken overklast de politiek. De bestuurlijke realiteit verloopt langs processen, regelingen en taakvervulling. Veel minder nog langs de structuren, lagen en bevoegdheden van het verleden.

Het profiellozer worden van premier Guy Verhofstadt (VLD) past in die verglijding. De politicus is een kameleon; gisteren blauw, vandaag paars, morgen roze, overmogen groen. De informatie- en communicatietechnologische veranderingen vragen om een heroriëntatie van de politieke theorie en bestuurskunde. Ondernemers en topambtenaren begrijpen de tekenen des tijds beter dan politici.

Paul Frissen is niet nieuw in het opwekken van woede bij de beroeps van de politiek. In 1996 verscheen De Virtuele Staat. Een verhaal over de verbindingen van politiek, bestuur en technologie in de informatiesamenleving. Variëteit en verbrokkeling nemen toe en leiden tot een aanmerkelijke verzwakking van het politieke primaat. Er ontstaat een virtuele staat. Het was of Frissen vloekte in een paasmis. De politiek reageerde met verbolgen stilte. Daarop volgde De Lege Staat in 1999. Stilte. Is driemaal scheepsrecht? Sturing en Publiek Domein – Sociaal-Democratie zonder Partij is een succesje en heeft als denkmeester de Amerikaanse filosoof Richard Rorty die het vermijden van dictatuur en het onderhouden van de variëteit de hoofdopdrachten vindt van de politiek. Een anti-utopische republiek van burgers wordt geboren; een publiek domein zonder centrum – als een internet (anarchistisch, zonder centrale sturing, gefragmenteerd) – waarin debat, besluitvorming, onderhandeling gebeuren. In die open ruimte groeit de kans voor expertise, de expertise van ondernemers.

Karel Vinck maakte het hoogtepunt mee van de evolutie naar ondernemingsvriendelijkheid. In de jaren zestig scheelde het geen haar of de KU Leuven werd de Che Guevara Universiteit en pas in de jaren tachtig ging de woede tegen het ondernemen geleidelijk liggen. Jef Roos wordt geconfronteerd met de herleving van de demonen van de jaren zestig. Worldshake is een liefdesfeest van goede sentimenten voor de medemens. Evenzeer echter een uiting van naïviteit en kwaadaardigheid ten aanzien van de werkelijkheid en de bedoelingen van het zakenleven.

Een voorbereiding op een grotere rol in de virtuele staat is het weerleggen door de bedrijfstakorganisaties van de nonsens over internationale ontwikkeling en internationaal ondernemen. Het is bedroevend hoe de VBO‘s, de VEV’s, de Fabrimetals van dit land zichzelf en hun leden laten beledigen. De tijdgeest keert zich tegen hen. De vranke en pro-actieve verdediging van hun identiteit wordt dwingender. De kop moet uit het zand.

frans crols