Jaïnisme en zakendoen

De 1500 Indiërs (gezinsleden inbegrepen) in de Antwerpse diamantbusiness, zijn afkomstig uit de staat Gujarat boven Mumbai; ruim 70 % is aanhanger van het jaïnisme, een ascetische religie en onderdeel van de hindoecultuur . Kaushik Bhansali (Ankur Diamonds) vindt dat de jongere generatie, die in niets verschilt van Vlaamse tieners, gehecht blijft aan de traditionele en religieuze waarden: “Jaïns waren ecologisten avant-la-lettre. Onze opvattingen over respect voor alle levensvormen, zorgzaam omgaan met de natuur, streven naar materiële onthechting, heeft een sterke wetenschappelijke basis. Deze feitelijk zeer moderne opvattingen worden één keer per jaar extra in de verf gezet door een wijze man uit Gujarat. En dat beklijft bij de jeugd, ondanks openheid voor de moderne wereldse tienercultuur.”

Als in de zomer van 2008 de jaïnstempel in Wilrijk ingezegend wordt, komt er een permanente spirituele leider voor de gemeenschap.

Steeds dezelfde namen komen terug – Mehta, Shah, Bhansali, Kothari – zonder een noodzakelijk familiale band. Hoewel de diamantbusiness van generatie tot generatie overgaat, ook naar meisjes, gebeurt het vaker dat jongeren een totaal andere beroepsloopbaan kiezen. Na de Internationale School in Brussel of Antwerpen (waar ze ook Nederlands en Frans leren), volgen de meesten een hogere opleiding in Britse of Amerikaanse elitescholen als Warthon, London School of Economics, Harvard en zo meer. Kosmopolitisch als ze zijn, bouwen ze later een business op in het land van hun voorouders, nu India economisch uit de startblokken komt. Of ze strijken neer in de VS, het Midden- of het Verre Oosten.

In kleinere Antwerpse firma’s blijft de oudste zoon voorbestemd om het roer over te nemen (ook al is dat niet altijd de optimale keuze). De werksfeer is paternalistisch en hiërarchisch, maar gemoedelijk. Vlaamse werknemers, onder wie sommigen al tientallen jaren actief bij hun Indiase diamantbaas, spreken met lof over de ongedwongen sfeer. “Ze zijn vredelievend, mijden dus conflicten. Tegelijk zijn ze zeer emotioneel, impulsief en eerlijk. Die combinatie kan voor vuurwerk zorgen, een plotse uitval. Maar zo’n onweer gaat vlug over. Ik ben hier al vele jaren en veranderen van job doe ik niet. Als er een vertrouwensband is, kan die niet meer stuk.”

De Indiase gemeenschap is vrij gesloten, maar minder dan de orthodox joodse groep, met wie goede zakelijke banden bestaan. Ze speelt cricket, viert uitbundig het Ghanesjfestival en Diwali, het nieuwe jaar van de jaïns (over enkele weken). Het Jaïnisme beïnvloedt de zakenpraktijk: klanten ontvangen met Diwali heel voordelige diamantpartijen waarop ze toegevoegde waarde kunnen realiseren om zo het nieuwe jaar mooi te beginnen.

De meeste Jaïns houden een bescheiden profiel aan, zijn vegetarisch, niet ascetisch en pragmatisch. De uitbundige en mondaine recepties zijn eerder uitzondering dan de regel. Velen hebben de Belgische nationaliteit en hoewel India geen dubbele nationaliteit toelaat, kunnen ze vlot terugkeren naar de Indiase moederschoot.