Is de Nationale Bank nog wel geloofwaardig?

De Nationale Bank mag straks samen met de Commissie voor het Bank- en Financiewezen ( CBF) de beurzen, banken en verzekeringsmaatschappijen in de gaten houden. Het kersverse wetsontwerp over de hervorming van het financieel toezicht deelt de Nationale Bank die rol toe. Net nu liet de regering, zij het op een wat onhandige manier, verstaan dat een nationalisering van de Nationale Bank een mogelijk scenario is.

“Die timing is zeker geen toeval,” zegt Jean-Louis Duplat, de voormalige CBF-voorzitter, die nu als senior advisor bij Ernst & Young werkt. “De grote anomalie in het wetsontwerp over het financieel toezicht is de beursnotering van de Nationale Bank. Hoe kan de bank een toezichthouder van het beursgebeuren zijn als ze er zelf genoteerd staat?”

TRENDS. Maar hoe moeten de privé-aandeelhouders worden vergoed?

JEAN-LOUIS DUPLAT (E&Y). “Een goede techniek is de inkoop van eigen aandelen tegen beurskoers. Dan betaalt de Nationale Bank en niet de belastingbetaler de factuur. De inkoop van eigen aandelen kan maar naar rato van 10% per jaar, maar op vijf jaar kan de klus geklaard zijn. Een behoorlijk alternatief is de uitgifte van obligaties die geruild worden tegen de aandelen van de privé-aandeelhouders. De minst aangewezen weg is die van de onteigening, tenzij dat tegen een eerlijke prijs kan. De beurskoers van de jongste twintig tot dertig dagen zou een faire prijs moeten zijn.”

Is het de taak van de Nationale Bank om samen met de CBF toezicht uit te oefenen op het bank- en financiewezen?

DUPLAT. “Het is een curiosum in Europa dat de Nationale Bank directe bevoegdheden krijgt in het toezicht op de beurs, de banken en de verzekeraars. Dat de Nationale Bank op de hoogte is van de bankrisico’s is normaal, maar dat was vroeger ook al het geval en daar was dus geen wetswijziging voor nodig. Ik kan echter moeilijk begrijpen dat boven het directiecomité van de CBF een toezichtscomité wordt geplaatst waarin drie regenten van de Nationale Bank een zitje krijgen. Een aantal van die regenten heeft ook mandaten in een beursgenoteerd bedrijf, zoals Christian Dumolin bijvoorbeeld, of Gérald Frère. Het is, zacht uitgedrukt, eigenaardig dat zij toezicht zullen uitoefenen op zichzelf. En wil de Nationale Bank geloofwaardig overkomen, dan moeten de processen die het advocatenkantoor Déminor in het belang van de minderheidsaandeelhouders aanspande uiteraard van de baan zijn.”

Moeten de spaarder en belegger zich meer zorgen maken met deze nieuwe toezichtsstructuur?

DUPLAT. “Neen, de belegger is even goed beschermd. Er is echter een grote ‘maar’. De nieuwe wet staat bol van de strafrechtelijke sancties, maar er is een aanzienlijke versterking nodig van de financiële diensten van de parketten om die wet ook af te dwingen. De parketten zijn onderbemand, er zijn 120 vacante plaatsen. Ik zie geen enkele belangstelling voor financieel strafrecht bij jonge parketmagistraten. Het uitpluizen van computerboekhoudingen spreekt 25-jarigen die bij het parket beginnen niet aan. Intussen slepen belangrijke dossiers jaren aan. Verandert er niks, dan kunnen financiële misdrijven rekenen op een bijna verzekerde verjaring.”

Is fraude met de boeken niet vooral een fenomeen in de VS?

DUPLAT. “Onze boekhoudwetgeving is veel duidelijker dan de Amerikaanse, dat een kookboekmodel is. Onze jaarrekeningen moeten een fair overzicht geven, maar wie in de VS de vrij interpreteerbare kookboekregels naleeft, blijft buiten schot. Er bestaat in de VS ook een veel grotere belangenvermenging bij de leden van de raad van bestuur of hogere kaderleden door de aandelenopties die ze kregen. Opties zijn ongezond zonder duidelijk afgelijnd kader. Boek opties als kost én maak bekend, zoals in Nederland, wat individuele bestuurders hebben aan aandelenopties en hoe hun optieportefeuille in de loop van het boekjaar evolueert.”

Wat vindt u van de stelling dat de druk van de kwartaalresultaten bijna vanzelf geknoei met de boeken oplevert?

DUPLAT. “Men is onder die druk in het kookboek gaan kijken, met de redenering dat het mag als het niet formeel verboden is. De interpretatie van de regels is niet zo evident. Het is niet uitgesloten dat de omzet uit een contract met een looptijd van vijf jaar volgens Amerikaans boekhoudrecht meteen volledig geboekt kan worden. Dus de stelling dat cijfers fout kunnen zijn zonder dat ze formeel indruisen tegen het kookboek, is niet uitgesloten. Maar daar kan de CEO zich niet achter verschuilen. Alles wat afwijkt van common sense kan in principe niet. De financiële rapportering moet een duidelijk inzicht van de bedrijfseconomische realiteit geven.”

Daan Killemaes [{ssquf}]

“Hoe kan de Nationale Bank een toezichthouder van de beurs zijn als ze er zelf genoteerd staat?”