Intercommunales de buitenbeentjes van de economie

Een geïmproviseerde uitverkoop die de gemeenten te weinig waar voor hun geld geeft, moet absoluut vermeden worden,” waarschuwt Wim Moesen, professor Openbare Financiën aan de KU Leuven. “Dat risico bestaat, want de gemeenten weten onvoldoende wat hun activa, en vooral dan hun intercommunales, waard zijn. Burgemeesters zijn als roergangers zonder peillood.”De intercommunales zijn een buitenbeentje in de economie én spelen er een belangrijke rol. Eind 2002 telde België nog 235 intercommunales, maar een rationaliseringslogica doet hun aantal elk jaar slinken.

Wat zijn de intercommunales waard? Wim Moesen en Kristof De Witte onderzochten de jaarrekening van 2003 van 203 intercommunales en vonden een totaal eigen vermogen (of een boekwaarde) van 13 miljard euro, al hoort een deel van dat eigen vermogen toe aan een private partner (Electrabel). De energie-intercommunales (elektriciteit en gas) zijn samen met de financieringsintercommunales en de water-intercommunales de rijkste.

Een stevige spaarpot, maar het beheer van deze intercommunales is ondoorzichtig en de vraag rijst of de activa wel waardevol worden aangewend. Wim Moesen: “Van corporate governance hebben de intercommunales nauwelijks gehoord. De gemeentelijke vertegenwoordigers in de intercommunales zijn vaak ofwel mandaathouders aan wie op die manier een extra vergoeding wordt gegund, ofwel politici die net naast een gemeentelijk mandaat grepen. Onafhankelijke bestuurders, gekozen op basis van individuele deskundigheid moeten met een vergrootglas gezocht worden. De aandeelhouders van de gemeenten, de burgers dus, hebben recht op transparante en volledige informatie. De gemeenten treden ook op als een verspreide aandeelhoudersgroep, wat hun greep op het management slap maakt.”Moesen levert een oplossing aan voor het manco aan deugdelijk bestuur: “Om de waardebepaling te stimuleren, kan de oprichting van een balanscentrale volstaan, die aansluiting zou kunnen vinden bij de administratie van Binnenlandse Aangelegenheden. Dat vergroot de prikkel om correcte info te geven.”

Er bestaat ook nog geen markt waar de aandelen van de intercommunales gekocht of verkocht kunnen worden. Moesen: “Gezien de bufferfunctie, kan het interessant zijn om een pakket aandelen al dan niet tijdelijk te verkopen. Een aandeelhouderskoepel kan een secundaire markt organiseren. De gemeenten brengen op basis van een professionele waardering pakketten aandelen in de koepel, die dan een secundaire handel organiseert tussen de gemeenten, maar ook voor andere overheidsinstellingen of institutionele beleggers. Eenmaal de aandeelhouderskoepel is opgericht, is het waarschijnlijk dat de gemeenten enkele goed renderende beleggingen verzilveren. Met het geld worden dan best de gemeentelijke pensioenfondsen gespijsd.”