Onze vervuilende bolides verdwijnen de komende tien jaar net zo snel van de weg als paarden na de introductie van de verbrandingsmotor. Dat is de vaste overtuiging van Tony Seba, een Amerikaanse goeroe in schone energie. “We leven in een tijdperk van permanente ontwrichting.”
De autobouwer Tesla had laatst zijn eerste dode met de deels zelfrijdende Model S te betreuren. Een 40-jarige man knalde op een snelweg in Florida tegen een oplegger van een vrachtwagen. Hij remde niet af, maar zijn autopilot greep evenmin in. Het is de eerste keer dat een dodelijk slachtoffer viel met het zelfrijdende systeem. Amerikaanse autoriteiten zijn een onderzoek begonnen. Er wordt ook gekeken of het bedrijf van Elon Musk dat nieuws niet te lang onder de pet heeft gehouden, aangezien het bedrijf net bezig was met de verkoop van nieuwe aandelen aan beleggers. Maar misschien was het nieuws helemaal niet zo belangwekkend?
Tony Seba vindt dat er onterecht veel aandacht is gegeven aan het fatale ongeluk. “De wagens van Tesla hadden een goeie 200.000 kilometer gereden voor een eerste dodelijk ongeluk gebeurde. Wereldwijd is er elke 100.000 kilometer een dodelijk ongeluk. Als 200.000 kilometer het gemiddelde wordt, kunnen elk jaar 600.000 levens gespaard worden. Dat geeft aan dat nieuwe technologieën het vervoer alleen maar veiliger maken.”
Seba zegt aangenaam verrast te zijn door de aankondigingen van Tesla deze zomer. “De energietransitie gaat veel sneller dan ik had voorspeld, zowel in elektrisch rijden als in zonne-energie. De vraag van consumenten is enorm, ondanks eerdere waarschuwingen van doemdenkers. En dat zonder subsidies. Tesla komt volgend jaar of in 2018 met zijn Model 3. In de Verenigde Staten zal het zonder subsidies een elektrische auto van 35.000 dollar aanbieden.”
De ontwrichting in de vervoerssector komt volgens Seba van boven. Tesla verstoort de markt met duurdere elektrische voertuigen van hoge kwaliteit. De prijs zal na verloop van tijd dalen. Verbeteringen in de batterijtechnologie zullen de katalysator zijn voor de massale overschakeling op elektrische voertuigen. Voor de batterijen worden over de hele wereld megafabrieken gebouwd. Bedrijven als Tesla, maar ook gevestigde automerken als GM en Nissan investeren zwaar in goedkope lithiumbatterijen.
“Tesla heeft de toon van het gesprek over schone energie totaal veranderd. De onlangs aangekondigde overname van Solar City past helemaal in dat plaatje. Het verhaal is simpel: Tesla wordt het bedrijf waar schone disruptie centraal staat. Tesla heeft alles in huis voor de grote transformatie naar schone energie. Maar ook Apple gaat die kant op. Het bedrijf is bezig met de bouw van een autonoom voertuig en het verkoopt tegenwoordig ook zonne-energie. Hetzelfde zien we bij Google. We hebben het dan over de twee grootste bedrijven van de wereld gemeten in marktkapitalisatie.”
Grote veranderingen
De enthousiaste profeet van de schone energie is geboren en getogen in Venezuela. Hij kwam een kwarteeuw geleden naar de Verenigde Staten om te studeren aan de Oostkust, aan het MIT in Cambridge, en haalde vervolgens een MBA aan Stanford, aan de Westkust. Daar doceert Seba sinds een jaar of vijftien in schone energie. Hij reist de wereld rond met zijn optimistische boodschap. Ook in Europa maakte hij zijn toehoorders deelgenoot van de dramatische voorspellingen uit zijn boek Clean Disruption of Energy and Transportation.
Seba laat zich niet wegblazen door twijfelaars. “Ik merk het vooral in de energiewereld. Ik spreek veel met mensen van grote oliebedrijven en nutsbedrijven. Ze weten dat er grote veranderingen aankomen. Ze kunnen niet geloven dat de situatie in vijftien jaar zo drastisch kan veranderen. Bedrijven proberen de ontwikkelingen af te remmen door het beleid te beïnvloeden. Bestuurders en directeuren van gevestigde concerns maken zich vooral zorgen over wie de rekening zal betalen voor al die grondstoffen en investeringen die waardeloos zullen blijken. De transportsector is goed voor 65 procent van de vraag naar olie. Als die wegvalt, is de impact enorm.”
“Vijf jaar geleden dacht men bij elektrische voertuigen aan veredelde golfkarretjes”, zegt Seba. “Maar dat is een vergissing. Eeuwenlang waren mensen compleet afhankelijk van werkpaarden en koetsen. Dat was na de introductie van de verbrandingsmotor in slechts dertien jaar voorbij. Zoiets zal nu weer gebeuren.”
Ter illustratie laat Seba graag een foto zien van de beroemde 5th Avenue in New York in 1900. Op de foto is een volle straat te zien, met wandelaars, koetsen en welgeteld één auto. Een tweede foto toont dezelfde straat vol met automobielen. Die foto dateert van 1913. “Zo snel kan het gaan. Zo snel zal het gaan”, zegt Seba.
Allemaal economie
Zijn belangrijkste punt is dat daar geen wonderen voor nodig zijn. Het gaat niet om politiek, maar gewoon om economie. Schone energie kan tegenwoordig concurreren met fossiele brandstoffen. “Het draait allemaal om de prijs. We hebben hetzelfde gezien met digitale fotografie. Er is ook geen wonder nodig geweest om de rol van analoge fotocamera’s over te nemen. Digitale fotografie verbeterde exponentieel totdat het omslagpunt werd bereikt in prestatie én prijs.”
Prijsverbeteringen, daar draait het vooral om. En dat is volgens Seba niet anders in de energie. Het technologische omslagpunt met zonnepanelen en lithiumbatterijen nadert. Dat zal een complete ontwrichting betekenen van de energie- en transportsector, is Seba’s overtuiging. Het afgelopen jaar zijn de prijzen van fossiele grondstoffen flink teruggevallen. Dat zou het lastiger kunnen maken voor alternatieve bronnen om de concurrentie aan te gaan. Maar Seba gelooft niet dat dat invloed heeft op het tempo van de ontwikkeling van elektrische voertuigen en zonne-energie.
“Vergelijk het weer met digitale film. Denk je werkelijk dat de opmars van digitale fotografie langzamer was gegaan als de prijs van filmrolletjes met de helft was gedaald? Voor investeerders in schone energie geeft de hoeveelheid beschikbare olie niet de doorslag in hun berekeningen. Er zijn veel meer redenen om de gevestigde orde overhoop te halen. Zo gaat de elektrische motor veel efficiënter om met energie. Het onderhoud van elektrische voertuigen wordt tien of honderd keer goedkoper. Je kunt hem delen, je kunt hem straks overal opladen.”
Veranderen om te overleven
De meeste grote autobedrijven hebben dat alles wel door, meent Seba. GM heeft onlangs een samenwerking gesloten met het taxibedrijf Lyft. “Het kondigde, net als Ford, de introductie aan van nieuwe, elektrische voertuigen. De CEO van Ford heeft gezegd dat Ford auto’s blijft maken. Maar de mobiliteitsmarkt is volgens hem aantrekkelijker, omdat hij ruim twee keer groter is. Ze hebben drie slagen te maken om te overleven: overgaan op elektrisch, dan op zelfrijdende wagens en dan op autodelen. Anders worden ze de Nokia of de BlackBerry van de autowereld.”
“Sommige bedrijven zeggen arrogant: ‘Ik maak tien miljoen auto’s per jaar en ik laat me niet gek maken door een start-up uit Silicon Valley.’ De CEO van Porsche heeft het niet begrepen. Die zei niet bezig te zijn met autonome voertuigen omdat Porsche-eigenaren zelf willen rijden. Dat is hetzelfde als wanneer Nokia of Blackberry zou zeggen dat het niet aan apps doet omdat zijn klanten willen bellen. Bij Volkwagen is het dieselschandaal misschien wel een zegen die het bedrijf zal behoeden voor de ondergang.”
Volkswagen nam voor 300 miljoen dollar een belang in Gett, een vervoersstart-up uit Israël. Het Duitse concern heeft plannen voor de bouw van een batterijfabriek die twee keer groter is dan die van Tesla. Dat technologiebedrijven experimenteren met de productie van auto’s is logisch voor Seba. “Voor hen is het een smartphone of een tablet op wielen. Het bouwen van een elektrisch voertuig is niet zo moeilijk. Het schrijven van de software wel.”
Extra ruimte
Vervoer zal volgens Seba nooit meer hetzelfde zijn. Hij voorspelt dat in tien jaar tijd alle nieuw verkochte wagens in autoland Amerika elektrisch en zelfrijdend zijn. “De markt voor nieuwe en tweedehandsauto’s, die van onderdelen, maar ook die van autoverzekeringen en de taxivervoerindustrie worden met de grond gelijk gemaakt. De markt voor auto’s zal met 80 procent krimpen als mensen de voertuigen gaan delen die nu 96 procent van de tijd stilstaan. Als je die voltijds laat rijden, heb je een dramatisch kleinere voorraad nodig.”
Tot 80 procent van de wegen en de parkeerplaatsen is dan volgens Seba niet meer nodig. “Het concept van individueel autobezit zal ophouden te bestaan. Alleen vliegtuigen voor de lange afstand, de 747’s, zullen niet snel elektrisch worden. Vliegtuigjes voor korte vluchten en helikopters wel.”
Steden zullen snel van die revolutie kunnen profiteren, stelt Seba. Dichtgeslibde steden zouden over tien jaar weleens een overschot aan parkeerplaatsen en snelwegen kunnen hebben. “Driekwart van de binnensteden is nu bezet door auto’s. We zullen heel snel zien dat we de binnensteden heroveren op de auto. De ruimte die dat oplevert, moet je betrekken in de planning voor de komende decennia. Voor stadsplanners is dat een extreem belangrijk gegeven. We weten dat beloopbare, schone en veilige steden talent aantrekken dat een stad rijk maakt. De aannames waarmee tot nu toe in grote bouwprojecten werd gewerkt, kunnen naar de prullenmand. In een omgeving waarin elke vierkante meter telt, is 20 procent extra ruimte enorm.”
Zonnige voorspelling
Met zonnepanelen gaat het ook al zo hard in de Verenigde Staten (en China). Nu komt in de VS nog slechts 1 procent van de energie van zonnepanelen. Maar over vijftien jaar zullen schone zonne-energie en windenergie volgens Seba samen het leeuwendeel van de energie leveren, zonder overheidssubsidies. Seba zegt dat het telkens weer sneller gaat dan verwacht. Hij wijst erop dat zonnepanelen nu 154 keer goedkoper zijn dan in 1970.
Maar lang niet iedereen deelt zijn zonnige voorspelling. In de energiewereld onderstrepen mensen als de Shell-topman Ben van Beurden dat 80 procent van de energie in de wereld van fossiele brandstoffen komt en dat olie en gas de komende decennia nog hard nodig zullen zijn.
Seba reageert fel: “Ik zeg niet dat hij liegt. CEO’s zien het vaak gewoon niet. Het is typerend voor bedrijven die ontwricht worden. Insiders en deskundigen zijn meestal degenen die veranderingen ontkennen. E.on in Duitsland is een goed voorbeeld. Het dacht dat zonne- en windenergie geen impact zouden hebben. Dat bleek een misvatting. Het zijn bedrijven die een eeuw lang een monopolie hadden. Niet veel conventionele bedrijven doen de stap in de richting van schone energie. Ze worden vaak teruggefloten door beleggers die niet opeens in een heel ander type bedrijf willen investeren. Dat terwijl energiebedrijven bijvoorbeeld bij het uitrollen van zonne-energie grote voordelen hebben ten opzichte van nieuwkomers. Ze hebben hun klanten al en ze hebben hun elektriciteitsnetwerk.”
Gerben van der Marel in San Francisco
“De elektrische wagen is een smartphone of een tablet op wielen. Het bouwen van een elektrisch voertuig is niet zo moeilijk. Het schrijven van de software wel”
“Eeuwenlang waren mensen compleet afhankelijk van werkpaarden en koetsen. Dat was na de introductie van de verbrandingsmotor in slechts dertien jaar voorbij. Zoiets zal nu weer gebeuren”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier