In het hoofd van een moordenaar

In 2018 werden in België 178 mensen vermoord. Nog zo’n 1013 mensen werden het slachtoffer van een moordpoging. Het slaagpercentage is de voorbije tien jaar wel gevoelig gedaald: van 23 procent in 2008 naar 15 procent vandaag. Dat is mogelijk een gevolg van de strengere wapenwet, oppert journalist José Masschelin in Moeder, waarom doden wij?

Gemiddeld sterven 1,6 op 100.000 inwoners van dit land jaarlijks aan een gewelddadige dood. Dat is minder dan het Europese gemiddelde (3), en gevoelig minder dan in andere continenten (17,2 in Noord- en Zuid-Amerika, 13 in Afrika en 2,3 in Azië). El Salvador spant met 108 moordslachtoffers op 100.000 inwoners de kroon.

José Masschelin heeft er drie decennia als gerechtsjournalist bij Het Laatste Nieuws opzitten. Dat levert heel wat bagage op. Voor dit boek maakte hij een selectie van wat hij allemaal op zijn professionele pad tegenkwam, verdeeld in categorieën. Het levert hoofdstukken op met welluidende namen als Passionele moordenaar, Huurmoordenaar en Roofmoordenaar. Er zijn negen hoofdstukken voor twintig gevallen. Hij laat bij de zaken ook altijd een psychiater aan het woord. “Moordenaars observeren en taxeren is lastig”, zegt hij. “Het put je uit.”

Het beschermen van de maatschappij is de grootste prioriteit van het gerecht. De bestraffing van daden die soms zo gruwelijk zijn dat ze niet te vatten zijn, maakt daar een deel van uit. Een aantal van de besproken moordenaars zouden in sommige Amerikaanse staten onherroepelijk de doodstraf hebben gekregen. Bij ons is die afgeschaft. “Dat siert ons”, zegt Masschelin. “Je vergeldt het kwaad niet met kwaad van dezelfde dodelijke smaak.” Toch zou het verkeerd zijn ons strafsysteem als zacht te omschrijven. “Ik heb het gevraagd aan langgestraften: uitzichtloos in de cel blijven zitten, is het ergste wat bestaat. Er zijn er die om euthanasie smeken, maar die niet krijgen.” José Masschelin werpt zich op als een verdediger van het assisensysteem, de beste manier om “een betrouwbaar en volledig beeld te krijgen”. Ook het democratische element speelt. “Dat geeft de gewone man het gevoel dat hij nog meetelt in onze democratische rechtsstaat.”