In de Champagne komt de crisis gelegen

Er is niet genoeg champagne in de wereld. De vraag is groter dan het aanbod en de prijs is dus hoog. De champagneproducenten drijven hun productie op en willen het herkomstgebied uitbreiden.

Wilt u champagne drinken op oudejaarsavond, denk dan twee keer na. De prijs van een fles is gemiddeld met tien tot vijftien procent gestegen. De reden is heel simpel: de wijngaarden, goed voor zo’n 35.000 hectare, verdeeld over de 319 gemeenten van de herkomstbenaming Champagne kunnen niet voldoen aan de wereldwijde vraag.

Een streng afgebakend productiegebied heeft voor- en nadelen. Enerzijds de vrij grote zekerheid van kwaliteit en herkomst en die is vrij gemakkelijk controleerbaar. Anderzijds verhindert het de groei van de regio. Dat veroorzaakt problemen als de export plots groeit met 7,3 procent in 2007. Het Comité Interprofessionnel du Vin de Champagne (CIVC), de overkoepelende organisatie van champagneproducenten, wil liever een stagnerende markt met stabiele prijzen en vindt de crisis helemaal niet zo’n probleem. Zolang het maar een kleine crisis blijft. Moest de champagnemarkt blijven groeien zoals nu, dan zouden de prijzen van de druiven té hoog worden en raakt de markt oververhit.

In het CIVC zijn zowel de grote champagnehuizen als de kleine individuele producenten en coöperaties gegroepeerd. De grote huizen, zoals Moët & Chandon, Laurent-Perrier en Bollinger, bezitten samen slechts een tiende van het totale aantal wijngaarden. Ze moeten dus veel druiven kopen bij kleine producenten en coöperaties om hun hoog productievolume te halen. Er zijn ongeveer 20.000 kleine producenten en zij bezitten elk gemiddeld iets meer dan een hectare. Velen zijn dan nog gegroepeerd in coöperaties. De grote huizen zijn voor hun druiven dus volledig afhankelijk van deze leveranciers. Omgekeerd profiteren die dan weer van de exclusieve merkenbekendheid van de grote huizen.

Jarenlange studie

Om in de toekomst plotse marktstijgingen de baas te kunnen, is het CIVC al enkele jaren bezig met een studie over de mogelijke uitbreiding van het productiegebied. Tot het zover is, wordt nu al wel een fikse verhoging van de druivenopbrengst toegestaan. De appellationwetgeving bepaalde aanvankelijk een plafond van 10.400 kilo druiven per hectare, wat neerkomt op een rendement van 66 hectoliter per hectare. In wijnbouwtermen is dat al vrij hoog, maar tegenwoordig gaat het rendement al naar 80 hectoliter per hectare.

Aan de mogelijke uitbreiding van het productiegebied, verwacht in 2013, 2014, gaat een grondige studie vooraf. Het vertrekpunt is historisch. De grenzen van de Champagne werden uitgetekend in 1927. Toen was de regio nog niet de miljardenindustrie van nu. Veel boeren vroegen indertijd de opname in de Appellation d’Origine Controlée (AOC) zelfs niet aan, omdat andere gewassen meer opbrachten.

Het CIVC stelde ongeveer vier jaar geleden een onderzoeksteam samen, bestaande uit een geoloog, een klimatoloog en een wijngaardexpert. Zij vertrokken vanuit de bestaande AOC en kamde de hele regio uit op zoek naar de beste terreinen om aan wijnbouw te doen. In een eerste fase werden 675 gemeenten geselecteerd die in de vernieuwde AOC zouden kunnen opgenomen worden. Uiteindelijk blijven er daar nu nog 357 van over. Dat zou een uitbreiding betekenen van 40 gemeenten tegenover de 319 van nu. Twee gemeenten in de huidige AOC werden immers geschrapt als ongeschikt.

De 318 gemeenten die in de tweede fase niet meer opgenomen zijn, zullen zich niet zomaar gewonnen geven. Men verwacht flink wat processen en dat is ook logisch. Eén hectare wijngaard in de nieuwe AOC kan gemakkelijk tot 1 miljoen euro waard zijn, terwijl dat buiten de AOC slechts 5000 euro is.

Ondanks het gemor is het CIVC toch begonnen aan de volgende fase: de grondige inspectie van elke nieuwe gemeente op zoek naar de beste plaatsen om wijngaarden te planten. Als die zones vastliggen, komt de toekenning van aanplantrechten. Dat zal in stappen gebeuren om een plots overaanbod te vermijden. De totale oppervlakte die aan de AOC wordt toegevoegd, ligt rond de 1500 hectaren. Dat betekent concreet een oppervlaktestijging van minder dan vijf procent.

De eerste champagnes uit deze nieuwe wijngaarden komen ten vroegste rond 2020 op de markt. Het CIVC wil het zo, omdat het voldoende kwaliteitsbewijzen wil verzamelen om de uitbreiding te verantwoorden. En dat is terecht.

Kritiek

Er is veel kritiek op de gebiedsuitbreiding. Uitspraken als “Pure hebzucht van een markt die al heel rijk is, op de rug van de consument en helemaal niet vanuit een kwaliteitsoogpunt” en “Champagne zal geen terroirproduct meer zijn, de kwaliteit zal zienderogen dalen” zijn gebaseerd op een gebrek aan kennis over de Champagne als productiegebied. De exclusiviteit is tegelijk zijn belangrijkste kracht én zijn grote zwakte. De uitbreiding kan zelfs een verhoging in kwaliteit betekenen. In plaats van nu te hoge productievolumes toe te laten, zal er dan gewoon meer wijn zijn en kunnen de rendementen weer naar beneden. De opbrengsten zullen altijd vrij hoog blijven in de Champagne. Men heeft hier geen zeer rijpe druiven met hoge suikerconcentraties nodig. Vaak wordt geoogst aan 9,5 tot 10 procent potentiële alcohol. De tweede gisting op fles zorgt voor een extra 1,2 tot 1,3 procent. De basiswijnen zijn aromatisch gezien best ook vrij neutraal. Zo komen de aroma’s van de autolyse van de gistcellen na de tweede gisting, de welbekende toetsen van brioche, toast en biscuit, helemaal op het voorplan.

Veel van de kritiek komt ook uit de markt van schuimwijnproducenten. Producenten van bijvoorbeeld crémant in Frankrijk, cava in Spanje en franciacorta in Italië profiteren met een groeiend marktaandeel nu al wel van het tekort aan champagne, maar ze zien natuurlijk alle kansen schoon om hun aartsrivaal het mes in de rug te steken. Toch is champagne soms zijn eigen grootste vijand. Zijn beschuldigingen van ‘ongekende hebzucht’ zo uit de lucht gegrepen als huizen als Krug en Perrier-Jouët nieuwe luxechampagnes op de markt brengen van 1000 euro en meer per fles? (T)

Door Filip Verheyden