IK VOEL ME NIET ARMER WANNEER DE BEURSKOERS VAN EXMAR DAALT

“Ik voel me niet armer wanneer de beurskoers is gedaald, neen.” Nicolas Saverys, CEO van de gasrederij Exmar, vertelt wat rijkdom voor hem betekent. “Het materiële heeft leuke kantjes. Maar de grootste luxe, en die hebben we niet, is over je eigen agenda beschikken.”

Of het niet lastig is, ook tijdens vakanties te worden gestoord, willen we weten, wanneer Nicolas Saverys opmerkt dat hij de onderhandelingen voor de meeste schepen die hij heeft gekocht of verkocht, voerde vanuit zijn buitenverblijf in de Franse Alpen. “Ik ben altijd met vakantie”, klinkt het openhartig. “Je bent als bedrijfsleider verantwoordelijk voor je onderneming. Dus ik kan het me niet permitteren de knop helemaal uit te zetten. Maar ik doe dit werk écht graag, en dus ben ik ook altijd met vakantie.”

De topman van Exmar, telg van de zevende generatie van een ondernemersfamilie die begon toen Bernard Boel in 1828 in Temse begon met de bouw van schepen, twijfelde lang voor hij instemde met het interview. “De eerste keer dat ik zo’n lijstje van de rijkste ondernemersfamilies zag staan, was ik woest. Ik heb toen zelfs naar een advocaat gebeld om te bekijken of ik dat kon stoppen. Voor je het weet, brengt het mensen op ideeën. Want het is niet omdat iemand een papieren berekening maakt van hoeveel je waard bent, dat je dat geld ook hebt. Heel veel wordt permanent geïnvesteerd. Ik zou je niet kunnen vertellen hoe groot mijn vermogen is, maar ik weet wel hoeveel schulden ik heb. Ik zou er liever geen hebben, maar echt erg vind ik het ook niet, want uiteindelijk zijn dat ook investeringen.”

TRENDS. Laat ons starten met de existentiële vraag: maakt geld gelukkig?

NICOLAS SAVERYS (CEO EXMAR). “Mag ik verwijzen naar de financiële crisis? Maurice Lippens, die ik ken als een eerlijk man, zag zijn levenswerk in een paar uur verloren gaan. Waarschijnlijk zit hij goed in de papieren, al is hij zeker een deel van zijn vermogen kwijt. Maar wat echt pijn doet, is het mislukken van het doel waar hij al die jaren samen met zijn vrienden en collega’s aan heeft gewerkt.

“Hoe belangrijk is het materiële? Voor veel mannen is dat ne schonen auto. Ik heb een paar jaar geleden een Porsche 911 gekocht. Een jongensdroom. Dat is geen rationele keuze, en waarschijnlijk zou mijn vader het maar matig hebben geapprecieerd. Had ik die auto toen niet gekocht, dan had ik het waarschijnlijk nooit gedaan. Jezelf zoiets kunnen veroorloven is prettig, maar voor de rest is het materiële niet belangrijk. Geluk wel, en wat is geluk? Een goede gezondheid, zodat je ‘goed’ kunt zijn: liefde en vriendschap brengen aan je familie en vrienden, goed functioneren, werken, erkenning krijgen.”

Is het feit dat iemand op een lijstje van rijkste families staat, ook geen vorm van erkenning, van zijn of haar succes?

SAVERYS. “Oh, maar ik heb heel graag succes. Als ik tennis, wil ik winnen. Maar ik denk dat de meesten liever hebben dat niemand dat weet. Tal van families die vermoedelijk nog veel rijker zijn, staan niet op die lijstjes omdat ze er veel discreter over kunnen zijn.

“Succes is leuk. In de kijker lopen niet. Toen mijn broer, zus en ik in 1991 CMB overnamen, zeiden vrienden, hoofdzakelijk uit het buitenland, dat we meer publieke figuren zouden worden. ‘Het gaat jullie leven veranderen.’ Ik was toen 33. Je hoort dat, maar dat gaat het ene oor in, het andere uit. Achteraf kun je alleen maar constateren dat ze gelijk hadden.

“Toen ik op mijn 26ste mijn huis kocht, had ik ook niet de middelen. Dus klopte ik aan bij mijn vader, die het dan voor mij wou kopen. Dat was niet de bedoeling, dus heb ik bij een bank de financiering geregeld. Maar ik durfde niet zeggen dat ik een kasteel had gekocht. Ik woonde in de Kasteelstraat 22.”

Met de beurscrisis worden sommige bedrijfsleiders als geldwolven afgeschilderd.

SAVERYS. “Dat de mensen problemen hebben met extravagante afscheidsbonussen, begrijp ik. Maar ik denk dat er te weinig bij wordt stilgestaan dat zulke mensen geen tijd hebben om hun patrimonium te beheren. Ze worden geleefd, ze moeten 24 uur op 24 bezig zijn, 365 dagen per jaar.

“Ik denk dat het minder moeilijk is om als Tiger Woods of Michael Schumacher enorme salarissen op te strijken, of om als Wim Delvoye een kasteel te kopen, dan als bedrijfsleider. Zoiets voelt ‘mooier’, terwijl ‘men’ denkt dat zo’n zakenman waarschijnlijk wel een valsspeler zal zijn.”

Wordt u anders bekeken omdat u welgesteld bent?

SAVERYS. “Als kleine jongen zat ik op een regionale school, en wist iedereen dat ik de zoon was van een in de streek belangrijke ‘baas’, van een kapitalistische familie. Mijn kinderen hebben gestudeerd in Antwerpen en Brussel, daar was dat veel minder. Nu, ik wil ook dat mijn kinderen hard werken, discreet zijn, vrijgevig, en vooral dat ze nooit stoeferig overkomen. Je mag je nooit beroepen op iets materieels. Het gaat om de waarden in de mens. Maar ze mogen evenmin bang zijn: je moet misstappen kunnen maken, anders heb je geen leven.

“Ik denk trouwens dat zakenmensen in Europa gemiddeld meer ethisch besef hebben dan in de Verenigde Staten. De greed zit daar meer ingebakken in het systeem. Maar die overdreven optiepakketten zijn naar hier overgewaaid: je wil de juiste mensen, en er is een competitie om de betere managers aan te trekken. Dat is in andere beroepen net hetzelfde. Het faillissement van Enron heeft veel overdrijvingen in het systeem aan het licht gebracht, maar er werden geen lessen uit getrokken.”

Valt zo’n crisis te vermijden?

SAVERYS. “Tja, … Ten eerste moeten banken opnieuw banken worden, kredietverstrekkers. Verzekeraars moeten verzekeren, en makelaars moeten dealmakers zijn, betaald op commissie. Die beroepen zijn bij elkaar gevoegd, waardoor ze één en dezelfde zaak soms tien keer verkochten.

“Ik denk niet dat het een goed idee is om nog meer regelgeving op te leggen, of maximumlonen. Doe je dat bij kunstwerken, of voor voetballers? Er bestaan raden van bestuur, remuneratiecomités, algemene vergaderingen. Die moeten meer toezicht houden.”

U bent nu op papier ook minder waard.

SAVERYS. “Ja, maar ik voel me niet armer wanneer de beurskoers van Exmar is gedaald. Ik voel me armer wanneer dit bedrijf effectief iets heeft gemist. Ik ben een ondernemer: ik ben goed met mensen, minder met structuren en de organisatie. Exmar is een typisch ondernemersbedrijf, dat probeert innovatief bezig te zijn. Als iets begint te lopen, ben ik nogal snel minder geïnteresseerd om het zelf te blijven managen.

“Ooit was ik op bezoek bij een Engelsman. Ik complimenteerde hem met zijn prachtige domein, duizenden hectare groot. “Ik ben de eigenaar niet”, zei hij. “Ik heb het geërfd, en ik moet het doorgeven.” In zekere zin ben je, zelfs als ondernemer, nooit bezig met je eigen geld. We beheren een patrimonium dat we op de mooist mogelijke manier proberen door te geven aan de volgende generatie. We willen duurzaam groeien. We bouwen iets op, we wegen veel meer de risico’s af.”

Is het de bedoeling dat u Exmar doorgeeft aan uw kinderen?

SAVERYS. “Het patrimonium. Dat kan het bedrijf zijn, als ze capabel zijn om het te leiden. Als dat niet het geval is, heb ik liever dat ze rentenieren. Maar de beurskoers maakt geen verschil voor het patrimonium. Wij zijn een fabriekje, en zolang dat gezond is, zijn wij niet echt minder waard. Het zal dus ook niet worden verkocht als de intrinsieke waarde niet wordt betaald.

“Versta me niet verkeerd: ik heb nog veel te veel ambitie om te verkopen. Er zijn nog zoveel innovaties. Binnen enkele weken komen we met nieuws over projecten om gas vloeibaar te maken. Maar alles is te koop, behalve mijn ziel, mijn vrouw en mijn kinderen. Het is gewoon een kwestie van prijs. Ik heb vrienden die al twee keer een firma gekocht en verkocht hebben. Hun taak zit erop, tijd voor iets anders. Je moet dat kunnen. Maar ik zou het daar heel lastig mee hebben.

“Het drama van deze financiële crisis is dat vooral de kleine beleggers zullen lijden: zij verkopen, terwijl je er nu in moet blijven. Maar dat is gemakkelijk gezegd, als je het geld niet dringend nodig hebt voor een auto, een huis of het huwelijk van een van je kinderen.”

Volgt u uw beurskoers elke dag?

SAVERYS. “Het is wel een van de eerste zaken die ik aan het begin van de dag wil weten. Niet omdat ik ermee bezig ben, maar het is zoals met voetbal. Ik ben daar geen zware fan van, maar het is sociaal belangrijk dat je weet dat keeper Silvio Proto met het hoofd heeft gescoord. Dus neem ik elke maandag de sportbladzijden van Het Laatste Nieuws door.

“Voor mij is de erkenning als we iets goed hebben gedaan, veel belangrijker dan de vraag of het aandeel Exmar nu drie cent meer of twee euro minder kost. Mocht ik alleen naar mijn eigen patrimonium kijken, dan had ik nooit mogen instemmen met de splitsing van CMB. Want mijn broer incasseerde sindsdien meer dividenden dan ik. Maar ten eerste maakt dat weinig verschil, want hij herinvesteert dat net zo goed; en ten tweede zijn we erin geslaagd daardoor die bedrijven – Bocimar/CMB, Euronav en Exmar – beter te laten draaien. Al die lijstjes van rijkste mensen zijn momentopnames; terwijl je als bedrijfsleider op de lange termijn werkt. Een paar maanden geleden hadden wij voor anderhalf miljard dollar scheepsbestellingen in ons orderboek.”

Wat is luxe voor u?

SAVERYS. “In een antiekzaak durf ik gemakkelijk geld uitgeven, want dat is ook een investering. Ik haat het om naar de winkel te gaan, ik heb meestal de indruk dat ze geld willen aftroggelen. Een kostuum… Dat verslijt toch (lacht). Maar luxe? Het leven is te kort om slechte wijn te drinken. Voor een lekker maatje zou ik geld kunnen geven, terwijl ik kaviaar niet eens lekker vind.

“Ik heb het geluk een heel gevarieerd leven te hebben. Ik ga graag skiën, diepzeeduiken, jagen. Met de helikopter vliegen doe ik niet meer, maar op een zeiljacht met de familie is voor mij luxe. Ik heb een buitenverblijf in Courchevel. Voor de meeste schepen die ik heb gekocht of verkocht, voerde ik daar de onderhandelingen. Mijn grootste passie blijft mijn werk. De grootste kick haal ik uit een goede deal. Al geef ik toe: vanuit mijn positie is zoiets heel gemakkelijk gezegd. De grootste luxe is tijd, meer zelf over je agenda kunnen beslissen. Dat is bij mij niet het geval, maar anderzijds ontmoet ik ook een massa enorm interessante mensen.”

Hoeveel uur per week werkt u?

SAVERYS. “Wanneer werk ik niet? Dit ding hier… (diept een niet zo moderne gsm op) heeft ons een enorme vrijheid gegeven. Ik hoef niet op kantoor te zijn, en kan toch samenwerken met de mensen. En eigenlijk ben ik ook altijd met vakantie, want dit is wat ik graag doe. Kijk achter u: een prachtig zicht op de Schelde. In 1986 huurden we met Almabo een gebouw aan de Desguinlei. Mijn vader vroeg of het echt wel nodig was dat we zelf bouwden. Maar ik was op zakenreis geweest naar Oslo, Hamburg, naar kantoren met zicht op de fjord en de Elbe. Dus ik liep hier de kaaien af. Behalve URS was er geen enkel kantoorgebouw langs de Schelde, dit was toen nog een verschrikkelijk slechte buurt. Ze is erop vooruitgegaan, terwijl dit zicht op de Schelde… Dat is toch enorm rustgevend? Dat is ook levenskwaliteit, voor mij en mijn medewerkers.”

Hebt u nog contact met de ‘gewone’ mensen?

SAVERYS. “Ik heb heel veel vrienden. Ik ben niet graag alleen. Maar rijkdom is daarbij geen criterium, het is geen eliteclub. Lang geleden heb ik negen jaar aan lokale politiek gedaan, in Temse. Menselijk vond ik dat heel boeiend. Ik moest plots stilstaan bij allerlei problemen waar ik als net afgestudeerd economist nooit last van had gehad: een afspraak regelen met een parlementslid, of zelfs met een dokter.

“Soms ben je zo bezig met de carrière… Terwijl het zo belangrijk is om het contact met de realiteit niet te verliezen. Don’t lose touch. Onlangs ben ik twee keer naar een grootwarenhuis geweest, een van de wekelijkse activiteiten van 90 procent van de bevolking. Dat helpt om te relativeren. Met de dure bouwgrond en hoge belastingen, vraag ik me soms echt af hoe mensen er nog in slagen, zelfs met een dubbel loon, om een huis te bouwen.

“Dat is een van de redenen waarom ik mijn kinderen hogere studies laat volgen. Dat helpt om het leven op de juiste manier te kunnen inschatten, rationeler, met een meer open blik, in perspectief. En als je die structuur hebt, ben je op weg naar de redelijkheid. Maar ik ben 50 nu, op mijn 35ste had ik waarschijnlijk ook anders gesproken.

“En ik begrijp dat men soms naar iemand kijkt, maar ook dat moet je relativeren. Deze zomer heb ik in de VS veel politieke sleutelfiguren ontmoet, mensen die dicht bij ‘de macht’ staan, en voorlopig zijn de VS nog de grootste macht ter wereld. Wel, dat zijn geen speciale mensen. Ze hebben hun spoken, hun muizenissen, hun vreugde en verdriet. Je staat ervan te kijken hoe menselijk een verkeerde beslissing als de inval in Irak is genomen: ‘Well, Nicolas, our intelligence was wrong, the French intelligence was wrong, the German, the Russian,… We were all wrong.’ Spijtig, maar menselijk.”

U heeft zich uitgesproken tegen de Lange Wapper, voor België Anders, u bent voorzitter van de Belgische Redersvereniging. Vindt u dat u iets moet terugdoen voor de maatschappij?

SAVERYS. “Ja. Als burger van dit land die meer kansen heeft dan een ander, vind ik dat ik daartoe verplicht ben. Dus steun ik een Centrum voor Volwassen Gehandicapten, ‘L’Esssentiel’, van dokter Michel Englebert, in Lasne. In een oud klooster dat we ombouwen, zullen gehandicapten worden opgevangen wanneer hun ouders er niet meer zijn om hen te ondersteunen. Maar ik wil ook mijn stem laten horen in het maatschappelijke debat. Wij hebben een probleem met ons staatsbestel. Niet zozeer Brussel-Halle-Vilvoorde of de splitsing van België, maar wij betalen te veel belastingen, die te slecht worden beheerd. De prestatie- en kwaliteitsverplichting die het bedrijfsleven heeft, zou ook moeten gelden voor de staat.”

Door Luc Huysmans en Guido Muelenaer – Fotografie Thomas De Boever