Ik mis je (maar misschien mis ik meer iemand of iets anders)

De twee zussen in de nieuwe roman van Annelies Verbeke hebben schijnbaar alles. Toch gaan ze ten onder aan een gemis. Geen misplaatste Valentijnmeligheid, Verbeke schrijft over Het Gemis.

Uiteraard wordt Reus, de nieuwe roman van de jonge Annelies Verbeke (1976), secuurder gewikt en gewogen dan haar debuut Slaap! (2003). Wat wil je? In de invloedrijke boekenbijlage van het NRC Handelsblad werd haar eersteling gelauwerd als het meest indrukwekkende debuut dat in de Nederlandse letteren is verschenen sinds Blauwe maandagen van wonderknaap Arnon Grunberg. Al zo’n 70.000 exemplaren vlogen er over de toonbank en de rechten werden aan veertien landen verkocht. Menig jonge schrijfster zou verstijven bij zoveel lof en succes, maar de Oost-Vlaamse jongedame pakt gewoonweg uit met een tweede, hoogst ambitieuze roman.

“Waarom wil jij geen kind meer? Omdat ik mijzelf belangrijker vind, zei Kim en ze slurpte aan het rietje in haar Campari.” Zo’n flard uit een dialoog tussen de zussen Hannah en Kim, de hoofdpersonages in Reus, wijst op de eigentijdse harde eerlijkheid, die in wel meer nieuwe romans opdoemt (al dan niet vergezeld van desperaat cynisme). Een ode aan het leven zonder compromissen? Misschien wil Reus veeleer de ondraaglijke lichtheid van het doordeweekse leven mét compromissen extra in de verf zetten.

Ongetwijfeld wil Verbeke de ondraaglijkheid van saaiheid beklemtonen, maar haar roman gaat lang niet alleen daarover. De twee zussen hebben zowat alles wat de geslaagde jonge echtgenote zich kan wensen: een man die zich uitslooft voor vrouwlief, alle comfort en nog wat extra’s toe, zelfs een leuke job. Slechts één schaduw hangt er over de zussen: hun moeder ging ervandoor tijdens hun jeugd. En Hannah, een journaliste, laat zich wel erg ver gaan in haar artikelen en tv-show over freaks (een Jambersiaanse stoet van gekken, excentriekelingen en misvormden). Steeds weer doemt evenwel het gemis op – het echte hoofdmotief van het boek. Wat voor gemis? Moeilijk te verwoorden – en de mannen van de zussen zullen het dan ook wel nooit begrijpen waarom ze gedumpt worden. Hannah en Kim trekken naar Aus- tralië, het land waar ook hun moeder naartoe vluchtte. Ondertussen wordt vertelster Hannah achtervolgd door een half rariteitenkabinet, zoals een reus en een vrouw zonder borsten. Met zoveel buitenissigheid had John ‘Garp’ Irving beslist een groots epos geschilderd. Verbeke houdt het veeleer bij miniaturen, bij een weerbarstig verhaal, bij horten en stoten. Zelfs bij zoveel horten en stoten, dat je je meer dan eens afvraagt of je nu kunst of kitsch voorgeschoteld krijgt, knappe one- liners of opstellerige gedrochten, een schrander geconstrueerd labyrint van plots en motieven of een magisch-realistische warboel. De weegschaal slaat finaal over naar het kitscherige, het schoolse, het gekunstelde. Zeker, Verbeke heeft zo haar briljante passages en invallen, maar die volstaan niet om de roman te schragen.

Annelies Verbeke, Reus. De Geus, 218 blz., 18,90 euro.

Luc De Decker