De onthullingen over het cyberspionageprogramma van de Verenigde Staten zijn een klap voor de Amerikaanse cloudaanbieders. De volgende drie jaar dreigen ze meer dan 25 miljard euro aan internationale bestellingen te verliezen.
Tot voor enkele maanden leek er geen vuiltje aan de lucht voor Amazon, Google, Microsoft en andere Amerikaanse technologiebedrijven. Door de nieuwe IT-infrastructuur en onlinediensten die ze uitbouwden, werd het internet nog meer de ruggengraat van de wereldeconomie dan de voorbije jaren al het geval was. Een belangrijk onderdeel van die technologische revolutie is cloudcomputing — het opslaan en verwerken van processen en data in serverparken. Bedrijven en organisaties kiezen steeds meer voor cloudnetwerken omwille van de flexibiliteit en de lage instapkosten van het systeem. Ze hoeven dan zelf geen zware IT-investeringen meer te doen en betalen enkel voor wat ze gebruiken. Maar het uitbesteden van die activiteiten heeft een keerzijde. Dat werd pijnlijk duidelijk door de onthullingen van klokkenluider Edward Snowden over de omvang van het Amerikaanse cyberspionageprogramma.
Heel wat Amerikaanse aanbieders van die nieuwe internetdiensten komen daardoor in nauwe schoentjes. De spionageagentschappen bleken onbeperkt toegang te hebben tot hun servers, en dus tot de informatie van de klanten. Vermoedelijk gebruikt de Amerikaanse overheid die data niet alleen voor haar strijd tegen de terreur, maar ook voor economische spionage. Dat nieuws kwam boven op berichten over de vele contracten die de geheime diensten van de Verenigde Staten met Amerikaanse technologiebedrijven hebben afgesloten. Zo lekte uit dat Amazon een contract van 600 miljoen dollar in de wacht heeft gesleept om een cloudomgeving te ontwikkelen voor de inlichtingendienst CIA. Dat veroorzaakte opschudding, want Amazon is ook een dominante speler in de publieke cloud, waarbij bedrijven hun processen toevertrouwen aan externe datacenters. Wereldwijd huren bedrijven voor miljarden dollars aan computer- en opslagcapaciteit bij de e-commercegigant.
Internationaal protest
Buitenlandse bedrijven en overheden reageerden verbolgen op die onthullingen. Jörg-Uwe Hahn, de minister van Justitie van de Duitse deelstaat Hessen, riep deze zomer zelfs op tot een boycot tegen Amerikaanse IT-bedrijven. Die kunnen zich moeilijk verdedigen tegen de aantijgingen, omdat ze onder druk van de Amerikaanse overheid de lippen stijf op elkaar moeten houden (zie kader ‘Microsoft mag niet reageren’). De Verenigde Staten hoeven niet direct bang te zijn voor hun marktleiderschap, want hun platformen zijn dominant, maar de Amerikaanse cloud dreigt wel van zijn reputatie in te boeten. Cloudcomputing is het belangrijkste groeisegment in de informatietechnologie. De wereldwijde investeringen in IT zouden tegen 2016 slechts groeien met 3 procent; die in cloudcomputing zouden in dezelfde periode verdubbelen. Alleen al het segment van de publieke cloud zou tegen 2016 wereldwijd goed zijn voor 157 miljard euro per jaar.
Amerikaanse bedrijven hadden de beste kaarten om het gros van die investeringen binnen te halen. Maar dat is niet zo zeker meer. De Amerikaanse denktank ITIF schat dat de technologische industrie in de Verenigde Staten de komende drie jaar door de spionageschandalen meer dan 25 miljard euro aan internationale inkomsten kan verliezen. Hun marktaandeel buiten de Verenigde Staten zou daardoor met een derde krimpen. Daar zullen in de eerste plaats de lokale aanbieders van profiteren, omdat de gebruikers het belangrijker vinden voldoende controle te behouden over de manier waarop hun informatie wordt opgeslagen.
In België merkt Belgacom, een van de vele aanbieders van clouddiensten, alvast een verhoogde interesse. “Er is een duidelijke mentaliteitswijziging, zeker bij organisaties die nog aan het verkennen zijn”, klinkt het bij de operator. “Waar hun data staan, is voor hen een belangrijke bekommernis geworden. Dat speelt in ons voordeel. We hebben er bijvoorbeeld vanaf het begin mee uitgepakt dat onze oplossingen vallen onder de Europese regelgeving voor de bescherming van data en privacy. Sommige klanten doen testen met de technologie van Amazon, maar kiezen uiteindelijk voor een lokale partner. Dit jaar is er een nieuw datacenter in gebruik genomen en het aantal servers voor de opslag in de cloud hebben we al moeten verdubbelen. In totaal is er een dubbelcijferige groei. ”
In de privécloud
“Buiten de Verenigde Staten is voldoende infrastructuur en capaciteit beschikbaar om die verschuiving op te vangen. Ook in België is het aanbod erg ruim, zowel bij de onafhankelijke uitbaters van datacenters als bij de telecomoperatoren”, verzekert Kristof De Spiegeleer. De Belgische serieondernemer leidt een groep jonge bedrijven die zich elk op één facet van cloudcomputing richten. “Vanaf de eerste onthullingen over de omvang van de Amerikaanse praktijken wist ik dat die goed nieuws voor ons waren. Dat heeft nog niet geleid tot een stijging van het aantal contracten, maar de belangstelling voor onze diensten is de afgelopen maanden wel fors toegenomen, omdat bedrijven zich beter bewust zijn van de risico’s. Wij bieden een hybride of private cloud aan. Daarbij gaan de voordelen van cloudcomputing niet verloren, maar de gebruiker heeft veel meer controle over alle processen. Diensten in de publieke cloud zijn altijd problematisch. Vaak staan de bestanden op datacenters overal te wereld. Er is geen controle mogelijk op wie er toegang toe heeft.”
De bedrijven van De Spiegeleer zitten nog in de investeringsfase. Het afgelopen jaar stak hij meer dan 15 miljoen euro in de ontwikkeling van eigen technologieën. De meeste lokale aanbieders daarentegen gebruiken Amerikaanse hard- en software. Ook dat is een heikele kwestie. Er zijn ernstige aanwijzingen dat de Verenigde Staten hun technologiebedrijven dwingen om achterpoortjes in de systemen aan te brengen. Op die manier kunnen ze op een afstand inbreken.
In theorie kan de gebruiker dat risico minimaliseren door de Amerikaanse systemen zo veel mogelijk te weren. Maar dat is bijzonder moeilijk, omdat ze vaak standaard zijn. “De Verenigde Staten hebben een pioniersrol gespeeld. Daaraan danken ze hun internationale populariteit”, zegt professor Filip De Turck, expert in cloudcomputing bij de onderzoeksinstelling iMinds. “Technologisch hoeft Europa daar zeker niet voor onder te doen, maar de nieuwe oplossingen raken moeilijk ingeburgerd. Gebruikers veranderen niet snel van systeem, zeker als het goed werkt. Bovendien speelt ook een vendor lock-in-effect. De data en de processen zijn vaak opgeslagen in niet-gestandaardiseerde formaten, waardoor data overzetten erg lastig is. ”
Aan de slag met typemachines
Sommige organisaties gaan nog een stap verder. De Russische geheime dienst bestelde twintig ouderwetse typemachines na de onthullingen van Snowden. Dat soort paranoia kunnen ondernemingen zich niet veroorloven zonder hun bedrijfsvoering te schaden. Wie echt zekerheid wil hebben over zijn data, kan proberen zijn IT-infrastructuur zo veel mogelijk zelf te beheren. Maar ook dat is geen garantie. De Belgische sociaalnetwerksite Netlog, die in Europa een tijd fel concurreerde met Facebook, werd ook vernoemd in de uitgelekte documenten. De website is in Frans-Amerikaanse handen, sinds het moederbedrijf Massive Media begin 2013 werd overgenomen.
“We vielen volslagen uit de lucht, toen deze zomer slides opdoken waarop stond dat de Amerikaanse overheid ook Netlog bekeek. We weten daar nog altijd niets meer over”, zegt Toon Coppens, die de netwerksite in 1999 samen met Lorenz Bogaert oprichtte. Vanaf het begin hebben ze hun IT-infrastructuur in eigen beheer uitgebouwd. In de beginjaren groeide Netlog stormachtig. Cloudcomputing is uitermate geschikt om die pieken op te vangen. “Uit noodzaak gebeurde het serverbeheer toen volledig intern”, zegt Coppens. “Toen Netlog in 2003 doorbrak, was er nog geen sprake van cloudcomputing. We konden al zaken uitbesteden, maar uiteindelijk bleek het goedkoper om zelf onze servers te beheren. Ondertussen zijn er veel meer mogelijkheden. Het hosten van een website in de cloud is bijvoorbeeld goedkoper geworden. Mocht Netlog nu opstarten, dan zou ik er zeker meteen gebruik van maken. Je kunt de groei beter opvangen, omdat het slechts een kwestie is van extra capaciteit te bestellen. Maar als de site voldoende trafiek genereert, zou ik weer voor eigen oplossingen kiezen.”
STIJN FOCKEDEY
De Russische geheime dienst bestelde twintig ouderwetse typemachines na de onthullingen van Snowden.
Door de spionageschandalen kan de Amerikaanse technologische industrie de komende drie jaar meer dan 25 miljard euro aan internationale inkomsten verliezen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier