Iedereen compenseren, is voor de overheid onbetaalbaar

De regering wil het verlies van de kleine, gedupeerde Fortis-belegger gedeeltelijk vergoeden. De dankbetuigingen zijn schaars, de intenties om een klacht in te dienen talrijk.

Verweesd. Zo bleven aandeelhouders in de Fortis Holding achter toen Fortis werd verkocht aan het Franse BNP Paribas. Knock-out en met een gigantische financiële kater. Er gingen stem-men op om deze ‘verliezers’ beter te vergoeden voor de overname en dus lanceerde de regering daartoe een plan. “Het was tijdens de onderhandelingen met BNP Paribas steeds de bedoeling om de Fortis Holding en haar aandeelhouders mee te laten genieten van het potentieel van de via de overname verkregen overheidsparticipatie in BNP Paribas”, getuigt een onderhandelaar. “Natuurlijk zou niet het volledige aandelenpakket in de holding terecht komen. Er werd gesproken over een verdeelsleutel tussen de overheid en de holding.” Wat ging er dan uiteindelijk fout? “In het finale akkoord werd in de verdeling inderdaad niet voorzien. Niet zozeer uit politieke overwegingen, maar omdat er nog veel werd gepraat over diverse risico’s die aan de deal hingen. Het is zo tussen de plooien gevallen.”

Onder druk van enkele politieke partijen en drukkingsgroepen besliste de overheid alsnog om de aandeelhouders tegemoet te komen. Aandeelhouders die op 1 juli van dit jaar eigenaar waren van Fortis-aandelen, en ze op 3 oktober nog in handen hadden, krijgen op 1 juli 2014 via een coupon recht op een deel van een fonds dat hiertoe wordt opgericht. Ze moeten hiervoor wel een aanvraag indienen. De waarde van het fonds bestaat uit de meerwaarden en dividenden van de BNP Paribas-aandelen die de overheid in portefeuille heeft, min de investering van de overheid (9,4 miljard euro), de financieringsrente (4,11 %), een risicopremie (2 % per jaar) en eventueel het verlies van de federale staat in de gestructureerde kredietportefeuille van Fortis.

De aandeelhouders krijgen bovendien maximaal een bedrag uitgekeerd dat het verschil is tussen 10 euro en de gemiddelde slotkoers van het Fortis-aandeel vijf dagen na de hervatting van de notering op de beurs. Daarenboven geldt de regeling niet voor alle aandeelhouders. Enkel natuurlijke personen komen in aanmerking en de overheid limiteert het aandelenpakket op 5000 aandelen. Grotere institutionele partijen vallen dus uit de boot.

Het compensatieplan botst op veel tegenwind omdat het niet alle aandeelhouders vergoedt, te weinig geld omvat en slechts op de lange termijn uitvoerbaar is.

Is de Fortis-regeringsdeal correct?

Organisaties als Deminor, Test-Aankoop en de beleggersvereniging VFB maken het regeringsvoorstel dan ook met de grond gelijk. Ook Danny Reweghs, directeur analyse en strategie van Cash, vindt de deal niet goed. “Vele natuurlijke personen blijven alsnog in de kou staan. Wie via pensioenfondsen bijvoorbeeld in Fortis had geïnvesteerd, heeft geen recht op een coupon. En zo zijn er toch veel indirecte slachtoffers.”

Ook ziet hij geen positieve invloed van de deal op de koers van de Fortis Holding. “Op de prijsvorken die berekend werden voor het Fortis-aandeel, had het voorstel geen enkele positieve impact.” Tot slot begrijpt Reweghs de datum van 1 juli niet goed. “Personen die na 1 juli zijn ingestapt, hebben geen recht op een coupon. Nochtans waren er toen nog veel signalen vanuit Fortis en de regering die meldden dat er geen grote problemen waren bij Fortis. Mensen stapten dus ook na 1 juli te goeder trouw in. Voor mij is die datum dus vrij arbitrair.”

De regeringsbeslissing heeft pro’s en contra’s. Of de deal juridisch standhoudt voor een rechtbank kan niemand bevestigen, want alles hangt af van de argumentatie die de overheid voorlegt. En van hoe de rechtbank reageert op de extreme marktomstandigheden waarin de deal werd uitgevoerd. De ergste tegenstanders van het plan vinden dat beleggers toch weten dat aandelen risicovolle producten zijn en dus maar op de blaren moeten zitten als het fout loopt. “Maar”, countert Danny Reweghs, “het aandeel Fortis was zo alom verspreid onder de Belgische bevolking, dat een niet-tussenkomst van de overheid het beleggersvertrouwen voor vele jaren nog erger had kunnen aantasten. Het is geen goede deal, maar de overheid moest iets doen.”

Over de discriminerende factoren in het plan is er ook geen eensgezindheid. “Iedereen compenseren, is voor de overheid onbetaalbaar”, zegt een kabinetsmedewerker van premier Yves Leterme. “Bovendien hanteert de overheid op andere vlakken ook drempels, denk maar aan fiscale maatregelen en aan het toekennen van premies. Dat is bij deze deal niet anders.”

Ook over de prijs heerst er ten slotte wantrouwen. Wat brengt 2014? Zal de gestructureerde kredietportefeuille van Fortis, de zogenaamde bad products, niet helemaal in rook zijn opgegaan waardoor de holding in waarde niets meer voorstelt? “Fortis heeft al 9 miljard afgeboekt op een portefeuille van 19 miljard. Dat is al veel. Natuurlijk heeft niemand een glazen bol, maar de kans is toch reëel dat die producten in waarde stijgen”, stelt een analist.

Zijn Fortis-claims ontvankelijk?

Sommige actoren zijn verbaasd dat er wordt nagedacht over het procederen tegen de overheid, zoals de Brusselse advocaat Mischaël Modrikamen doet. De actievoerders willen aantonen dat enkele vennootschapsregels niet correct zijn nageleefd en dat de verkoop aan BNP Paribas niet had mogen gebeuren. Een bron, nauw verbonden met de CBFA, twijfelt: “De actie van Modrikamen maakt weinig kans. Hij zal moeten bewijzen dat de raad van bestuur van de holding niet in het belang van de beursgenoteerde vennootschap handelde toen ze de bank verkocht aan BNP Paribas. Dat mag ze trouwens perfect doen zonder de algemene vergadering te raadplegen. Er moet worden afgewogen of er geen enkel alternatief was op dat moment. Vergeet niet dat er een run on the bank in aantocht was, waardoor Fortis zelfs failliet kon gaan. Zelfs een overheidsgarantie voor alle uitstaande kredieten lijkt me niet voldoende. Ik betwijfel of de overheid dat financieel had kunnen dragen, want het gevaar dat de spaarders toch hun rekeningen zouden leeghalen, was reëel. Bij Dexia was die kans veel kleiner.”

Juristen bevestigen dat er geen algemene vergadering nodig was om Fortis aan BNP Paribas te verkopen. De raad van bestuur kan deze beslissing nemen indien hij daarbij ook handelt in het belang van de aandeelhouder. En daarover blijven natuurlijk de meningen verdeeld.

Er zijn meer partijen die het opnemen voor de overheid. “Als er tegen iemand klacht ingediend moet worden, is het wel tegen het Fortis-bestuur”, klinkt het regelmatig. “Niet de overheid heeft de Fortis-aandeelhouders benadeeld. Dat was al eerder gebeurd door de bedrijfsleiding van Fortis.” Die Fortis-top kan zich ook verwachten aan enkele juridische acties, althans als blaffende honden bijten. In het verleden lieten verschillende actiegroepen al weten het Fortis-bestuur te willen laten opdraaien voor eventuele fouten die zij gemaakt hadden, maar concrete stappen blijven uit. (T)

Door An Goovaerts, Daan Killemaes, Hans Brockmans