Hoe wereldvreemd zijn de vakbonden?

Het ABVV maakt zich op voor een grote betoging op 21 december. Dat wist De Tijd te melden afgelopen dinsdag. De socialistische vakbond wil op straat komen als het loonoverleg mislukt. En lukt het toch, dan wordt het een betoging die anticipeert op de discussie over het loopbaaneinde.

Vorige week werd de directie van AGC Automotive in Fleurus een dag gegijzeld. De werknemers protesteerden daarmee tegen een herstructureringsplan.

Dat zet de sfeer voor de beslissende eindsprint van het looonoverleg. Maandag 13 december komen de sociale partners bijeen en dan is het tot de finish. Wat staat er op het spel?

Ten eerste de loonnorm: hoeveel mogen de lonen stijgen in 2005-2006? Volgens de werkgevers mogen ze niet stijgen, volgens de vakbonden wel. Een compromis vinden tussen bijvoorbeeld 2 en 3 % is makkelijker dan tussen 0 en 1 %.

Ten tweede is er de vraag naar meer flexibiliteit op de arbeidsmarkt. Bijvoorbeeld een soepeler systeem van overuren (werkgevers) of een uitgebreider tijdskrediet (werknemers).

Ten derde moet een aantal brugpensioenregelingen verlengd worden, zodat de discussie over het loopbaaneinde, die in het voorjaar start, kan gevoerd worden. Voor de werkgevers is dit echter een moeilijke beslissing.

Conclusie: werkgevers en vakbonden liggen nog mijlenver uit elkaar. Zeker aan de basis. Vandaar deze betoging. Heeft de vakbond misschien al gekozen voor het opblazen van het overleg? Heeft ze de rekening gemaakt en beslist dat er in het sectorale overleg meer te rapen valt? Veel waarnemers zijn die mening toegedaan. Zonder interprofessioneel akkoord zal het hard tegen onzacht zijn in de sectoren. De vakbonden denken dat de machtsverhoudingen op dat niveau in hun voordeel zijn. Ze rekenen erop dat de werkgevers zullen buigen onder de dreiging van acties. Het kan, maar net zoals de vakbondsbasis erg beslist is, is ook de werkgeversbasis harder dan ooit. Het zou wel eens een conflictueuze start van het jaar kunnen worden.

Ook in het voorjaar moeten de sociale partners gaan praten over het loopbaaneinde. Hoe kan dat in een context van conflicten en stakingen? Bovendien is het in deze discussie eerder het ACV dat zich het onbuigzaamst opstelt. Hoofd van de ACV-studiedienst Gilbert De Swert doet er alles aan om te zaak te verbloemen, Oeso-cijfers verdraaid te vinden en overal leugens (vijftig in het boekje dat hij net heeft gepubliceerd) te ontdekken. Wat is dat voor een basis om overleg te plegen?

Stel dat ook het overleg over het loopbaaneinde mislukt, dan wordt die hete aardappel doorgeschoven naar de regering. Daar moeten liberalen en socialisten het eens worden over maatregelen. De Franstalige vleugel van het ABVV zal zeker via de PS sterk lobbyen. De SP.A zal niet willen achterblijven en de VLD zou onder druk van een sterkere rechtervleugel wel eens minder willen toegeven aan de socialisten. Dus ook daar weinig licht in de tunnel.

Zullen we in 2010 wakker worden met een kater en zien dat België onvoorbereid de zware lasten van de vergrijzing moet dragen? Of zullen volgende week ABVV en ACV toch maar water in de wijn doen en een sterk loonakkoord sluiten dat geen loonsverhoging voorziet en flexibiliteit inbouwt? Het woord is aan hen.

Guido Muelenaer