Hoe vindt u geld voor uw bedrijf?

Als u een bedrijf wilt opstarten en wilt laten doorgroeien hebt u geld nodig. Hoe begint u eraan, hoe zit het met startkapitaal, waar blijft u kapitaal vinden bij elke nieuwe uitdaging en welke rol speelt de bank daarin? Vier belangrijke vragen, voor elke ondernemer. Dieter Penninckx, CEO van de Belgische FNG Group, getuigt over hoe u als ondernemer altijd op zoek moet blijven gaan naar opties om kansen te creëren.

1. Hoe begint u een bedrijf?

Dieter Penninckx: “Het verhaal van FNG is in 2003 gestart met drie jonge mensen, drie burgerlijk ingenieurs die al geproefd hadden van het ondernemen, elk op een andere manier. Na de universiteit had ik zelf een spin-off verhaal met een eigen bedrijfje afgerond, de internetluchtbel was net achter de rug. Samen met Anja Maes en Manu Bracke, twee goede vrienden uit mijn studententijd, besloot ik een eigen bedrijf op te richten. We hadden allemaal het gevoel: “We willen niets met clicks, maar iets met bricks doen”. Puur toevallig zijn we via een bedrijfsmakelaar gebotst op een dossier van een bedrijf dat kinderkleding uit Polen importeerde. Heel wat mensen raadden het ons af: “Niet doen, jullie weten niets af van mode. Als jullie niet in deze sector geboren zijn, wordt het niets.” Net daardoor werden we geprikkeld en zagen we opportuniteiten waar anderen ze niet zagen. Met vallen en opstaan, weliswaar. Vandaag telt de groep meer dan 3.000 medewerkers die samen een omzet van bijna 500 miljoen euro realiseren. Dat is mooi, maar dat is onze wall of fame. Intern hebben we ook een wall of shame. Niet alles wat u doet, lukt, maar daaruit leert u . Wie wil ondernemen, moet er helemaal voor gaan, dat is voor mij de essentie. Mijn opleiding als ingenieur heeft me misschien inzicht gegeven in een aantal processen, maar ik denk dat men vooral een bepaalde mentaliteit nodig heeft. Ondernemen moet in het bloed zitten. Niet het diploma telt, maar hard willen werken, kunnen leven met onzekerheid en durven doen.”

2. Hoe vindt u startkapitaal?

Dieter Penninckx: “De eerste vijf jaar van ons bedrijf hebben we ervaren hoe moeilijk het soms werken is in de Belgische context, met torenhoge persoonlijke borgstellingen. We waren 28 toen we eraan begonnen en hebben jarenlang moeten – en willen – ondernemen met de wetenschap dat we niet alleen alles wat we hadden opgebouwd konden verliezen, maar nog veel meer. Als het zou mislukken, liepen we persoonlijke risico’s tot 1 miljoen euro, ieder van ons. De eerste 250.000 euro die u nodig hebt voor uw bedrijf zijn, bij wijze van spreken, veel moeilijker bijeen te krijgen dan een financiering van 25 miljoen eens uw bedrijf goed is gelanceerd… U moet zich een weg zoeken naar financiering in een zeer versnipperd landschap. Ik had als starter een voordeel: ik ben op het goede moment uit mijn spin-off kunnen stappen en dat leverde me 100.000 euro startkapitaal op. Dan volgde kapitaal dat we vonden via friends, family en fools, en daarna een bankfinanciering. Met ons drieën hebben we de basis gezocht om te kunnen ondernemen. Dat vraagt creativiteit. De verhuurder van ons eerste winkelpand hebben we bijvoorbeeld betaald in een soort van converteerbare obligaties. Achteraf bleek dat zijn beste investering ooit, maar hij heeft natuurlijk ook het risico genomen. U moet als starter inventief zijn en uw overtuigingskracht als ondernemer is daarbij essentieel. Het is diezelfde overtuigingskracht die er bijvoorbeeld bij de curator van Brantano voor zorgt dat u als enige van 12 partijen die overname kunt doen, zelfs al hebt u niet het hoogste bod. Als u het beste plan hebt, lukt het wel. Dat heeft te maken met geloofwaardigheid, en dat komt in elk groeiverhaal terug. Ik zie tegenwoordig veel onzekerheid bij ondernemers. De cijfers zijn inderdaad belangrijk, maar u mag uw boekhouder uw bedrijf niet laten runnen. Ondernemen is veel meer dan cijfers; u moet een goed inzicht hebben op de impact van uw beslissingen op uw bedrijf. Maken we hier geld mee of niet?”

3. Wanneer is het tijd voor durfkapitaal?

Dieter Penninckx: “We hebben heel vlug beroep gedaan op durfkapitaal. Dat is achteraf gezien een zeer goede keuze geweest. Onze eerste converteerbare lening in 2006 aan onze eerste medewerkers – die daar nu trouwens zeer blij mee zijn- vormden een belangrijk deel van ons beginkapitaal. Dat zou ik nu niet meteen op dezelfde manier adviseren aan elke starter, maar voor ons heeft het goed gewerkt. In zo’n groeiverhaal spelen twee factoren een belangrijk rol: u moet als ondernemer een overlevingsdrang hebben én u moet de juiste keuzes qua financiering maken, telkens opnieuw. Ik denk dat er heel wat mensen zijn die een bedrijf starten met een absoluut gelijkwaardig idee of technologie, maar het bedrijf dat doorgroeit, zal het bedrijf zijn dat financieel het sterkste staat. Noem het financieel darwinisme, maar zo werkt het. Het ondernemersklimaat hier in België is, in vergelijking met de Verenigde Staten, misschien geen woestijn, maar toch wel een steppe; er zijn niet zoveel bronnen die u kunt aanboren.

Als u kapitaal van een bank leent, zijn er een aantal spelregels, maar als u kapitaal aantrekt van iemand die in uw project stapt, dan verwatert uw eigen controle over uw bedrijf toch voor een deel. Voor u als ondernemer met een durfkapitalist in zee gaat, moet u zich afvragen: doet die persoon dat omdat hij echt gelooft in uw verhaal? Dat is ontzettend belangrijk. Durfkapitaal heeft een gezicht en de spelregels met uw investeerder moet u samen opstellen. Wij hebben op dat vlak een lange zoektocht achter de rug. Pas in 2011 hebben we Emiel Lathauwers, die daarvoor AS Adventure had verkocht, kunnen overtuigen om met ons in zee te gaan. Het heeft twee jaar geduurd voor we zover waren. Zoals hij zelf aangaf: ‘Voor u gaat trouwen, moet u een paringsdans doen’. Dat proces om de juiste match te vinden, is erg moeilijk hier in België, gewoon omdat die markt aan kapitaal niet zo groot is. Als onderneming hebt u niet zoveel opties. Het is voor ons een leercurve geweest: zorg ervoor dat u altijd mogelijkheden hebt om verder te bouwen naar de toekomst, om uw verhaal te versterken en om die keuze positief te kunnen maken. Moet u dan vooral geluk hebben om op financieel vlak telkens de juiste partner te ontmoeten? Dan komt de ingenieur in me naar boven: hoe meer opties u creëert, hoe groter uw kansen op geluk.”

4. Welke rol speelt de bank in uw bedrijfsfinanciering?

Dieter Penninckx: “Banken hebben vandaag de dag in een heel aantal gevallen niet de mogelijkheid of de capaciteit om op kredietaanvragen van bedrijven in te gaan. Als het risico te groot wordt, zult u een ‘nee’ krijgen. Die risicofactor zorgt ervoor dat bankleningen voor starters of sterk groeiende bedrijven moeilijk liggen. Wat ik op dit moment opmerk, is dat banken zelf sterk investeren in knowhow om te kunnen beslissen over dossiers in een snel veranderende economie en om ondernemers te helpen om hun financiële omgeving te organiseren door verschillende processen te ondersteunen. Hun rol verandert van financier naar schakel tussen ondernemers en investeerders. Ik vraag me af in hoeverre die nieuwe rol er vandaag al is, maar we moeten er wel heen. We evolueren naar een meer open ondernemingsklimaat en dat zorgt voor nieuwe spelregels, waarin het aandeel van een bankfinanciering in een start-up kleiner wordt.

Als starter is het moeilijk om kapitaal te vinden, als matuur bedrijf wordt u geconfronteerd met andere uitdagingen als u wilt blijven groeien. Wij hebben binnen FNG gekozen voor groei, en niet voor een continue, constante cashflow. Bij dat laatste is bankfinanciering relatief eenvoudig. Ons verhaal is complexer. Wij zijn elke keer bereid om een grote stap voorwaarts te zetten, maar dan ligt er geen kant-en-klare financiering op de plank. Qua funding betekent dat een evenwicht zoeken tussen bankfinanciering, durfkapitaal en overheidsparticipatie. Binnen die hele waaier aan mogelijkheden moet u uw eigen kansen zien te creëren. Er is veel onzekerheid in de markt, dus moet u heel flexibel zijn wanneer u een groeiverhaal wilt schrijven. Als ondernemer moet u continu opvolgen: wat kan er, welk kapitaal hebben we, wat kunnen we intern financieren, waar kunnen we nog geld vinden? Zoeken welke bronnen u hebt qua financiering is niet alleen een uitdaging, maar ook een must. Een goede relatie met uw bankier is daarbij essentieel, maar vaak is het niet genoeg. Het is een en-en verhaal, er zijn meerdere partijen. Als u rondkijkt in België is er veel geld, maar of dat geld richting risicokapitaalmarkt gaat, is nog maar de vraag. Daar ligt de uitdaging voor de toekomst, voor ondernemers en voor banken.”