HOE DOOD IS DE EURO ?

J ohn Laughland woont ten zuiden van Brussel en is een professionele Europe Watcher. De Britse dertiger is auteur, publicist en oud-docent van het Institut des Hautes Etudes Politiques in Parijs. Met zijn jongste boek “The Tainted Source, the undemocratic origins of the European idea” (lente ’97) en regelmatige bijdragen in The Wall Street Journal Europe bewijst hij een grote onafhankelijkheid van geest. Tussen al het gedruis van de belangengroepen en de eurofielen verdedigt hij de democratie en de rechtsstaat. Tot op het bot.

TRENDS. Is optimisme verantwoord omtrent de Top van Amsterdam ?

JOHN LAUGHLAND. De Europese Monetaire Unie (EMU) zal in panne komen te staan zoals de Europese Defensie Gemeenschap die in 1952 werd gesticht door de Zes, maar nooit in werking is getreden. Daarna is Duitsland het eigen leger beginnen opbouwen. Als de EMU in duigen valt, dan zit de kans erin dat Duitsland zich bijvoorbeeld zal wenden tot het Verenigd Koninkrijk en de VS voor het sluiten van een muntakkoord.

De euro is dus dood ?

Veel Duitsers geloven in God, maar alle Duitsers geloven in de Bundesbank. Het Verdrag van Maastricht werd in ’93 aanvaard door het Duitse parlement onder het uitdrukkelijke beding dat er geen verslapping zou zijn van de munt en dat het vormen van de Unie zou gebeuren op basis van niet verwaterde normen. Het Grondwettelijk Hof in Karlsruhe refereert nu aan 1993. Karlsruhe aanvaardt en verdedigt een sterke euro. Als het Hof een zwakke euro zou toestaan, zou dat een inbreuk zijn op zijn eigen beschikking. Dat betekent een ineenstorting van het Duitse constitutionele systeem. Alle daden van Adolf Hitler waren strikt gezien wettelijk, hij verwierf de macht legaal, langs de parlementaire weg. Dit positivistische rechtsdenken werd beëindigd door het Tribunaal van Nürnberg. De Duitse Bondsrepubliek is geboren om te leven in wettelijkheid, niet enkel naar de letter, maar ook naar de geest. Weg van het positivistische rechtsdenken. Een dergelijke constitutionele zuiverheid ontstaat slechts na crisissen. Karlsruhe is de bewaarengel van het herboren Duitsland. Het Verdrag van Maastricht en zijn opvolger ondermijnt de Duitse zuiverheid en soevereiniteit. Karlsruhe zegt dat een soevereine staat zijn macht kan delegeren, maar als het in de handen komt van een zwakke organisatie die de regels ombuigt, verkracht, dan wordt de grondwettelijke situatie veranderd. Dat aanvaardt Karlsruhe niet. Mag Karlsruhe niet aanvaarden. Volgens de Duitse grondwet kan je geen euro hebben waarvoor de criteria veranderd zijn.

De euro zou een neutrale, technocratische munt zijn, los van de hoofdsteden ?

De officiële Duitse visie op de Europese Muntunie is dat zij het monetaire beleid depolitiseert en dus goed is. Stop het muntbeleid in de handen van de technocraten, aldus de boodschap. Maar dat is absurd. De militanten van Europa gebruiken de muntunie precies om een politieke unie te scheppen. Zij politiseren de euro van bij zijn geboorte en kunnen in de toekomst nooit om deze erfzonde heen.

Een grondstelling van The Tainted Source is dat de Europese gedachte en haar uitwerking ook nationaal-socialistische, totalitaire wortels heeft ?

Ik beweer niet dat het nationaal-socialistische denken over bijvoorbeeld de Grossraumwirtschaft “rechtstreeks” tot de creatie van de EEG en de Europese Unie heeft geleid. Ik beweer wel dat er een historisch voorgaande is van het denken over de Europese Markt dat minder democratisch, en minder een opstand tegen het nationaal-socialisme is, dan de propagandisten van Europa beweren. De Europese gedachte is geen zuivere idee geboren uit het heldhaftige verzet tegen nazi-Duitsland. Er bestaat een overlapping met autoritaire en totalitaire stromingen in Duitsland voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog die een zeer duidelijke pan-Europese federale staat op het oog hadden, onder Duitse aanvoering. Van die besmette antecedenten zie ik vandaag onder het mom van een democratisch Europa gevolgen in het beleid van de Europese Unie.

Het dirigisme en etatisme groeien opnieuw in Europa ?

De druk om in de niet-liberale richting door te schieten, is in de voorbije uren opnieuw versterkt. Frankrijk sluit onder Lionel Jospin weer voluit aan bij zijn dirigistisch-protectionistische traditie. De politieke liberale beweging in Frankrijk werd geguillotineerd. De protectionistische beweging groeit eveneens in Duitsland. De CDU-CSU ziet de Europese Unie als een wijze om de sociale markteconomie een zogenaamde derde weg te behouden. De Duitse vakbonden aanvaarden de Europese Unie in de mate dat deze de lonen in Duitsland en in de buurlanden van Duitsland op het huidige, hoge Duitse peil houdt.

Ook het liberale kamp dweept met het Europese Model ? Guy Verhofstadt werd sociaal-liberaal.

De Franse liberale politicus Edouard Balladur beweert dat de markt de wet is van de jungle. Hij zegt zijn sociale liberalisme te verkiezen boven het anarchistische liberalisme van de Verenigde Staten. Dit is nonsens. Een jungle is geen markt, een jungle is een wettenloze chaos. Een markt en wetten, afspraken en evenwichten horen precies goed samen, het ene leeft niet zonder het andere. De Franse hervormer Saint-Simon startte dicht bij de markt en de vrijheid, hij eindigde als een vroege marxist die een eenheidsbank plande om de volledige industrie te leiden.

Zal het Europa van de harde kern ontstaan in Amsterdam ?

Het Verdrag van Amsterdam zal Europa in twee breken, dat vormt een cesuur met veertig jaar Europese Gemeenschap. Het Verdrag van Amsterdam schept een soepel Europa, een Europe à la carte. Sommige staten zullen sneller integreren dan andere. Kernlanden van Europa kunnen samen besluiten : wij sturen vredestroepen naar Albanië. Andere : wij stichten een belastingunie. Enzovoort. Dat klinkt redelijk. Maar, de Europese Unie is een wettelijke en politieke orde. Deze orde wordt doorbroken. Haar flexibilisering sluit aan bij de idee van de harde kern die in Duitsland geformuleerd werd in ’89 en bevestigd door een belangrijke CDU-CSU-nota van ’94. De politiek van de harde kern levert de landen-leden de facto uit aan een as Bonn-Parijs.

FRANS CROLS

JOHN LAUGHLAND Zonder EMU zal Duitsland zich misschien wenden tot het Verenigd Koninkrijk en de VS voor het sluiten van een muntakkoord.