“Het zal Axa worst wezen dat de beurs instort”

Het ziet ernaar uit dat de kredietcrisis na de banken nu ook de verzekeraars en de herverzekeraars treft. Grote spelers als het Nederlandse Aegon, het Franse AXA en het Duitse Allianz lieten forse winstdalingen zien. Alfred Bouckaert (Axa) relativeert.

Verzekeringsmaatschappijen investeren fors in aandelen, en de winsten op aandelen dalen fors door de crisis op de financiële markten. Bovendien moeten ook verzekeraars afschrijven op riskante beleggingen, zoals Amerikaanse rommelhypotheken. Alfred Bouckaert, lid van het directiecomité van de Franse verzekeringsreus AXA, verwacht echter niet dat de verzekeringssector de volle laag krijgt. “In het algemeen worden de banken veel meer getroffen dan de verzekeringsmaatschappijen”, zegt hij.

Trends. Hoe blijven de verzekeraars uit de vuurlinie?

ALFRED BOUCKAERT (AXA). “Daarvoor zijn er verschillende fundamentele redenen. Ten eerste ligt de schuldenlast van de banken procentueel veel hoger: de verhouding tussen hun balanstotaal en hun eigen middelen bedraagt ongeveer 30 tegen 1. Bij de verzekeringsmaatschappijen ligt die verhouding op 10 tegen 1. Dus drie keer minder. Dat betekent dat als de activa van een bank met 3,3 % in waarde dalen, ze al haar eigen middelen kwijtspeelt. Eer een verzekeringsmaatschappij al haar eigen middelen verliest, moet de waardevermindering al 10 % bedragen.

“Een tweede, al even fundamenteel verschil: de banken handelen op korte termijn. Bijna al hun middelen hebben een looptijd van hoogstens twee jaar. Het huidige drama in de banksector is dat, als er liquiditeitsproblemen zijn, de banken een deel van hun activa moeten verkopen. Dat is wat Merrill Lynch twee weken geleden nog moest doen in de Verenigde Staten. Bovendien moeten ze die activa op het slechtst mogelijke moment verkopen: als er geen kopers zijn. In die omstandigheden is het niet moeilijk om 3 % op de waarde van je activa te verliezen.

“De verzekeringsmaatschappijen hebben in de regel niet veel nood aan liquiditeiten: ofwel treden de contracten in werking op het ogenblik van een schadegeval, ofwel volgt er een uitbetaling op 65 jaar. Het gaat dus niet om verbintenissen die de klant van de ene dag op de andere kan opvragen, zoals bij de banken. De passiefzijde van de balans van een verzekeringsmaatschappij is van nature veel solider dan die van een bank.

“Een laatste fundamenteel verschil tussen banken en verzekeringmaatschappijen: de gecombineerde ratio’s, die enkele jaren geleden nog erg slecht waren, hebben zich herpakt en maken dat de verzekeringsbedrijven over het algemeen winstgevender zijn dan de banken. Bij de groep Axa zorgt die rentabiliteit elke maand voor een verhoging van onze solvabiliteit met 2,5 punten, terwijl de meeste banken moeite hebben om hun solvabiliteit te verhogen.”

We horen vaak zeggen dat de boekhoudregels soepeler zijn voor de verzekeraars dan voor de banken. Daardoor zijn ze in werkelijkheid meer blootgesteld aan de crisis dan uit hun rekeningen blijkt…

BOUCKAERT. “De IFRS-boekhoudregels zijn voor verzekeraars en banken dezelfde. Er zijn echter twee soorten activa, die onderworpen zijn aan verschillende stelsels. Voor de activa die gecatalogeerd staan bij de tradingposities, met andere woorden op korte termijn, moet de mark to market toegepast worden. Dat betekent dat ze tegen de marktprijs moeten worden gewaardeerd en dat een minwaarde onmiddellijk in de boeken komt. Voor de activa die held to maturity zijn, die met andere woorden op lange termijn aangehouden worden, voorzien de IFRS-regels dat een minwaarde pas geboekt moet worden als er sprake is van een duurzame ontwaarding, namelijk over een periode van meer dan zes maanden, of als de minwaarde meer dan 20 % bedraagt. Zo’n depreciatie wordt niet opgenomen in de verlies- en winstrekening, maar onmiddellijk afgetrokken van het totaal van de eigen middelen. De regels zijn dus even streng voor de banken als voor de verzekeringsmaatschappijen. Het grote verschil is dat de banken 80 % van hun activa in tradingrekeningen hebben zitten en 20 % in de held to maturity, terwijl het bij de verzekeraars net omgekeerd is.”

De verzekeraars hebben in 2002 veel te lijden gekregen. Is de huidige crisis van dezelfde orde?

BOUCKAERT. “Volgens mij is er een groot verschil. De crisis van 2002 was grotendeels technisch van aard. De schaderatio oogde toen verschrikkelijk slecht. De maatschappijen verdienden met hun basisactiviteiten amper de kost. Voeg daar nog aan toe dat de WTC-aanslagen van september 2001 in New York en verschillende natuurrampen technisch gezien veel meer gekost hebben dan verwacht. Bovendien had de sector veel te lijden onder de beurskrach. U mag niet vergeten dat de beurzen grosso modo 60 % verloren hebben tussen de piek van 2000 en de bodemkoers van begin 2003! Gelukkig moest de aandelenmarkt nu bijlange geen 60 % prijsgeven.”

Maar de beurs verloor toch meer dan 20 % en dat begint de verzekeraars te raken. Enkele winstwaarschuwingen, onder meer van Munich Re, hebben al schade aangericht in de hoek van de verzekeraars.

BOUCKAERT. “Ik kan moeilijk spreken voor de hele sector, maar wat Axa betreft, wordt in het recentste halfjaarlijkse communiqué uitgelegd dat de maatschappij zich ingedekt heeft tegen een daling van de aandelen, hetzij met opties, hetzij door ‘tunnels’ te creëren. Laatstgenoemde techniek houdt in dat we onszelf beschermen tegen een baisse, maar dat we ons tegelijk ook het effect van een hausse grotendeels ontzeggen. Samengevat: het zal Axa worst wezen dat de beurs instort!”

Los van de kredietcrisis lijkt er ook een economische vertraging in aantocht. Betekent dat niet dat er ook een vertraging zal optreden in de zaken van de verzekeraars?

BOUCKAERT. “De schadeverzekeringen staan onvermijdelijk in correlatie met de economische conjunctuur. Bij de levensverzekeringen zullen de langetermijncontracten van het type groepsverzekering maar weinig getroffen worden, maar de beleggingsverzekeringen des te meer.”

Focus. “Het gevaar schuilt op de financiële markten” (blz. 28)

Door Guy Legrand en Christine Scharff