‘Het wordt een project van lange adem’

JSR Micro, de Leuvense specialist in fotogevoelige harsen, staat voor een immense uitdaging: de stagnatie van de Europese halfgeleiderindustrie. Daarom investeert het bedrijf in energie en life sciences. Het relaas van een aangekondigde metamorfose.

JSR Micro geldt sinds 1993 als Europees bruggenhoofd van de Japanse JSR Corporation, een wereldwijde leverancier van materialen op basis van polymeren voor diverse technologische sectoren. Het Leuvense bedrijf ontstond in de jaren tachtig als filiaal van chemie- en farmabedrijf UCB, dat nauw samenwerkte met ESAT, de voorloper van het onderzoekscentrum imec. Bruno Roland, president-CEO van JSR Micro, is er al vanaf die begindagen bij. “We waren met amper een handvol mensen en onderzochten hoe we fotoresisten, lichtgevoelige harsen voor de productie van computerchips, op de Europese markt konden brengen. Halfgeleidertechnologie stond nog in haar kinderschoenen.” Maar het potentieel was enorm. In 1990 ging UCB een joint venture aan met JSR Corporation en drie jaar later ging de Japanse multinational over tot een volledige overname. Om de aanhoudende groei op te vangen, opende JSR Micro in 2002 een hypermoderne productiesite op Researchpark Haasrode. “Daar maakten we meteen een enorme vlucht, van Europese speler naar wereldwijd nummer één. Bijna alle grote chipfabrikanten in Europa, Azië en de VS maken gebruik van onze fotoresisten.”

Kwaliteitscontrole

Bij de productie van computerchips brengt men een fotoresist, een stroperige vloeistof met een laagdikte van maximaal 200 nanometer, aan op een siliciumschijf. Daarin wordt vervolgens de schakeling geëtst. Eén productiecyclus bevat dertig tot veertig opeenvolgende lagen fotogevoelig materiaal. “Het gaat om bijzonder kritische processen. Daarom hebben wij aandacht voor de allerkleinste details: minuscule stofdeeltjes, metaalverontreinigingen, de consistentie van het product. De volledige productie gebeurt onder geel licht in clean rooms en alle materialen worden nauwlettend gefilterd en getest. Daarvoor gebruiken we exact dezelfde testinstrumenten als onze klanten. Kleine verschillen van lot tot lot kunnen de opbrengst van de productie bij klanten sterk beïnvloeden en de kleinste verandering bij ons kan uitmonden in een drama voor de fabrikant. Vandaar dat er meer mensen werken in onze kwaliteitsafdeling dan in de eigenlijke productie.”

Bij JSR Micro werken zo’n honderd mensen. In de inkomhal staan vier trofeeën voor ‘beste leverancier’ van een van de grootste halfgeleiderfabrikanten ter wereld. Roland wijst erop hoe uitzonderlijk dat is. “Dat danken we in de eerste plaats aan ons betrouwbaar personeel. In onze sector zijn de hoeveelheden te klein om het productieproces te automatiseren. Onze mensen zijn verantwoordelijk voor het sturen van de productie en absoluut doordrongen van kwaliteit en klantgerichtheid. Dat was dertig jaar geleden zo en geldt vandaag nog altijd.”

Toch moest JSR Micro in 2008 twaalf medewerkers ontslaan. “Qimonda, onze grootste klant in Europa, ging failliet ten gevolge van de crisis. Onze omzet daalde van de ene dag op de andere dag met 35 procent. Maar ondertussen zijn we goed hersteld en hebben we meer mensen in dienst dan voor 2008. Let wel, de echte groei is eruit en onze marges staan onder druk. De markt voor halfgeleiders concentreert zich steeds meer in Azië.” Toch is de halfgeleiderindustrie nog goed voor 90 procent van de omzet van JSR Micro, en voor 65 procent van het personeelsbestand. “We proberen onze activiteiten zo lang mogelijk op peil te houden, maar veel hangt af van hoe succesvol de enkele grote spelers zullen zijn die in Europa overblijven.”

Hoge verwachtingen

Binnen vijf tot tien jaar zal alles er anders uitzien voor JSR Micro. “Dat wisten we al voor de crisis uitbrak. Daarom hebben we in 2007 de afdeling New Business Development opgericht. Daarbij zijn we vertrokken vanuit de kerncompetenties van JSR rond energie en life sciences. De komende vijf jaar verwachten we nog veel van onze activiteiten in halfgeleiders, maar daarna moeten de nieuwe initiatieven ons toelaten om op eigen benen te blijven staan en door te groeien. Een van de speerpunten daarbij is Ultimo, een lithium-ion condensator (LIC) die onder andere toegepast wordt voor de opslag en recuperatie van energie in elektrische en hybride voertuigen. In eerste instantie leggen we ons toe op de Europese markt van grote voertuigen, zoals bussen. Het eerste contract, voor de stad Manchester, is alvast binnen. Het verschil met concurrerende technologie is dat wij met de helft van het gewicht en het volume evenveel energie stockeren. Bovendien is de energiedrager zogoed als onverslijtbaar. De verwachtingen zijn hooggespannen. In Japan bouwt JSR nu een tweede fabriek voor de productie van LIC-modules. Met dit soort technologie komt het erop aan de eerste te zijn, zodat jouw product de facto de standaard wordt.”

JSR Micro kan voor onderzoek en ontwikkeling rekenen op zware inspanningen vanuit Japan. “Zij bepalen de strategische krachtlijnen, maar stellen zich open voor wat er leeft in Europa en laten zich door ons beïnvloeden. In verhouding tot de omzet investeren we zeer veel in onderzoek.”

Een beloftevolle markt waar JSR Micro zich in hoopt te vestigen, is die van chromatografieharsen voor het opzuiveren van biotechnologische geneesmiddelen. Bruno Roland: “Wij willen marktaandeel veroveren met betere en goedkopere alternatieven. Het wordt een project van lange adem, maar de respons vanuit de markt is positief. We nemen het op tegen grote gevestigde concurrenten en de farmaceutische industrie is niet snel geneigd om aan bestaande processen te sleutelen. Maar we beschikken over sterke troeven. De huidige materialen zijn erg duur en ons product scoort technisch zeer goed. Maar onze grootste troef blijft het kwaliteitsbewustzijn dat we meebrengen vanuit de halfgeleiderindustrie. Op een aantal vlakken hanteren wij zelfs hogere standaarden dan de farmaceutische sector. Dat voordeel spelen we zeker uit.”

Micro-elektronica

Van oudsher werkt JSR Micro voor onderzoek en ontwikkeling nauw samen met het onderzoekscentrum imec. Een van de opmerkelijkste projecten, waarvan Roland veel verwacht op lange termijn, is ‘Human ++’, waarbij onderzoek verricht wordt naar microfluidics en lab-on-chip-technologie. Het idee is dat mensen in de toekomst zelf hun gezondheid controleren aan de hand van een druppeltje bloed, eventueel via een applicatie op hun smartphone. Imec ontwikkelt daarom een cell sorter die bloedcellen doorheen minuscule kanaaltjes leidt die vervolgens door een microscoop geïdentificeerd worden. Bruno Roland: “Wij ontwikkelen het materiaal om die kanaaltjes in aan te brengen. Deze technologie heeft veel raakvlakken met de voor ons vertrouwde micro-elektronica.”

Roland wil zijn medewerkers zo veel mogelijk omscholen voor de overgang van de halfgeleiderindustrie naar energie en life sciences. “We zijn kritisch bij het aanwerven van mensen, maar hebben een zeer hoge personeelsretentie en mogen onze bedrijfscultuur niet kwijtspelen. We zijn er altijd in geslaagd om te groeien op basis van kwaliteit en klantgerichtheid. Het wordt een belangrijke uitdaging om dat te behouden. Deze aanpak vergt meer tijd dan wanneer we helemaal opnieuw zouden beginnen, maar op termijn profiteren we van een veel solidere basis. Japan is ook realistisch qua timing. In life sciences ben je niet binnen de drie jaar succesvol. Het duurt jaren om farmaceutische producten op de markt te brengen. In het energiesegment staan onze projecten wel op punt. Daar willen we dit jaar al een grote stap vooruit zetten. We zijn nu een kleine tien jaar bezig met de omschakeling naar nieuwe activiteiten, maar de volgende vijf jaar worden pas echt cruciaal.”

TOM MONDELAERS, FOTOGRAFIE DEBBY TERMONIA