Het volkomen leven

André Leysen (80) ontvangt de Lifetime Achievement Award op een passend ogenblik. Twintig jaar geleden ontplofte België en speelde hij een eersterangsrol. De zoveelste. Op zondag 17 januari 1988 biedt Carlo de Benedetti in de privéwoning van René Lamy, baas van Generale Maatschappij, zijn pralines aan van Perugina, een van zijn Italiaanse ondernemingen. De Benedetti wil de controle over de holding. De strijd begint om de grootste Belgische groep en het supersymbool van Belgiës economische mannelijkheid. Acht dagen later, België praat dag en nacht over de raid, gooit André Leysen, onder meer ex-voorzitter van het VBO en leider van de nv Gevaert, onverwachts en als enige Belgische strateeg 20 miljard frank op tafel voor 30 % van de aandelen Generale Maatschappij. Hij werkt in overeenstemming met de belaagde holding. Leysen stelt vier voorwaarden om de drenkeling te redden: alle aandelen moeten stemrecht hebben, beleid en toezicht moeten worden gesplitst, de Vlamingen moeten aan bod komen en de operatie moet passen in een Europese samenwerking. Op 12 februari constateert André Leysen dat een protocol dat hij na drie weken onderhandelen in vele richtingen sloot met Suez, niet ondertekend wordt door alle coalitiepartners van Gevaert. Exit André Leysen met opgeheven hoofd.

Op 1 maart 1976 trad André Leysen in Trends uit de schaduw van zijn Antwerpse activiteiten. Hij verscheen op de omslag van het jonge economiemagazine en verwierf op slag een nationaal imago. André Leysen was gedelegeerd bestuurder van Ibel, een holding met scheepvaart (bijvoorbeeld Ahlers, dat Leysen leidde van 1963 tot 1975), transport (Ghemar), onroerend goed en financiën in de portefeuille. In 1953 was Leysen begonnen bij Ahlers, gelieerd met de familie van zijn echtgenote. Trends schreef in 1976: “Leysen is een ietwat martiale man die tijdens een recente hongerkuur twaalf overtollige ponden is kwijtgeraakt, wat zijn strijdlust kennelijk heeft aangescherpt.”

De Antwerpse coming man – dan ook een jogger op een moment dat wellness voor ondernemers iets is voor yankees – verdedigt de holdings en multinationals. Toen meer dan in 2008 betiteld als losgeslagen gezichtslozen. Leysen is puur zichzelf: “Sinds 1914 bestaat het ware internationale socialisme niet meer en men gaat het trouwens nog eens verraden door de arme broeders in de ontwikkelingslanden de industrieën die zouden kunnen exporteren zo lang mogelijk te onthouden om te vermijden dat er hier werkloosheid optreedt. Het socialisme is thans wat het kapitalisme vroeger was: een protectionisme van kleine kapitalisten die hun welstand niet willen delen met een klasse mensen die minder goed af zijn dan zij.”

Aantrekkelijke holding

1976 was niet enkel het jaar van het maideninterview. André Leysen redde toen De Standaard uit de knoeiboel van Albert De Smaele bij de Vlaams-katholieke mediagroep. Ook daar was er geharrewar, had niemand een ernstig plan tot de man van Antwerpen uit de halve anonimiteit trad en wekenlang overlegde met financiers, rechters, journalisten, mediabonzen. Leysen maakte van de kwakkelende personderneming een snorrende bladengroep die ook vandaag groeit in de multimediale stormen. Het aandeelhouderschap van VTM ontzegde hij zich.

André Leysen maakte geschiedenis bij de fotogroep Gevaert, een tweede Vlaams monument. Als strategische aandeelhouder koppelde hij de reus aan Bayer in de nasleep van de zilverspeculatie van de gebroeders Hunt. Niet alle geledingen van de directie, de aandeelhouders en het Vlaamse establishment juichten. Het huwelijk leidde tot een veeljarige waarborg voor continuïteit van Gevaert Photoproducten. Leysen werd voorzitter van de half Duitse, half Belgische onderneming. Geleidelijk overvleugelde Leverkusen de fotoproducent en Gevaert werd een aantrekkelijke holding, met veel Bayerstukken, onder André Leysen. Later zorgde hij voor een psychologische doorbraak door zich te scharen bij de groep Almanij-Kredietbank, wat een eerste stap was naar de fusie tussen Almanij-Kredietbank en Cera-ABB tot KBC. Bij zijn keuze voor Almanij-Kredietbank roemde André Leysen het naturel van het manoeuvre. De Vlaamse financiële macht werd daardoor groter.

Leysen is een man van het engagement. Hij werd genoemd in de jaren zeventig bij een (nep)poging om een zakenregering in de Wet-straat te krijgen. Midden jaren tachtig werd hij voorzitter van het VBO.

14.000 bedrijven geprivatiseerd

Internationale mandaten bij Philips, Bayer, Aegon, BMW, SHV, Deutsche Telekom, E.ON beitelden Leysens internationale reputatie. Een topper was zijn rol bij de Treuhandanstalt, als enige niet-Duitser, met negentien West-Duitsers (de oorspronkelijke verdeling tien wessi’s en tien ossi’s kantelde omdat alle Oost-Duitsers verdwenen vanwege corruptie). De Treuhand privatiseerde in hoog tempo, en voor vaak belachelijke prijzen, 14.000 ondernemingen. Leysen verdedigde dit krakkemikkige handelen omdat het de drama’s voor de oostelijke arbeiders verminderde.

André Leysen koestert zijn stijl. Recepties zijn een corvee, de familie komt allereerst. Bij Agfa-Gevaert reisde hij vaak, maar als het enigszins kon zo dat hij ‘s nachts thuis was. Hij lunchte met het gezin op zijn werkdagen in Mortsel. De kinderen kweekten talenknobbels omdat pa de onderschriften op de televisie afdekte. In het publieke debat participeerde Leysen met volle goesting door interviews, opiniestukken, boeken. In Achter de spiegel keek hij rücksichtslos naar zijn jeugd in ’40-’45. De memoires van André Leysen werden een bestseller.