HET VERVAL IN CIJFERS

De Agusta-affaire vormt het (voorlopige) hoogtepunt van schandalen, die de geloofwaardigheid van de Belgische politieke klasse zo goed als tot nul herleid heeft. De verloedering van de Belgische statistieken zijn een uiting van dezelfde machtsarrogantie. Met het Agusta-smeergeld slaat men de publieke opinie brutaal in het gezicht : het machtsmisbruik en het verval van de elementaire politieke etiek steken de ogen uit. Diezelfde fenomenen woekeren echter ook op een veel subtielere wijze doorheen onze samenleving. Subtiel, maar daarom niet minder ingrijpend. Integendeel zelfs.

De instorting van ons statistisch apparaat is een typisch voorbeeld daarvan, en werd in dit blad reeds verschillende malen aan de kaak gesteld. Binnen de Europese kontekst behoort België stilaan tot het pelotonnetje dat aangevoerd wordt door landen als Griekenland en Italië. Statistieken dienen om bepaalde politieke verhalen in te kleuren ; niet om een kader te scheppen dat een ernstige uitstippeling én beoordeling van het beleid mogelijk maakt.

Cijfers dienen niet tot objektivering van het maatschappelijk debat, maar juist om die objektivering zoveel mogelijk tegen te houden. In het jongste jaarverslag van de Nationale Bank worden cijfers uit het verleden verschoven dat het een lieve lust is, zonder één woord ernstige uitleg. Niemand, behalve dit blad, stelt openlijk vragen bij een plotse herziening van het inflatiecijfer over 1993 van 2,8 % naar 4,4 %, en dit reeds een flink eind in 1994.

De gevolgen van deze sluipende misgroeiingen zijn nauwelijks te overzien, en op termijn veel ingrijpender dan die van Agusta & Co. Degenen die aan de bron zitten, d.w.z. zij die op een bepaald moment de politieke macht uitoefenen, creëren hun eigen waarheid. De kritikasters baseren zich op onvolledig of zelfs ronduit foutief cijfermateriaal, zo hoort men dan steeds opnieuw. Het gaat nog niet zover als in de vroegere Oostbloklanden, maar dat verschil is enkel nog maar een kwestie van gradatie.

Ook in andere westerse landen woedt het debat over de kwaliteit van het beschikbare cijfermateriaal rond diverse ekonomische grootheden. Zo wint in de VS de mening veld dat men de jongste jaren de inflatie- en groeicijfers systematisch heeft overschat, respektievelijk onderschat. Hierbij gaat het er dan ten gronde om dat het vigerende statistische apparaat de moderne ekonomische realiteit niet meer volledig kan dekken.

In de VS gaat de diskussie dus over noodzakelijke aanpassingen aan de metodiek ; insinuaties over intentionele manipulatie van de cijfers komen helemaal niet aan de orde. In België is men dermate druk doende met de boetsering van cijfers, dat de vraag naar de aangepastheid van de metodiek alleen maar aan de orde komt in een beperkte, technisch geïnspireerde kring (NIS, Planbureau en Nationale Bank). Het politieke bewustzijn hierrond ligt, gewild of ongewild, dichtbij nul. De gevolgen van dit alles zullen nog voelbaar zijn op het moment dat de Agusta-affaire maar een wrange herinnering meer is.

J.V.O.