Het probleem-Bush

Zit het in zijn genen of is het gewoon een uiting van Amerikaans zelfbewustzijn, iets wat wij in West-Europa steevast beschouwen als (misplaatste) arrogantie? De Amerikaanse president George W. Bush slaagt er met de regelmaat van een klok in de hele wereld tegen zich in het harnas te jagen. Zijn historische uitspraak omtrent “de as van het kwaad” zinderde nog na of Bush jr. joeg alweer de vlam in de pan met zijn alternatief voor het omstreden Kyoto Protocol uit 1997 om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Het merkwaardige is dat de Amerikaanse president en zijn adviseurs vaak een correctere analyse maken dan de luidruchtige critici. Alleen zet de manierwaarop nogal wat kwaad bloed. Niemand bijvoorbeeld die eraan twijfelt dat de drie landen die Bush omschrijft als the axis of evil – Irak, Iran en Noord-Korea – het internationaal terrorisme steunen en druk werken aan bewapeningsprogramma’s die rampen mogelijk maken waarbij 11 september tot een voetnoot in de geschiedenis zou verbleken. Het gaat ook om landen waar er geen enkele maatschappelijke tegenkracht van betekenis bestaat die het misbruik van de gruwelijkste wapens kan beletten. Wie in het Westen luidkeels protesteert tegen het militarisme van de Verenigde Staten moet er bij stilstaan dat dergelijk protest in die drie landen gewoonweg onmogelijk is.

De Amerikaanse president maakte afgelopen week ook een correcte analyse in verband met het Kyoto Protocol. Volgens dat akkoord zou de VS tegen 2010 zo’n 7% minder broeikasgassen – vooral CO 2 – moeten uitstoten dan in 1990. De Europese Unie van haar kant zou een daling van 8% moeten realiseren. Alle ernstige onderzoekers zijn het erover eens dat de Kyoto-percentages onhaalbaar zijn, voor de Amerikanen maar ook voor de Europeanen. De EU speelt hier trouwens een perfide maar doorzichtig spelletje: de groei van de economie en de aanwas van de bevolking vormen uiteindelijk de twee belangrijkste determinanten voor de CO 2-emissie; beide groeivoeten liggen in de VS beduidend hoger dan in de EU zodat de Amerikanen meer extra inspanningen zouden moeten leveren dan de Europeanen.

Toch blijft de milieubeweging hysterisch op zoek naar kwantitatieve normen. Wil of kan ze niet beseffen dat het meer steekhoudend is om een aantal mechanismen te creëren dat het economisch systeem – als het ware geleid door de onzichtbare hand van Adam Smith – naar een vermindering van de uitstoot aan broeikasgassen voert? Met zijn jongste voorstellen gaat president Bush die weg op: de komende vijf jaar zal de VS 4,6 miljard dollar vrijmaken om de ontwikkeling en het gebruik van zowel zonne- als windenergie fiscaal te stimuleren. Die ingreep zou de uitstoot van broeikasgassen reduceren van de huidige 183 ton per miljoen dollar bruto binnenlands product (BBP) tot 151 ton over tien jaar.

Het basisprincipe achter de aanpak van Bush is goed. Probleem is dat de president te weinig doet. Als we ervan uitgaan dat de opwarming van de aarde een almaar nijpender probleem is waaraan de CO 2-uitstoot mee ten grondslag ligt – een hypothese waar niet alle wetenschappers hun handtekening onder zetten – zouden de Verenigde Staten en de andere rijke landen nog twee bijkomende stappen moeten zetten. Ten eerste zou het geen kwaad kunnen om de CO 2-voortbrengende activiteiten ernstig te belasten. Zo’n taks leidt tot prijsverhogingen, die we in België buiten het automatisch indexmechanisme zouden moeten houden. Ten tweede zouden er internationaal verhandelbare rechten op het mogen uitstoten van CO 2 moeten worden gecreëerd. Dergelijke rechten laten toe om een geloofwaardige tijdstabel voor de internationale afbouw van CO 2-uitstoot op te stellen. Bovendien zal met zulke rechten de sanering gebeuren op die plaatsen waar ze economisch en maatschappelijk tegen de laagste kostprijs kan. Ook daar staan milieuactivisten te weinig bij stil. Nochtans hebben hun acties en eisen ook een kostprijs. Soms zelfs een zeer hoge.

Johan Van Overtveldt [{ssquf}]