Het personeel zegt ‘nee’

Iedereen op kantoor zat aan de cocaïne.” Zo probeerde broker Stephen Crumb zich te verdedigen toen hij zich in de rechtbank moest verantwoorden voor het dealen van drugs op het werk. In het boek The Real Inside Story of Cash, Cocaine and Corruption in the City getuigt gewezen trader Seth Freedman hoe drugsverslaafde twintigers elke dag miljoenen euro’s inzetten in het casino dat de beurs soms is. Aandelen verhandelen is een verslaving, vaak is dat blijkbaar letterlijk te nemen. De excessen die Freedman beschrijft, gaan natuurlijk niet op voor elke trader bij elke bank. Ze geven wel een goed beeld van de werkethiek op de tradersvloeren in The City en in Wall Street. De nooit aflatende honger naar geld doet mensen irrationele beslissingen nemen. Het is voor deze mensen dat grootbanken weer miljoenenbonussen reserveren. Zowel in de VS als in Groot-Brittannië en Frankrijk. Bij banken die overleven dankzij overheidssteun.

Als antwoord op de publieke verontwaardiging, antwoordt de top: “Als wij de traders geen bonussen toekennen, dan gaan deze mensen elders werken.” Wel, laat ze gaan. Traders die vandaag extravagante bonussen blijven eisen in tijden dat collega-bankiers op straat worden gezet, klanten het water aan de lippen staat en de algemene economie broos en wankel is, verdienen geen baan bij een bank. En dus zeker geen bonus. Dat zou op zijn minst een van de ethische lessen moeten zijn die bankiers uit de recente crisis trekken. Bonussen zijn geen taboe, als ze gekoppeld zijn aan reële prestaties die de dagtermijn overleven. De vele traders die goed werk afleveren, mogen daar dan ook voor beloond worden. Maar traders vallen niet buiten de actuele economische realiteit die vandaag crisis heet. Het beroep is geen knelpuntberoep. Er zijn voldoende mensen die hiervoor kunnen worden opgeleid. Met die beperking dat de meesten wellicht niet in extreme omstandigheden extreme risico’s willen nemen. En dat ze dus minder geld zullen verdienen met minder risicovolle beleggingen. Zowel voor hun werkgever als voor zichzelf. Maar dat is toch een goede zaak. Want ging bankieren niet back to basics?

De recente heisa bevestigt dat het debat over toplonen niet afgerond is. De publieke opinie reageert furieus en vraagt de wetgever in te grijpen. Maar die zal het tij niet alleen kunnen keren. Integendeel, zonder internationale wetgeving zal het beperken of hoger belasten van bonussen ontsnappingsroutes openleggen die de transparantie aantasten. En een internationale wet blijft een utopische gedachte. Daarom moeten wetgevende initiatieven werken op het verhogen van de transparantie en het nastreven van doelstellingen op de lange termijn. Ook aandeelhouders mogen niet het laatste woord krijgen. Zij hebben in het verleden al meer dan voldoende bewezen dat ze niet altijd de lange termijn nastreven.

Om zaken echt te veranderen, moet de verontwaardiging in het bedrijf en het bedrijfsleven toenemen. Het protest moet komen van de collega’s van overbetaalde bankiers. Van kantoorbedienden die lijfelijk de beschimpingen van hun klanten hebben moeten doorstaan, van bankiers die hun klanten-bedrijfsleiders de dieperik in zien storten omdat ze de nodige kredieten niet kunnen verstrekken. Van alle bankiers die wegens besparingen collega’s zien vertrekken. Zij moeten de top duidelijk maken dat het genoeg is geweest. KBC-topman Jan Vanhevel noemt verderop in Trends zijn personeel de sleutel tot succes. Dat is voor elk bedrijf zo. Daarom zijn zij ook mee de sleutel om de interne bedrijfscultuur te veranderen. Bij nutsbedrijf GDF Suez zag onder meer topman Gérard Mestrallet af van zijn aandelenopties voor 2008, nadat werknemers uit protest tegen de hoge bonussen in staking waren gegaan. Staken is drastisch, maar het signaal van de werknemers had een impact die tot nu toe geen enkele politicus, wet of code heeft kunnen genereren. En dat moet inspireren. Ook voor collega-bedrijfsleiders. Hun openlijk protest tegen wanpraktijken op beloningsvlak heeft een morele kracht die onvergelijkbaar is met die van protesterende politici. Maar in tijden van moeilijke handelsrelaties en van schaarse en dure kredieten is stilzwijgen de gemakkelijkere optie. Zeker in het Vlaanderen waar iedereen wel iedereen kent.

T och kan het bedrijfsleven beter proactief ingrijpen. Als intern geen orde op zaken wordt gesteld, zal de wetgever ingrijpen. En dat kan, zeker in België, wel eens tot inefficiënte wetten leiden die bonussen naar het verdomhoekje verbannen. En goed doordacht, kunnen bonussen het bedrijfsbelang ten goede komen. Zelfs het algemeen belang. Stelt u zich eens voor hoe het leven er zou uitzien indien onze minister van Financiën Didier Reynders een bonus zou ontvangen voor goed fiscaal beleid en degelijk begrotingsbeheer. U zult waarschijnlijk merken dat zelfs de meest onproductieve mens zo gemotiveerd geraakt.

DE AUTEUR IS HOOFDREDACTEUR.

An Goovaerts

Het protest moet komen van de collega’s van overbetaalde bankiers.