‘Het moet gedaan zijn met om de haverklap wetten te veranderen’

Karel Van Eetvelt staat tien jaar aan het hoofd van Unizo. Hij heeft een duidelijke mening over de stakingen, de sociaaleconomische plannen van de regering-Michel en de framing rond de belastingverschuiving. “De regering moet beter communiceren. Zelfs zelfstandige ondernemers vragen mij of de indexsprong echt nodig is.”

Na de nationale betoging van 6 november en twee regionale stakingen is de reeks actiedagen tegen de regering voorbij halfweg. Er volgen nog een provinciale stakingsdag op 8 december en een nationale op 15 december. Het ongenoegen bij de werkgevers over deze acties is groot. Ze kosten de economie miljoenen euro’s. Karel Van Eetvelt, tien jaar gedelegeerd bestuurder van de kmo-organisatie Unizo, zegt de ongerustheid van de mensen te begrijpen, maar hij is niet te spreken over de manier waarop de vakbonden druk uitoefenen. “De vakbonden grijpen naar wapens die andere mensen hinderen. De christelijke metaalvakbond in Wallonië zegt tegen ondernemers dat ze hun bedrijf beter sluiten op een stakingsdag omdat de werknemers toch niet binnen zullen geraken. In welke wereld leven die? Dat gaat veel verder dan het gebruik van het stakingsrecht.”

Is sociaal overleg überhaupt nog mogelijk na deze stakingsgolf?

KAREL VAN EETVELT. “De soep wordt nooit zo heet gegeten als ze wordt opgediend. Het is niet de eerste keer dat er een georganiseerde sociale onrust is. In het verleden zijn de sociale partners na een staking altijd opnieuw gaan samen zitten. Anders zaten wij hier nu ook niet. Dat overleg komt wel terug. De vraag is alleen wanneer.”

Was het vroeger niet veel gemakkelijker, toen de regering de portefeuille opentrok om het sociaal akkoord mogelijk te maken? Lastenverlagingen voor de bedrijven en hogere uitkeringen voor de vakbonden.

VAN EETVELT. “En lastenverlagingen die dan gebruikt werden om de lonen te verhogen. Nu, het sociaal overleg profiteerde in de jaren zestig van een sterke economische groei. Uitdelen was toen gemakkelijk. Maar men heeft overdreven. Ik geef een voorbeeld: het lidgeld van de vakbonden wordt betaald door de werkgevers. Waarom is de syndicalisatiegraad zo hoog in ons land? Het is bij wijze van spreken gratis. Eind jaren zeventig, begin jaren tachtig ging het veel moeilijker. In moeilijke economische periodes werden de sociale rechten verder uitgebreid. We hebben onszelf toen bedrogen. De middelen waren er niet meer, de schuld steeg, maar het systeem van de derde-betaler bleef functioneren.”

Zijn de vakbonden de enige schuldigen voor de ontspoorde situatie?

VAN EETVELT. “Neen. Het is een combinatie: de vakbonden bleven doorvragen, de werkgeversorganisaties hebben te veel toegelaten en de politiek heeft lange tijd gedaan alsof er geen probleem was. Nu is er een vierde partij, de Europese Commissie, die de lidstaten zegt dat ze hun economische huishouden op orde moeten brengen.

Bestaat het risico dat het sociaal overleg straks leidt tot de uitholling van een aantal maatregelen zoals het tijdskrediet?

VAN EETVELT. “Ik blijf het een interessant idee vinden dat mensen deeltijds kunnen werken als ze zo hun loopbaan kunnen verlengen. Maar dat recht veroorzaakt moeilijk werkbare situaties voor zelfstandigen met drie of vier werknemers in dienst. Bovendien vraag ik me af of je mensen geld moet geven om niet te werken. Ik zou het budget voor tijdskrediet nog verminderen en enkel focussen op wie het echt nodig heeft. Ik ben blij met de verstrenging, maar ik verwacht niet dat ze veel oplevert.”

Wat is uw indruk van de regering-Michel?

VAN EETVELT. “Ik vind het goed dat de federale regering zegt dat we de stijgende factuur niet eeuwig kunnen doorschuiven. Maar ik mis duidelijke communicatie over de structurele hervormingen. De federale regering moet uitleggen waarom die nodig zijn. Over de hervormingen wordt veel onzin verkondigd wordt, zonder wederwoord van de regering.

“Mensen als wij zijn geprivilegieerd. Unizo beschikt over een studiedienst met massa’s data. Ik kan mij een goed beeld vormen van de economische situatie. Maar de man in de straat heeft die luxe niet. Vandaar dat er veel onzekerheid is. Er moet ook perspectief gecreëerd worden.”

Wat zegt u tegen mensen die vraagtekens plaatsen bij het regeringsbeleid?

VAN EETVELT. “Ik geef ‘s avonds voordrachten over de economische situatie en over de geplande maatregelen, en ik spreek niet alleen voor een publiek van ondernemers. Het is niet mijn ambitie iedereen te overtuigen. Ik wil wel een aantal zaken duiden. Zelfs zelfstandige ondernemers vragen mij of de indexsprong echt nodig is. Ik heb soms de indruk dat ik met mijn uitleg het werk van de regering doe.”

Begrijpt u dat sommige zelfstandigen bang zijn voor een indexsprong omdat die de koopkracht van hun klanten aantast?

VAN EETVELT. “Ze bekijken de situatie op microniveau. En inderdaad, een individu zal in zijn huidige job zijn koopkracht minder snel zien stijgen. Maar op macroniveau is het de bedoeling dat meer mensen een job vinden en dat hun inkomen stijgt. Tien klanten van een zelfstandige ondernemer zien hun koopkracht niet stijgen, maar straks komt er een elfde of een twaalfde klant bij, die meer uitgeeft omdat hij een baan heeft.”

Is de beloofde lastenverlaging op arbeid voldoende voor Unizo?

VAN EETVELT. “Zuiver economisch bekeken en los van de Belgische context is dat ruim onvoldoende. Het gaat om 2 procent loonlastenverlagingen. Dat is op zich wel goed, maar de loonkostenhandicap met de buurlanden is veel groter. Er wordt wel gezegd dat de lonen in Duitsland voort zullen stijgen, maar dat gebeurt nooit op dezelfde manier als in België. In Nederland wordt openlijk gesproken over zware inspanningen om de loonlasten te verlagen. Het bedrag van 30 miljard euro doet er de ronde. Ook Frankrijk heeft plannen in die richting. België moet natuurlijk rekening houden met budgettaire beperkingen. De regering doet wat ze kan.”

Minister van Werk Kris Peeters spreekt in zijn beleidsnota van loonmatiging tot de loonkostenhandicap met de buurlanden is weggewerkt. Is er dan na de komende twee jaar geen ruimte voor een reële stijging van de lonen?

VAN EETVELT. “Dat is koffiedik kijken. Het hangt ook af van de evolutie van de economie. Deze maatregelen zullen wel degelijk werk creëren. Alle studies wijzen dat uit. Maar de economische groei bepaalt of je werkgelegenheid creëert, dan wel of het effect beperkt blijft tot het behoud van jobs. Hetzelfde geldt voor koopkrachtontwikkeling. Het wordt niet voorspeld, maar stel je voor dat de economie plots met 2 tot 3 procent groeit. Dan zal er wel gepraat worden over koopkrachtstijgingen, en dat is ook logisch.”

Was de aanpassing van de roerende voorheffing op de liquidatiebonus echt belangrijk voor Unizo?

VAN EETVELT. “Een grote verandering is het niet. Het effect is vooral psychologisch. In het regeerakkoord staat jammer genoeg niet dat de fiscale druk zal dalen, maar wel dat er een stabieler fiscaal klimaat komt. Het moet gedaan zijn met om de haverklap wetten te veranderen en dat zelfs retroactief te doen. Er moet meer transparantie zijn. De woede over de liquidatiebonus was het gevolg van een retroactief ingevoerde belastingverhoging op een moment dat de zelfstandigen hun inkomen zagen dalen. Dat moet je eens met werknemers proberen. Het geheel van de fiscale afspraken in het regeerakkoord zal tot een grotere stabiliteit leiden, en dat zal een effect hebben op de investeringen.”

Is de onzekerheid bij bedrijven over het gedrag van de fiscus niet nog altijd zeer groot?

VAN EETVELT. “Daar kan nu verandering in komen. Ik hoop dat we daarover het komende jaar goede afspraken kunnen maken met de minister van Financiën. Transparante gedragsregels moeten voor ondernemers, accountants en boekhouders duidelijk maken wat kan en wat niet kan. Welke soort van rulings kunnen we afspreken? En ruling is geen lelijk woord. Ze vormen voor mij geen manier om zo weinig mogelijk belastingen te betalen. Een ruling moet ervoor zorgen dat ondernemers de bladzijde kunnen omslaan, dat ze weten dat de fiscus over vijf jaar niet voor de deur staat en zegt dat hun belastingaanslag wordt herzien.”

Wat vindt u van de discussie over een taxshift naar kapitaal?

VAN EETVELT. “De belastingdruk is te hoog en vermogen wordt hier al zwaar belast. Klopt het dat niet-geïnvesteerd vermogen licht belast wordt? Ja. Is het aangewezen daar een verschuiving door te voeren? Dat zou zeker geen slechte oefening zijn. Maar je kan dat probleem niet alleen op Belgisch niveau oplossen. De doorkijktaks is een goed idee, maar je moet dat Europees of zelfs op wereldniveau aanpakken. Onze zelfstandigen vinden het ook erg dat de grootste Belgische vermogens alles fiscaal optimaliseren in het buitenland. Maar ik heb wel een probleem met het demagogische debat. Sommigen geven de indruk dat met een vermogenstaks een indexsprong niet nodig is en dat de pensioenleeftijd niet omhoog moet. Dat is onzin. En voor alle duidelijkheid, het moet gaan over een taxshift, niet over een taxlift.”

De OESO en co pleiten voor een hogere belasting op consumptie, vooral via btw. Ligt dat niet moeilijk bij kmo’s en zelfstandigen?

VAN EETVELT. “Dat ligt zeker gevoelig voor wie leeft van de binnenlandse consumptie. Officieel is de btw-voet 21 procent, maar in realiteit bedraagt die gemiddeld 11 procent, wat niet zo hoog is. De regering moet de complexiteit wegwerken. Als ik ga spreken voor eigenaars van fitnesscentra, dan blijkt dat hun verschillende economische activiteiten onder een verschillend btw-tarief vallen. Een frisdrank uit de automaat in het fitnesscentrum halen betekent 6 procent btw, aan de bar is het 21 procent. Volg je lessen via video, dan moet je 6 procent betalen, maar via een leraar is het 21 procent. In die sector heb je de lowbudgetfitnessen die hier de grijze zone opzoeken en op die manier hun prijzen met 15 procent doen zakken.”

U staat tien jaar aan het hoofd van Unizo. Wat is u het meest bijgebleven?

VAN EETVELT. “De passie van mensen. De wil om risico te nemen en dingen te veranderen.”

Is het kmo-landschap in die tien jaar veranderd?

VAN EETVELT. “Zeker in twintig jaar. De transparantie is sterk toegenomen. Veel kleine ondernemers dachten lange tijd ‘pour vivre heureux, vivons cachés’, maar dan in de negatieve betekenis. Intussen is de stap gedaan van soms verborgen economische activiteit naar openheid. De voorbije tien jaar zijn de behoeften en wensen van de consument enorm veranderd. E-commerce stond een decennium geleden nog in de kinderschoenen. Neem de bouwsector. Oost-Europeanen die hier rechtstreeks naar de klant gaan om hun diensten aan te bieden? Tien jaar geleden kenden we dat niet.”

Unizo pleit voor ondernemerschap maar rond andere thema’s zoals zondagsopening en sperperiode staat u op de rem.

VAN EETVELT. “Onze doelgroep is op dat vlak conservatief. In e-commerce is er geen zondagssluiting. Unizo denkt na over hoe kmo’s zich binnen de bestaande wetgeving kunnen organiseren. Het principe van de zondagssluiting en de sperperiodes zie ik verdwijnen.”

Hoe kijkt u terug op dossiers zoals verzet van Unizo tegen het winkelcentrum Uplace in Machelen? U hebt via vrije tribunes in de krant een gevecht met Bart Verhaeghe gevoerd.

VAN EETVELT. “Ik kijk daar met een wrang gevoel op terug. In dat dossier verwijt ik de politiek zeer veel. De beslissingen waren onduidelijk of in strijd met de beleidsplannen. Unizo is vragende partij voor economische spelregels, ook voor de inplanting van winkelcentra. Om leefkernen aantrekkelijk te maken, moet je zorgen voor een interactie van wonen, werken, winkelen en ontspannen. Als de regering kiest voor zo’n beleid, dan moet ze zich ernaar gedragen. Een shoppingcenter kan dus, maar dan dicht bij de leefkernen. Stop dan met de goedkoopste grond op te zoeken om daar iets neer te zetten.

“Ik heb ook begrip voor de frustratie van Bart Verhaeghe. De overheid is hem jarenlang gevolgd in zijn plannen, en plots hoort hij dat er een probleem is. Wat ik jammer vind, is dat hij ons dat verwijt. Alle begrip voor zijn ambities, maar wij gaan voor de toekomst van vele zelfstandigen. Dat moet hij ook begrijpen.”

Hebt u nooit de ambitie gehad in de politiek te stappen? Of de vraag gekregen een politiek mandaat op te nemen?

VAN EETVELT. “Ik heb meermaals de vraag gekregen op een lijst te staan of zelfs minister te worden. De hoofdreden waarom ik geweigerd heb, is dat Unizo mijn droomjob is. Dit huis verlaten zou niet gemakkelijk zijn.”

ALAIN MOUTON, FOTOGRAFIE JELLE VERMEERSCH

“De regering moet beter communiceren over de hervormingen”

“Het sociaal overleg komt wel terug”