Het machtigste trio van België (Davignon-Janssen-Lippens?)

In ‘Geld & Macht’ wil René De Preter achterhalen wie aan de touwtjes trekt en welke rol geld daarbij speelt. Enkele illustere namen doemen opvallend vaak op.

Het machtigste trio van België is ongetwijfeld ook het rijkste trio van het land – of het bevindt zich alleszins dicht in de comfortabele buurt van dat royale podium. Zo zwart op wit staat het weliswaar niet in Geld & Macht, maar we hebben de namen en invloedskringen geturfd in dat nieuwe boek van de onvermoeibare gegevensjager René De Preter. Op die manier stuitten we op het illustere drietal Etienne Davignon (1932), Daniel Janssen (1936) en Maurice Lippens (1943).

Geen regerende politici dus, ook geen vakbondsbonzen of kerkleiders, maar ondernemers, financiers of managers uit de traditionele enclaves van België. Al mag Davignon als het buitenbeentje beschouwd worden. Hij vormt de link met de politieke elite. De diplomatenzoon was in de jaren zestig kabinetschef van minister van Buitenlandse Zaken Paul-Henri Spaak (een socialist) en later van premier Pierre Harmel (een katholiek). Van 1977 tot 1985 was hij lid van de Europese Commissie. Nadien stortte hij zich op het bedrijfsleven, waarbij aanvankelijk vooral zijn rol als bestuurder van de Generale Maatschappij opviel. Van Daniel Janssen loopt er een link naar Ernest Solvay. De familie Janssen zit vooral aan het stuur van UCB (zie Focus op blz. 50). Maurice Lippens, nu vooral gekend van Fortis, behoeft evenmin een uitvoerige introductie.

Tussen Davignon, Janssen en Lippens lopen diverse liaisons, zowel familiaal als professioneel. En ze duiken prominent op in tal van invloedrijke internationale organisaties, de ene al wat opener dan de andere. “In het internationale leven is het erg belangrijk je adressenboekje goed bij te houden,” onderwees Davignon ooit in Knack. Noem het maar netwerking – en ook dat is een van de essentiële gebieden die René De Preter onder de loep schuift in zijn brede onderzoek naar de banden tussen geld en macht. Zo komt hij ook terecht bij de vrijmetselaars, waar de (socialistische en liberale) politici en kopstukken uit de ideologische zuilen meer opvallen dan de ondernemers.

De Preter wil achterhalen wie aan de touwtjes trekt en welke rol geld daarbij speelt. Hierbij gaat hij in de eerste plaats tewerk als een verzamelaar van gegevens. Dat levert een bont boek op, soms zelfs even een ratjetoe, waarin hij zowel hebzucht als ethiek, zowel misdaad als religie, zowel armoede als de graaicultuur van nogal wat topmanagers ter sprake brengt. Soms duizelt het wel even, enkele thema’s haspelt hij veel te vlug af. Soms gaat hij ook uit de bocht: de ontsporingen van Kenneth Lay, voormalig voorzitter van Enron, aanwenden om vraagtekens te plaatsen bij het blinde geloof in de vrije markt, is zowet hetzelfde als Stalin gebruiken om het communisme onderuit te halen. Als inventaris en nog meer als een aanzet tot debat is Geld & Macht evenwel een bijzonder interessant en rijkgeschakeerd boek.

René De Preter, Geld & Macht. Epo, 229 blz., 18,50 euro.

Luc De Decker