‘Het is tijd om de rente te verhogen’

De Amerikaanse economie doet het lang niet slecht en de werkloosheid bevindt zich op het laagste peil.

Het robuuste gebouw van de Federal Reserve in Atlanta — de thuisstad van Coca-Cola, UPS, CNN en Delta Airlines – is niet te missen. Het hagelwitte kantoor neemt een heel stadsblok in beslag en is streng beveiligd. Boven houdt voorzitter Dennis Lockhart (68) kantoor op een verdieping die met al haar mahoniehouten meubels veeleer huiselijk dan modern aandoet. De zestiger, die de meeste tijd in zijn werkzame leven spendeerde in de privésector, heeft vertrouwen in de Amerikaanse economie.

Wall Street volgt de centrale bankiers met argusogen. Veel analisten en strategen van de zakenbanken houden geen rekening meer met een renteverhoging dit jaar. Maar Lockhart gelooft er wel nog in. De Fed van Atlanta is verantwoordelijk voor de staten Alabama, Florida en Georgia, maar Lockhart is vooral belangrijk omdat hij een van de tien leden van het Federal Open Market Committee (FOMC) is, het beleidsbepalende rentecomité. Hij is daarmee een belangrijke speler op de wereldwijde financiële markten.

Twee keer vergadert de Federal Reserve nog dit jaar: op 27 en 28 oktober, en op 15 en 16 december. Volgens Lockhart ligt de weg open om dit jaar de rente na negen jaar te verhogen. Het belangrijkste rentetarief van de Fed ligt al jaren tussen 0 en 0,25 procent. De zwakke banencijfers zijn geen reden voor grote ongerustheid over de binnenlandse economie, stelde ook voorzitter Janet Yellen eind september. Maar daarna werden de financiële markten verrast door de verzwakking van het herstel van de arbeidsmarkt. In september bleken slechts 142.000 banen toegevoegd en de cijfers over juli en augustus werden naar beneden bijgesteld.

De werkloosheid in de Verenigde Staten is gedaald tot 5,1 procent, het laagste niveau sinds de crisis. De Fed ziet ruimte om de werkgelegenheid nog verder aan te jagen. Het hoopt daarmee een stijging van het prijspeil te bewerkstelligen. Maar dat lukt amper. Het Amerikaanse stelsel van centrale banken vond een verhoging in september mede om die reden nog te vroeg. Dat leidde tot een terugval op de beurzen wereldwijd. Het laat de gevoeligheid zien. Markten worstelen al tijden met onzekerheid over de koers van de Fed. Europa en de Verenigde Staten lopen bovendien uit elkaar. De ECB is nog lang niet toe aan het verhogen van de rente.”

Ondanks uw inspanningen draait de Amerikaanse economie na zeven jaar nog altijd niet overtuigend.

DENNNIS LOCKHART. “Eigenlijk doet de reële economie het vrij goed. De economie is een vrij solide pad van expansie ingeslagen. We hebben wel ups en downs gezien die nauwlettend toezicht vereisen. In het derde kwartaal zal onze economie zwakker zijn dan in het tweede. Misschien is het verschil zelfs aanzienlijk. We schrijven dat toe aan twee zaken: de tragere voorraadopbouw en de export, die zonder twijfel wordt geraakt door de sterkere dollar en de zwakkere vraag in delen van de wereld.”

Is die terugval een nerveuze kramp van de markten of is het symptomatisch voor een groter dan verwachte zwakte in de economie?

LOCKHART. “Ik denk dat de economie blijft groeien met 2 à 2,5 procent en misschien zelfs iets meer dan dat. Helaas zijn er altijd op- en neergaande bewegingen. Dat is de onderliggende economische realiteit. Ik verwacht geen aanhoudende vertraging, laat staan een seculiere stagnatie. Ik denk dat de zwakte in het derde kwartaal een anomalie zal blijken. Fundamenteel draait de economie in de Verenigde Staten goed. Ik blijf daarom bij het idee dat we later dit jaar voldoen aan de voorwaarden om de rentetarieven te beginnen normaliseren.”

Is het niet de rol van centrale bankiers om het publiek een rooskleurige analyse van de economie te verkopen?

LOCKHART. “Van een centrale bankier wordt ook verwacht dat hij luistert naar het volk. Als je hier in het zuidelijke deel van de Verenigde Staten met mensen over de economie praat, word je optimistisch. Misschien wordt mijn denken daar wel een beetje door beïnvloed.”

Wat is voor u de belangrijkste factor om de gezondheid van de economie te meten?

LOCKHART. “Het is niet één enkele variabele die mij overtuigt dat het tijd is de rente te verhogen. Die overtuiging komt voort uit een synthese van informatie uit een groot aantal elementen die een algemeen beeld geven van de kracht van de economie. Maar ik ben heel tevreden met de vooruitgang op de arbeidsmarkt. Wij — en dan doel ik op het FOMC — hanteren twee basiscriteria. Het eerste is de verbetering van de arbeidsmarkt en het tweede het streven naar een inflatie van rond 2 procent op middellange termijn.”

Het lukt de centrale bankiers niet de inflatie aan te wakkeren.

LOCKHART. “Ik denk dat de focus terecht is verschoven naar de inflatie. Over de vooruitgang op de arbeidsmarkten zijn we tevreden. De inflatie blijft heel zwak.”

Hoeveel kan de Fed doen? Is de lage inflatie niet vooral een mondiaal fenomeen?

LOCKHART. “De situatie in de wereld maakt het inderdaad lastig om de inflatie hier omhoog te krijgen. Dat geldt ook voor Europa. Wereldwijd is sprake van overcapaciteit. Bovendien is de vraag minder sterk dan we hadden gehoopt. De lage inflatie komt volgens ons grotendeels voort uit de olieprijs. In de Verenigde Staten spelen de stijging van de waarde van de dollar mee en het effect daarvan op de invoerprijzen.”

In welke mate richten de Amerikaanse centrale bankiers de blik op het buitenland? De Verenigde Staten zijn de grootste economie ter wereld. 70 procent van de productie is voor de eigen markt.

LOCKHART. “Het is zelfs meer dan driekwart, afhankelijk van hoe je meet. We zijn niet onverschillig voor de ontwikkelingen in de wereld, maar we verwerken ze ook niet elke keer meteen in onze vooruitzichten. Gebeurtenissen in de wereld die een directe invloed kunnen hebben op de Amerikaanse economie, houden we natuurlijk scherp in de gaten. Maar het grootste deel van onze zorg betreft de binnenlandse economie. Zo is dat wettelijk vastgelegd.”

De Amerikaanse economie infecteert in slechte tijden de rest van de wereld, maar is zelf goed bestand tegen besmetting van buiten?

LOCKHART. “Wij zijn een groot land, op economische schaal vergelijkbaar met de totale Europese Unie. De Amerikaanse economie is niet geïsoleerd van de rest van de wereld, maar we zijn lang niet zo gevoelig voor mondiale economische ontwikkelingen als een kleine economie.”

Is de Fed niet medeschuldig aan de onrust op de markten en de schuldopbouw in de opkomende markten, die nu een groeivertraging lijkt te veroorzaken?

LOCKHART. “Ik begrijp dat sommige mensen naar ons wijzen. We leven in een onderling verbonden wereld, en het Fed-beleid heeft een grote impact buiten onze grenzen. Landen voelen het in hun wisselkoersen of in hun rentestanden. Die effecten komen voort uit beslissingen die zijn gemaakt met een focus op onze nationale belangen.

“Ik begrijp dat allemaal, maar ik zou het woord schuld niet willen gebruiken. Ik denk dat de Federal Reserve vrij goed werk heeft geleverd in de afgelopen jaren. Onze verantwoordelijkheid is de Amerikaanse binnenlandse economie te steunen. Tegen wie stelt dat de Federal Reserve andere delen van de wereld schade toebrengt, antwoord ik dat een sterke Amerikaanse economie uiteindelijk in het belang van iedereen is. Als wij ons werk goed doen, profiteert de wereld.”

In hoeverre houden u en uw collega’s in het beleidsbepalende rentecomité rekening met de situatie in Europa? Beïnvloedt die uw visie op het rentebeleid?

LOCKHART. “Europa is belangrijk voor de Amerikaanse export. Onze economieën zijn afhankelijk van elkaar. Maar het rentebeleid in de dollarzone wordt niet afgestemd op dat van de eurozone. Er zijn zeker gesprekken en er is communicatie, maar de twee centrale banken coördineren hun beleidsvorming niet. Ik denk dat dat maar twee keer is gebeurd, via een gecoördineerde daling van de rentevoeten. Maar die twee gelegenheden waren echt de uitzondering, niet de regel. We bepalen ons eigen beleid en dan zullen de markten de twee beleidsterreinen met elkaar verzoenen.”

Wat bedoelt u daarmee?

LOCKHART. “De markten wegen elke dag, elke minuut de effectiviteit van het beleid van de centrale bankier en de impact op de vooruitzichten voor de economieën. Wij voeren ons beleid en de Europese Centrale Bank doet dat ook. De markten beslissen waar het grotere risico ligt en waar de grotere potentiële rendementen te boeken zijn. Met hun geld leggen ze feitelijk ons werk langs de meetlat.”

We leven in een tijd waarin de centrale banken een sleutelrol wordt toegedicht. Staren beleggers zich niet blind op centrale bankiers?

LOCKHART. “Het is waar dat de centrale banken al enkele jaren in de schijnwerpers staan. Dat is niet ideaal, maar wel de realiteit. Ik kan me voorstellen dat centrale bankiers en hun woorden in gezonde economieën in de Verenigde Staten en Europa weer naar de achtergrond verschuiven. Maar dat is voorlopig niet het geval. We gaan door een periode waarin centrale banken in actie moesten komen. Het is dus wel begrijpelijk dat mensen in de financiële markten heel goed luisteren naar wat de centrale bankiers zeggen.”

Reageren beleggers te gevoelig op de woorden van de centrale bankiers?

LOCKHART. “Lang niet elk woord is essentieel voor de langetermijntrend in de economie. Maar de media voelen zich genoodzaakt informatie te verstrekken. Om die reden wordt een hoop over ons geschreven.”

Zullen centrale banken die belangrijke rol in de financiële markten blijven spelen?

LOCKHART. “Ja. Centrale banken zijn nog altijd volop bezig met hun beleidsinstrumenten het herstel van de diepe recessie en de financiële crisis te proberen beïnvloeden. Centrale bankiers proberen de werking van de economie continu te optimaliseren. Dat maakt centrale banken van groot belang voor mensen die de economie volgen.”

Veel beleggers springen in en uit effecten, zelfs pensioenfondsen met een langetermijnfocus. Is dat een goede zaak?

LOCKHART. “Ik zie geregeld overreacties op bepaalde data of na een enkele uiting van een persoon die als belangrijk wordt gezien. Maar meestal corrigeert die overreactie zichzelf heel snel. Ik ben niet van plan beleggers te zeggen wat ze wel en niet moeten doen. Dat gezegd zijnde, denk ik dat we ons allebei het beste kunnen richten op de basis, de reële economie. Wat wij in de Verenigde Staten ‘de economie van Main Street’ noemen. We blijven onze focus liever richten op de fundamenten voor de langere termijn.”

Gerben van der Marel in Atlanta

“Ik denk dat de economie blijft groeien met 2 à 2,5 procent en misschien zelfs iets meer dan dat”

“Als de Fed zijn werk goed doet, profiteert de wereld”