Het hieltje van de ham

Lang voor cultauteur Paul Auster succes oogstte, probeerde hij op alle mogelijke en onmogelijke manieren aan geld te geraken. Een beknopte autobiografie, die in de Nederlandse vertaling zwaar gekortwiekt werd, levert een laconieke tot hilarische epoqueschets op.

Geld brengt vrijheid, maar is evenzeer de meest tirannieke slavendrijver die er bestaat. Deze verzuchting stamt van de Amerikaanse auteur Paul Auster, die eerst in Europa en de jongste jaren ook in de VS een lucratieve cultstatus geniet dankzij complexe romans en kafkaeske raadsels als Leviathan en Mr Vertigo. Voor zijn doorbraak met Het spinsel van de eenzaamheid in 1982, moest hij evenwel geruime tijd het hieltje van de ham kluiven: “Rond mijn dertigste heb ik een periode doorgemaakt waarin alles wat ik aanvatte een mislukking werd. Mijn huwelijk liep op een scheiding uit, mijn werk als schrijver liep spaak en ik had overweldigende geldzorgen. Ik heb het niet over een incidenteel tekort of periodiek de broekriem aanhalen – het was een constant, knagend, haast verstikkend geldgebrek dat mijn innerlijk vergiftigde en me gevangen hield in een toestand van voortdurende paniek.”

Prompt voegt hij eraan toe: “Dat was puur aan mezelf te wijten.” Auster wou immers schrijver worden, maar aanvankelijk kwam hij niet veel verder dan het vertalen van de Vietnamese grondwet (waarvoor hij in een schamel Vietnamees restaurant beloond werd met een etentje) en ghostwriting (aanvankelijk voor de vrouw van een filmproducent, die niet aan schrijven toekomt omdat ze het te druk heeft met amoureuze strapatsen). Met zijn (eerste) vrouw Lydia Davis vertaalt hij ook romans uit het Frans. Omdat ze platzak zijn, moet dat vooral snel gaan. Daarom scheuren ze de boeken middendoor en storten zich dan op de vertaling.

In Van de hand in de tand werpt Auster de gêne af. We leren hem kennen als student aan de Columbia University, die dankzij een beurs naar Parijs kan. Sindsdien wisselt hij zijn Amerikaanse periodes geregeld af met Parijse intermezzi. Het is geen toeval dat de sfeer in zijn romans wel eens als Europees geëtiketteerd wordt. Aanvankelijk vormt dat zelfs een groot obstakel om de Amerikaanse lezers te overtuigen.

Auster probeerde zowat alles. Eerst voelde hij zich geroepen tot de grote omvaart. Het bleef bij één reis met een olietanker. In New York hield hij het enkele maanden vol als assistent in een boekenantiquariaat. Tussendoor ontbolsterde niet alleen de liefde voor de schrijfster Siri Hustvedt, met wie hij na zijn scheiding huwde, maar voltooide hij ook steeds meer manuscripten. Het best te pruimen voorbeeld ervan, de sfeervolle thriller Squeeze Play, staat in de Engelse Faber & Faber-editie integraal afgedrukt. De Engelse uitgave telt meer dan 430 bladzijden, de Nederlandse nauwelijks 130. Ook drie Beckettiaanse eenakters blijken hier onvindbaar. Zelfs een kaartspel gebaseerd op de spelregels van baseball werd niet opgenomen. Auster ontwierp het in de overtuiging zijn grote slag ermee binnen te halen, maar ook daarin faalde hij jammerlijk. Arbeiderspers, 130 blz., 599 fr.

LUC DE DECKER