HET EINDE VAN DE AMERIKAANSE KREDIETBUBBEL

De problemen in de Amerikaanse hypotheekmarkt mogen niemand verbazen. Het is het begin van een lange en pijnlijke schoonmaak na een tien jaar lange schuldorgie van de gezinnen. De zogenaamd slimme beleggers hebben de grootste risico’s genomen.

Een vraagje voor would-be MBA’ers: stel dat u wilt starten met een eigen financiële instelling. Die bank ziet het levenslicht aan het einde van een lange, kredietgedreven groeifase. Daarbij komt dat de vastgoedprijzen al enkele jaren exponentieel stijgen. Om snel marktaandeel te verwerven, besluit u massaal hypothecaire kredieten te verlenen aan gezinnen die deze normaal niet kunnen krijgen. U vraagt geen gegevens over hun loon of afbetalingsmogelijkheden, de voorgeschiedenis van de koper, de waarde van het vastgoed of soms zelfs de identiteit van de koper. U verlangt de eerste jaren ook geen renteaflossingen.

Vraag A: verwacht u een snelle stijging van uw marktaandeel?

Vraag B: is dit een gezond businessplan?

Vraag C: hoelang zal uw financiële instelling overleven?

Vraag D: wat is de naam van deze activiteit?

De antwoorden zijn niet zo moeilijk.

Antwoord A: als u gratis geld uitdeelt aan mensen die dat normaal niet kunnen krijgen, dan hebt u succes. Gevolg van deze aanpak is dat elke persoon met een hartslag op die manier een huis heeft kunnen kopen.

Antwoord B: dit businessplan blijft overeind tot de eerste terugbetalingen moeten gebeuren.

Antwoord C: uw financiële instelling gaat dus uit de bocht na het tweede jaar, en/of als de huizenprijzen dalen.

Antwoord D: de zogenaamde ‘ sub-prime’ hypotheekverschaffers houden zich met deze activiteit bezig. In de VS zijn sinds het begin van dit jaar al ruim veertig van dergelijke geniale financiers over de kop gegaan. Dat is goed voor 20 % van de Amerikaanse hypotheekmarkt. Het gaat om een totale schuld van 1300 miljard dollar, of ongeveer vier keer de totale Belgische overheidsschuld, nog steeds een referentie in het schuldspectrum.

Slim geld in domme beleggingen. Dat de financiële markten vorige week wat zenuwachtig raakten, is dus niet helemaal onbegrijpelijk. Het doet allemaal wat denken aan de Amerikaanse bankencrisis van de jaren tachtig van de vorige eeuw, de zogenaamde savings and loans (S&L)– crisis. Een oude en suffe geschiedenis in de ogen van de nieuwe generatie beleggers in de hedendaags blitse durfkapitaal- of hefboomfondsen. Maar die S&L-crisis vormde wel de directe aanleiding van de recessie in 1990-1991. Een andere overeenkomst met vandaag: ook toen ging de vastgoedsector eerst in een zware recessie.

De situatie van de Amerikaanse kredietsector is vandaag veel kwetsbaarder dan in het begin van de jaren negentig. De grafiek Amerikaanse kredietbubbel toont hoe in de afgelopen tien jaar de schuld van de Amerikaanse gezinnen verder en exponentieel is toegenomen tot ongeveer 130 % van hun inkomen. Omdat de rente de afgelopen jaren sterk is gestegen, begint die last hen te wurgen. De schuldensneeuwbal die we in België zo goed kennen uit de jaren tachtig, rolt nu in de VS. Het inkomen van de gezinnen groeit niet sterk genoeg om de groeiende rentelasten op te vangen. Dus moeten ze lenen om de rente te betalen: een vicieuze cirkel …

Domino-effect. De financiële problemen van deze ‘sub-prime’ hypotheekfinanciers mogen we niet onderschatten. Heel wat gespecialiseerde instellingen gingen al over de kop (New Century Financial Corp., dat vorige week failliet ging, had in 2006 alleen al voor 51 miljard dollar kredieten verleend). Het is opvallend dat vooral de grote Wall Street investment banks hun billen hebben verbrand aan deze ‘sub-prime’ hypotheken.

Het domino-effect is wellicht groot: nog eens 20 % van de totale kredieten is eveneens van lage kwaliteit en bevat exotische clausules. De malaise zit dus veel dieper. Ook de algemene kredietkost zal toenemen en dus de lasten voor de gezinnen verder verzwaren.

Omdat de huizenprijzen dalen, wordt het probleem alleen maar erger. De financiële dienstverlener Crédit Suisse berekende dat deze evolutie de Amerikaanse huizenbouw dit jaar met maar liefst 35 à 40 % zal doen dalen. Dan is de vertraging in de bouwsector nog maar goed halverwege.

Autoleningen zijn eveneens kandidaat om de volgende domino te worden. De automerken in de VS geven sinds 2001 hun wagens zo goed als weg: met terugbetalingen die slechts na enkele jaren beginnen en looptijden tot vijftien jaar. Een auto in de VS wordt dus soms terugbetaald over de looptijd van een huis in Europa …

Gaat de storm op de markten liggen? Na de zware correcties van de afgelopen weken, volgt meestal een periode van kalmte en herstel. De directe effecten van de faillissementen van de hypotheekverschaffers zitten in de koersen verdisconteerd. Waar echter nog geen rekening mee is gehouden, is een mogelijk hardere landing van de Amerikaanse economie. Het zal nog verscheidene maanden duren voor die domino zal vallen.

Kandidaat-MBA’ers kunnen intussen nadenken over deze laatste vraag: wat zal de dollar doen als de Amerikaanse centrale bank een sterke groeivertraging zal trachten af te wenden?

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

Geert Noels