Het decennium van de waarheid

DE ZAKENPERS BLIKTE voldaan terug op het voorbije decennium. Over de beursexploten hoef ik hier niet uit te wijden, maar de armoede in de wereld is drastisch verminderd. De cijfers zijn om te duizelen. Het wereldwijde bruto binnenlands product steeg het voorbije decennium met een derde en de bittere armoede halveerde. Alleen in Afrika blijft de situatie extreem negatief, maar niet langer hopeloos.

Technologisch zijn we uit de prehistorie gestapt. Veel gezinnen hebben geen vaste telefoonlijn meer. Muziek en video worden gestreamd. De grootste verschuivingen vonden plaats in het samenspel tussen mens en technologie. We kijken minder tv en meer Netflix, schrijven al lang geen briefkaarten meer, en sturen zelfs minder e-mails. We hengelen naar likes op Instagram en sluiten onze Facebook-account.

HET IS TOTIEDEREEN doorgedrongen dat artificiële intelligentie het volgende decennium nog meer zal kleuren. Nadat een mens een radiografie heeft geïnterpreteerd, wil hij een second opinion van een robot. Neurale netwerken zullen zichzelf steeds complexere zaken aanleren. Goede raad is niet langer duur, wordt het nieuwe businessmantra, omdat artificiële intelligentie het mogelijk maakt op grote schaal heel betrouwbaar, goedkoop advies te verschaffen. We zullen tegen onze computers praten en ons identificeren met lastige codes zal snel uit de mode raken. Eindelijk.

Wie naar de objectieve feiten en de cijfers kijkt, ziet overal vooruitgang. Toch hoor je de bevolking, de leidende culturele figuren en vooral de media bitter klagen. Ja, de armoede is gehalveerd, maar dat 8 procent van de wereldbevolking extreem arm is, is nog altijd een regelrechte schande. Zowat iedereen voelt zich gediscrimineerd. Veel koppels blijven kinderloos, omdat ze geen kinderen willen zetten op een uitzichtloze wereld.

HET PESSIMISME, ook bij de zogenoemde intelligentsia, stoelt op drie vaststellingen. Traditionele waarden brokkelen af. Het geloof in eerlijke handel, open democratie en zelfs wetenschap vermindert. Maar dat is vooral een kwestie van perceptie. Honderd jaar geleden was de wereld veel bijgeloviger, veel oneerlijker en veel dictatorialer. Het negatieve denken lijkt vooral de ontgoocheling te zijn omdat de wereld zich minder snel in de gewenste richting ontwikkelt. We hadden gehoopt dat iedereen zijn kinderen zou laten vaccineren, terwijl er nu weer vaccinweigeraars zijn.

Een tweede bron van ongenoegen lijkt vervreemding te zijn. Figuren als Dirk De Wachter zijn daar de spreekbuis van. Onze maatschappij wordt almaar complexer, technologischer en afstandelijker, en er groeit een heimwee naar een samenleving op mensenmaat. Hier en daar lijkt men te lonken naar de jaren vijftig, toen mens en techniek elkaar wel nog in evenwicht hielden. Maar wie terug wil naar die tijden, moet wel even bedenken hoe een tandartsbezoek verliep in die tijd, of een vlucht naar New York. Ook The Beatles maakten een tussenlanding om bij te tanken in Gander, Newfoundland.

DE DERDE EN WELLICHT grootste bron van pessimisme is de klimaatverandering. De geruststellende stem van kustbewoners zoals Jean-Marie Dedecker zal steeds meer worden overstemd door spectaculaire beelden van bosbranden, orkanen en overstromingen. Het pessimisme zal vooral worden gevoed door onmacht. De gewone burger zal beseffen dat zijn kaasschaamte er niet toe doet en hij zal blijven vaststellen dat de politieke systemen falen om dat wereldprobleem aan te pakken. Zal de wereld in staat zijn het volgende decennium een technologisch tipping point te bereiken? Of zullen we over tien jaar schrijven dat de bosbranden in Australië al een eerste tipping point waren, maar een dat de mens verloor? Het volgende decennium wordt dat van de triomf van de technologie – niet via Spotify, maar om de aarde af te koelen. Als die hoop niet bewaarheid wordt, zal het overzicht van het volgende decennium, eind 2029, niet lezen als een zegebulletin, maar als een rouwregister.