Het Boekenbeurscadeau van Trends: 5 keer 4 delen van Kunstencyclopedie

Ook kunstboeken vormen een almaar imposanter aanbod op de Antwerpse Boekenbeurs. Zoals de even fraaie als prettig informatieve serie ‘Kunstencyclopedie’. Trends schenkt vijf pakketten met de vier verschenen delen van de encyclopedie weg.

Kijken naar de portretten van Anthony van Dyck wordt pas fascinerend wanneer ze hun codes, verwijzingen en geheimen prijsgeven. Neem nu zijn krachtige portrettering van de vrouw van senator Alessandro Giustiniani. De zweem van een glimlach beklemtoont haar strenge blik. In het dramatische clair-obscur ontstaat al gauw een verwaande indruk. Ook het kikvorsperspectief zet de verhevenheid letterlijk extra in de verf. Wie het schilderij uit 1621 geduldig leest, ziet dat ook de details verwijzen naar rijkdom, macht en status. Zelfs de waaier in haar rechterhand bevestigt haar aanzien, al kan hij ook gewoon wijzen op haar verfijnde levensstijl. Met haar linkerhand raakt ze schijnbaar achteloos een lange gouden ketting aan, nog een element dat getuigt van haar sociale positie.

Die uitleg plukken we uit het pas verschenen, vierde deel van de Kunstencyclopedie. De Gentse uitgeverij Ludion brengt de Nederlandstalige editie op de markt van dit Italiaanse initiatief. Elk deel focust op de grote kunstontwikkelingen in een eeuw, te beginnen vanaf de veertiende eeuw. De twintigste eeuw krijgt twee delen (die pas in het najaar van 2007 verschijnen). Steevast krijgen we eerst een overzicht van de begrippen, de kunstenaars en de belangrijkste plaatsen waar de grote vernieuwingen en meesterwerken tot stand kwamen. Voor de zeventiende eeuw passeert uiteraard ook Antwerpen, de thuishaven van Rubens, Van Dyck en Jordaens, de revue.

De frisheid en originaliteit van de serie zit in de aanpak, die het didactische naadloos koppelt aan het spannende, het schoolse verzoent met het verleidelijke, en het beknopte verheldert met het onthullende detail. Geen zoutloze uitleg, wel pittige lessen die vooral onderwezen worden in de vorm van tekstblokken bij de kunstwerken. Op die manier zijn de boeken ook uitgegroeid tot een rijkelijk overzicht van de kunst per eeuw.

Uiteraard mogen we van zo’n reeks niet de indringende analyse van een monografie verwachten. Niettemin is het prettig om in een oogopslag een kunstenaar of een schilderij te leren kennen. Bij het schilderij De melkmeid van Johannes Vermeer (uit 1658), bijvoorbeeld, wordt de aandacht óók gevestigd op een schijnbaar onbetekenend detail: in een benedenhoek staat een bescheiden stoof, toen een symbool van het vurige verlangen naar liefde en trouw. Vergezocht? De kleine cupidootjes in blauw glazuur op de tegels erachter versterken die betekenis. Toch voegt auteur Rosa Giorgi eraan toe dat we in dit geval eerder moeten denken aan een symbool voor de warmte en toewijding van de dienstmeid.

Elk deel telt zowat 380 blz. en kost 24,90 euro. Zijn al verschenen: de veertiende tot en met de zeventiende eeuw.

Luc De Decker