Volgens de nieuwe Brusselse stafhouder Patrick Dillen bedreigt de hervorming van minister van Justitie Koen Geens (CD&V) de rechtsstaat. Dat zullen de bedrijven voelen.
” Een aantal maatregelen die deze regering rond Justitie treft, zijn niet alleen een gevaar voor de rechtsstaat, ze bedreigen ook de slagkracht van de economie”, stelt advocaat Patrick Dillen. In zijn maideninterview luidt de nieuwe stafhouder van de Nederlandse Orde van Advocaten van Brussel (met meer dan 3000 leden de grootste balie in Vlaanderen) de noodklok voor Justitie. “Het is vijf voor twaalf.”
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) wil minder en kortere gerechtelijke procedures. Bent u boos omdat de advocaten zo minder werk hebben?
PATRICK DILLEN. “Maar neen. Wij willen ook dat Justitie vlot werkt met een modern apparaat. Het is onze democratische plicht mee te werken aan de uitvoering. Advocaten blijven ook na een hervorming hun toegevoegde waarde bewijzen.
“Ik betwijfel echter of de hervorming werkt. Neem nu de maatregel dat deurwaarders voortaan, op aanzet van een advocaat, zelf een rechtstitel kunnen creëren als ze vaststellen dat in een zakelijke relatie een factuur onbetaald blijft. Hij kan dan zonder een gerechtelijke tussenkomst beslag leggen op de goederen van de schuldenaar. De adder onder het gras is dat die laatste wel in verzet kan gaan, waarop er dan wel een tussenkomst van de rechter nodig is. Conclusie: de invordering van niet-betaalde facturen kan nog langer duren.”
Dat verzet zal enkel gebeuren als de advocaat hem daarop wijst. De goegemeente en heel wat politici hebben het gehad met procedurepleiters. Een verwijt dat onlangs ook nog viel in asieldossiers.
DILLEN. “Een advocaat zal zijn cliënt in eer en geweten bijstaan voor de verdediging van zijn belangen. Dat is zijn verdomde deontologische plicht. Als de politiek meent dat de procedures te veel roet in het eten gooien, moet ze die gewoon aanpassen, binnen de grenzen van de rechtsstaat. Blijkbaar is het binnen de Europese wetgeving niet mogelijk veel te tornen aan de asielwetgeving. Dat frustreert misschien, maar dan moet de politiek niet op advocaten schieten.”
Hoe staat u tegenover de verplichte rechtsbijstandsverzekering die de minister wil invoeren?
DILLEN. “Ik ben voorstander. We moeten wel vermijden dat de verzekeraars een geschil sturen in plaats van de advocaten. Nu al merken we soms een tendens in die richting in geschillen over bestuursaansprakelijkheid. De verzekeringsmaatschappijen die de bestuursaansprakelijkheid dekken willen dat geschil soms vroeg in de kiem smoren met een snelle schikking, terwijl de klant daar niet noodzakelijk mee gediend is. Let wel: echt tussenkomen, eens de procedure is opgestart, is eerder zeldzaam.”
Zullen de maatregelen die Koen Geens voorstelt, niet volstaan om de kostenbesparing op Justitie te compenseren?
DILLEN. “Neen. Momenteel is maar 90 procent van het kader van de magistratuur ingevuld. Alle tien voorzitters van de hoven van beroep en de arbeidshoven hebben in hun openingsrede bij de opening van dit gerechtelijk jaar het gebrek aan mensen en middelen gehekeld. Vroeger waren deze mercuriales veeleer juridische traktaten. Deze klaagzang zegt veel over de staat van Justitie. Bovendien wordt Justitie duurder voor de rechtzoekende door de verhoging van de rolrechten en de invoering van de btw voor advocaten. Door op die manier te besparen, ondergraaf je de rechtsstaat.”
Voor ondernemingen is dat misschien minder een probleem, omdat ze btw kunnen terugvorderen?
DILLEN. “Ook zij zullen lijden onder de besparingen. Een geschil over een onbetaalde factuur werd normaal gezien een week later uitgesproken. Vandaag is een termijn van vier tot vijf weken geen uitzondering. En als een van beide partijen in beroep gaat, kan de zaak meer dan vijf jaar aanslepen. Uiteraard kan de schuldeiser de factuur innen als hij gelijk kreeg, maar toch blijft die onzekerheid over het arrest in beroep te lang bestaan. Ter vergelijking: in het Verenigd Koninkrijk is het niet ongewoon dat een zaak de volgende dag wordt behandeld.
“Onzekerheid weegt op de schuldeiser, die lang op zijn centen moet wachten, maar ook op de schuldenaar, als die in zijn recht is. Als het over grote sommen gaat, gebeurt het dat zijn bankier of leverancier vragen begint te stellen en de kredietwaardigheid in gevaar komt. Ik ken dossiers waarin een onderneming via een roekeloze dagvaarding een concurrent uit de markt heeft gedreven. Juridische chantage kan in een rechtsstaat worden vermeden door snelle procedures.
“In fiscale en strafdossiers is de gerechtelijke achterstand zeker dramatisch voor bedrijven. De uitspraak blijft als een zwaard van Damocles boven het bedrijf hangen. Ook de reputatie – dus de commerciële slagkracht – van de meest correcte bedrijven komt mogelijk in het gedrang.”
Is België een falende staat met zijn juridisch apparaat?
DILLEN. “Nog niet. Maar we gaan snel die weg op als we de kwaliteit van Justitie niet versterken. Momenteel is de kwaliteit van de magistratuur nog op peil. Maar als de slechte staat van de organisatie waarin ze werken niet wordt verbeterd, zal de aantrekkelijkheid van dat mooie beroep afnemen en de kwaliteit van het recht in het gedrang komen. En zodra die beweging is ingezet, is het moeilijk ze terug te draaien.”
Wat met de kwaliteit van de advocaten? Oxford-professor Richard Susskind, auteur van ‘The end of lawyers’, voorspelt dat het beroep zwaar onder druk zal staan door de toenemende automatisering.
DILLEN. “Het standaardwerk zal worden geautomatiseerd, maar de vraag naar maatwerk zal stijgen. Het einde van ons beroep is dus niet in zicht, integendeel. Advocaten zijn ondernemers, die zich elke dag vragen moeten stellen over de evoluties op de markt. Na de recente crisis is bijvoorbeeld de vraag naar een correcte bedrijfsvoering en compliance in de financiële sector sterker geworden. Dat vereist doorgedreven juridisch maatwerk.”
Hans Brockmans, fotografie Karel Duerinckx
“Juridische chantage kan in een rechtsstaat worden vermeden door snelle procedures”
“Als de slechte staat van de organisatie waarin de magistratuur werkt, niet verbetert, komt de kwaliteit van het recht in het gedrang”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier