Havells Sylvania houdt de lamp brandend

Terwijl veel producenten de fabricage van ledproducten naar Azië verschuiven, zweert Havells-Sylvania bij de fabriek in Tienen. De Indiase groep begon er in 2011 ledspots te assembleren en bijna drie jaar later houdt de activiteit nog altijd stand.

De markt staat natuurlijk onder druk. Er zijn ook veel nieuwe spelers, maar we zien toch nog altijd groei”, lacht John Derikx, productiedirecteur van Havells Sylvania in Tienen. Vorig jaar produceerde de fabriek al 51 procent meer ledspots dan in 2012, legt hij uit. “We halen nu ongeveer de helft van onze omzet uit leds.”

Conventionele technologieën als halogeen en gasontlading krimpen elk jaar. De ledmarkt daarentegen stormt vooruit, volgens marktleider Philips gemiddeld met 34 procent per jaar tot en met 2016. LEDinside verwacht dit jaar een wereldwijde verkoop van 1,32 miljard ledproducten, een stijging met 68 procent tegenover 2013. “In België is led nu goed voor 20 procent van de markt van energiezuinige lampen. Drie jaar geleden was dat bijna nul”, zegt Yves de Coorebyter, gedelegeerd bestuurder van de Federatie van de Elektriciteit en de Elektronica.

Led vergt echter een heel ander soort knowhow en productie-infrastructuur dan de oudere technologieën. Een klassieke lichtfabriek omschakelen, is niet vanzelfsprekend. De Indiase Havells-groep gaf het management van Sylvania in Tienen de kans. Philips Turnhout krijgt die niet.

Tienen mikt met zijn ledspots hoofdzakelijk op professionele verlichting in de horeca en de kleinhandel en op de vervanging van gasontladings- en halogeenlampen. In 2012 maakten ze amper een tiental verschillende led-producten, nu al 84. “Nieuwe typetjes, hogere lumens, meer lumens per watt, dat is de trend”, zegt John Derikx. De Nederlander uit het Zuid-Limburgse Kerkrade deed in de jaren na de eeuwwisseling productie-ervaring op bij een Duitse toeleverancier voor de auto-industrie. “Ontladingslampen boven de 70 watt zijn nog altijd gunstiger dan ledlampen, maar de tendens zet door. Je ziet nu al leds die in sommige toepassingen 250 wattlampen vervangen.”

Flexibiliteit telt

Het is die snelle evolutie die Tienen in de markt houdt. Een lading uit China is minstens 60 dagen onderweg en moet maanden voordien worden besteld. Dat zet een hoop werkkapitaal op het spel in een markt waar elke vier tot zes maanden nieuwe productgeneraties verschijnen. Sylvania mikt op flexibiliteit en time-to-market. Behalve het eigenlijke ledpakket komen alle onderdelen uit Europa.

Derikx heeft in het voorbije jaar twee elektronici aangeworven en flink geïnvesteerd in meetapparatuur. “Wij hebben een nieuw lab opgezet voor de elektronica en een complete hal heringericht voor elektronicaontwikkeling”, zegt hij. Hij dubt erover een bestukkingsmachine te kopen, die elektronische componenten op een printplaat monteert. “Het maakt je heel flexibel. Als je dat uitbesteedt, zit je ergens in de rij. Een professionele bestukker doet het misschien goedkoper, maar voor ons gaat het om de time-to-market, de hoeveelheid goederen in bewerking en het werkkapitaal, dat zo laag mogelijk moet blijven. En natuurlijk om het risico. De levenscycli volgen elkaar zo snel op. Als je met een product stopt, blijf je altijd met een restwaarde zitten. Als je de bestukking zelf doet, kun je veel beter fijnstellen. Dus bekijken we of zelf bestukken wijs is of niet.”

Verticale integratie is geen voordeel

Concurrenten als Philips, Osram, Toshiba en het Amerikaanse Cree zijn verticaal geïntegreerd. Zij controleren alles, van de ledfabriek tot de afgewerkte lamp of armatuur. In de praktijk is dat niet altijd een voordeel. De resultaten van de Amerikaanse Philips Lumileds-divisie, waar Havells Sylvania de meeste van zijn ledpakketjes koopt, zijn wisselvallig. In 2012 was de divisie pas in het vierde kwartaal rendabel. In september 2013 zei Philips Lighting-baas Eric Rondolat dat Lumileds “op het spoor zat naar een turnaround en winstgevendheid in 2013”.

Het US Department of Energy somde op hetzelfde moment liefst 23 concurrenten op die net als Lumileds ledhalfgeleiders fabriceren. Vijftien daarvan zijn Aziatisch, vijf Amerikaans (waaronder het ambitieuze Cree) en slechts drie Europees. Dat zijn Osram Opto, het Russische Optogan en het Britse Plessey Semiconductors, dat het technisch moeilijke silicium als drager gebruikt in plaats van het gebruikelijke dure saffier.

Dat brede aanbod geeft gebruikers als Havells de kans te shoppen. Derikx: “De prijs van de leds zakt, maar wil je echte kostenbesparingen doen, dan moet je van het ene naar het andere platform gaan. De leds van een fabrikant hebben hun eigen levenscyclus. Je ziet telkens andere merken opkomen met andere leds, die interessanter zijn in kosten en efficiëntie.”

Elk nieuw ledplatform vraagt wel een ander design van de lamp. “Die kosten wegen niet op tegen de besparing”, verzekert Derikx.

Een leverancier als een andere

De Havells-groep beschouwt de fabriek in Tienen als een contractfabrikant. Ze levert aan het distributiecentrum van Principal Havells Sylvania Europe in Frankrijk en krijgt in ruil transferprijzen die een winst op ingezet kapitaal van 10 procent garanderen. Tienen noemt dat een “kleine maar stabiele winstmarge”. De fabriek moet elk jaar een letter of support krijgen van de Europese hoofdzetel van Havells op Malta en ze moet haar kostencompetitiviteit tegenover alternatieve leveranciers bewijzen — of verder besparen.

Derikx neemt de uitdaging aan. “We zijn de tweede beste leerling van de groep, in termen van omzet en winst”, claimt hij. Havells had in zijn boekjaar 2013 (tot 31 maart) 869 miljoen euro geconsolideerde omzet, ongeveer de helft uit verlichting, en een nettowinst van 69 miljoen. De omzet in verlichting daalde lichtjes, gerekend in roepie.

Immer slanker

In Tienen was het vooral de 9 procent omzetstijging door de stijgende verkoop van ledproducten die in het boekjaar 2012 de lichtjes deed twinkelen. De respectabele nettowinst van 2,8 miljoen (+36 %) over bedrijfsopbrengsten van 26,4 miljoen werd flink geholpen door een onverhoopte schuldaflossing van een Tunesisch filiaal van Havells. In feite was de brutoverkoopmarge volgens het jaarverslag met minus 1,01 procent licht negatief, na nog een positieve 2,26 procent in 2011.

Dat maakt zuiniger werken tot een constante must. Het personeel kromp in 2012 met 8 procent tot 234 voltijdsequivalenten, goed voor een verlaging van de personeelskosten met bijna een miljoen euro. Het aantal dagen voorraad, dat in de jaren voordien uit de hand liep, daalde in 2012 met 40 procent tot 142.

Ook in de conventionele verlichting blijft Tienen aan de slag. Om aan de strakkere Europese regelgeving te beantwoorden, hebben de Belgen energiezuiniger halogeenspots uitgebracht. Met 35 watt geven ze dezelfde lichtstroom als de vroegere 50 wattversies. “We hopen dan ook dat de EU haar regelgeving controleert. Anders concurreer je met een iets duurder lampje tegen goedkope Chinese producten, die niet aan de normen beantwoorden”, stipt Derikx aan. Ook in HID-gasontladingslampen voor algemene verlichting blijft Tienen innoveren.

Lichtbron weegt minder en minder op kostprijs

Hoopgevend voor Tienen is dat de lichtbron naar verwachting almaar minder zal wegen in de prijs, van 45 procent van de kostprijs van een A19-vervangingslamp (het klassieke peertje) nu tot nog 25 procent in 2020. Dat betekent dat kostenbesparingen in andere elementen, zoals automatische montage, omschakeltijden, geïntegreerde tests en ontwerpen-voor-productie, relatief belangrijker zullen worden, noteert het US Department of Engergy (DOE), de referentie in ledinformatie. Dat zijn elementen die Havells Sylvania in Tienen in handen heeft. DOE verwacht dat de fabricageketen mettertijd verder uiteen zal vallen door specialisatie, veeleer dan verticaal te integreren. DOE verwacht ook dat de armaturenindustrie meer kans heeft om lokaal geworteld te blijven, omdat ze inspeelt op lokale modes en smaken.

Hoe moet het verder?

“Retrofits (vervangingslampen, nvdr) zullen uiteindelijk verdrongen worden door vaste modules, armaturen met vaste ledverlichting erin. Als de module kapot is, koop je een nieuwe”, weet Derikx. “De vraag — op groepsniveau — is wat we mogen aanpakken. Havells heeft al twee fabrieken van armaturen in Europa — Newhaven bij Brighton en Saint-Etienne bij Lyon — plus natuurlijk de nieuwe fabriek in Neemrana in India.”

Havells Sylvania bouwt geen intelligente verlichtingssystemen, zoals het aanstuurbare kleurenorgel Philips Hue. “Wij hebben een afdeling die dat bekijkt, maar het is op dit moment heel moeilijk om intelligentie in te bouwen in kleine lampjes die in een normale fitting passen”, zegt Derikx.

In Tiense vakbondskringen houdt men hout vast. De parking staat vol, maar op andere dagen blijft er technische werkloosheid. De ledspotassemblage biedt vandaag volgens John Derikx werk aan 25 mensen. Weinig, maar toch een verdubbeling in een jaar. Werkzekerheid moet nog altijd van de nieuwe halogeen- en gasontladingsproducten komen, weten de bonden. Eén kostenfactor is in elk geval onder controle in Tienen: belastingen. Havells Sylvania sleurt uit het verleden nog 25,6 miljoen euro aan overdraagbare verliezen mee.

BRUNO LEIJNSE, FOTOGRAFIE FILIP VAN LOOCK

“We zijn de tweede beste leerling van de groep, in termen van omzet en winst” John Derikx