HARM LAGAAY. Variaties op het tema 911

Herbert von Karajan, Chubby Checker, Rod Stewart, Cliff Richard, koning Juan Carlos, prins Andreas von Sachsen Coburg und Gotha, prins Max Emanuel von Thurn und Taxis, Pierre Richard, Roberto Patelli en Martina Navratilova hebben iets gemeen. Ze rijden of reden met een Porsche. Een gesprek met chief designer Harm Lagaay, de link tussen verleden en toekomst.

PATRICK OP DE BEECK

Tijdens de jaarlijkse balansperskonferentie van 15 december 1994 verklaarde Porsche-baas dr. Wendelin Wiedeking : “We hebben aan de rand van de afgrond gestaan en keken de krisis recht in de ogen. Vandaag, iets meer dan twee jaar later, stellen we vast dat de krisis de ogen heeft neergeslagen. “

Een van de sleutelfiguren bij Porsche, is de 47-jarige Nederlander Harm Lagaay. Hij is sedert 1970 in Duitsland werkzaam en was zelfs hoofddesigner bij BMW. Nu dirigeert hij in Weissach (nabij Stuttgart) het Porsche designensemble dat uit 34 professionele vormgevers bestaat. In januari 1993 slaagde hij erin, tijdens het autosalon van Detroit, de show te stelen bij de prezentatie van het prototype van de bloedmooie tweezits Boxster, de design trendsetter voor de toekomst van het onafhankelijke Duitse merk.

De Boxster is dan ook één van de belangrijkste auto’s in de boeiende geschiedenis van Porsche. Hij gaat in 1996 in produktie en zal waarschijnlijk tijdens het autosalon van Detroit in januari 1996, in wereldpremière worden voorgesteld. De nieuwe roadster zal slechts weinig verschillen van het prototype. Hij wordt wel iets groter en zal ook voor- en achteraan ruimere koffers hebben daar de motor centraal geplaatst is, net zoals in de Speedster nr 1.

Harm Lagaay

lijkt op het eerste gezicht vrij koel en afstandelijk. Een man die niet vlug aan de praat komt, een chief designer die alle pluimen niet op zijn hoed pint, een schuchter causeur wiens praatmotor eerst moet aangezwengeld worden. Wanneer hij op volle toerental komt, praat hij gepassioneerd over zijn beroep. Het grootste deel van zijn jeugd bracht hij met zijn ouders door in Venezuela en Ecuador. Daar tekende hij zijn eerste auto’s. Nauwelijks vijftien, besloot hij auto-designer te worden.

Het boetseren lag hem beter dan het tekenen. “Boetseren is driedimensionaal”, zegt Lagaay, die tijdens het gesprek grote gebaren maakt om zijn redeneringen kracht bij te zetten. Hij denkt als het ware ‘driedimensionaal’, voor een (auto)designer een belangrijke gave. Als autodidakt op het ereschavotje bij Porsche geraken, het is niet voor iedereen weggelegd. In Weissach tekent en boetseert Lagaay alle denkbare varianten op het ‘tema 911’. Het zijn variaties op enkele basislijnen en vlakken die harmonieus in elkaar overlopen en die voor het eerst omstreeks 1946 op papier werden gezet door prof/dr/ing Ferdinand Porsche.

De designfilozofie

van Porsche is voor Harm Lagaay eenvoudig, logisch en duidelijk. “Wanneer we het professioneel aanpakken, kunnen we het tema 911 in al zijn variaties blijven bespelen, desnoods tot het jaar 3000. Ik kan rond dit unieke tema ontelbare varianten boetseren, nieuwe horizontale en vertikale vlakken creëren, concave en convexe lijnen in elkaar laten overvloeien, zonder dat aan het hoofdtema wordt getornd. Gezien de eindeloze mogelijkheden voel ik mij dan ook nooit beperkt in mijn kreativiteit als vormgever. Onbeperkte vrijheid bestaat trouwens in geen enkele designstudio. Binnen het vaste kader moeten professionalisme, traditie en superieure technologie zeer nauw met elkaar verbonden blijven”.

Traditie speelt binnen het Porsche-credo een zeer belangrijke rol. “Toen ik hier in 1989 de opdracht kreeg een nieuwe 911 te ontwerpen, voegde men er onmiddellijk aan toe dat ik de 911 grondig moest veranderen maar dat ik er met mijn vingers moest afblijven. Ogenschijnlijk een kontradiktie, maar in feite de exacte omschrijving van de designfilozofie van het huis. In de nieuwe 911, die voor enkele maanden werd gelanceerd, werden enorme, kwasi revolutionaire veranderingen doorgedrukt. Toch blijft het een echte Porsche. Dezelfde principes gelden eveneens voor het prototype van de nieuwe roadster, de Boxster. En dat zal ook het geval zijn voor de toekomstige 911 waar we nu reeds aan denken. “

Zelfs de naam van de nieuwe Porsche-roadster speelt in op de traditie van het merk. De eerste lettergreep, Box, refereert aan de Porsche boxermotoren waarin de cilinders horizontaal tegenover elkaar liggen. De tweede lettergreep, ster, verwijst naar de beroemde Speedster-modellen van het merk. Porsche’s Speedsters zijn niet alleen legendarisch in de racerij. Het zijn modellen die veel klanten, waaronder James Dean, hebben bekoord en ook nu nog verleiden.

Handelskenmerk

van Lagaay is een uitgesproken zin voor kunst en mooie vormen, gekoppeld aan de Duitse degelijkheid en een grondige technische kennis, met als toemaatje een vleugje Hollandse koopmansgeest. “Want”, zo vervolgt hij, “nog nooit verkocht een nieuwe 911 zo vlot als het jongste model. In de toekomst zullen nog grotere aanpassingen worden doorgevoerd en zullen de varianten op het 911-tema elkaar sneller opvolgen. De klant zal zijn nieuwe auto echter steeds als een Porsche ervaren, zodat de sterke emotionele band tussen auto en eigenaar nooit verbroken wordt. “

Zijn vrouwen even gevoelig als mannen voor de schoonheid van de sportwagen ? “De 911 is geen macho-wagen. Zowel vrouwen als mannen vallen voor dit type. Hij wordt gewaardeerd omwille van zijn sobere schoonheid en zijn vloeiende, ronde en volle lijnen. Zijn technologische degelijkheid, grenzeloze betrouwbaarheid en veiligheid wordt door de beide geslachten evenzeer naar waarde geschat. Het is juist dat veel Porsche-eigenaars een bijna erotische verhouding hebben met hun 911. Het erotische aspekt van de 911 wordt trouwens geaksentueerd door ons designteam. Laat ik het zo stellen dat dit bijna onbewust en automatisch gebeurt.

Het ontwerpen en boetseren van nieuwe varianten doen we eerst en vooral voor ons eigen plezier, steeds binnen het kader van de ogenschijnlijk eenvoudige Porsche-filozofie. Wij tekenen projekten die wij zelf mooi vinden. Past het projekt ook in onze bedrijfs- en designkultuur, waar onze designers van doordrongen zijn, dan is het eindresultaat perfekt. Pas dan zegt de klant dat de auto hem bevalt. Een Porsche is als een skulptuur. De klant ziet ze, voelt ze en houdt ervan. “

Het design

is niet het enige motief waarom iemand een Porsche koopt. “Neen, ” gaat Lagaay verder, “de betrouwbaarheid van de spitstechnologie die in onze sportauto’s verwerkt zit en vooral het feit dat je hem als dagelijks vervoermiddel kan gebruiken, zijn even belangrijk als de mooie vormgeving. Daarbij komt dat elk detail bestudeerd is. Wij houden van een mooi geprofileerde buitenspiegel, een stoer uitziende en zeer funktionele spoiler, elegante en komfortabele sportstoelen waarvan de elektrische bedieningsknoppen resulteren uit urenlange debatten en vele ontwerptekeningen. Ook het feit dat de kontaktsleutel steeds links zal gemonteerd zijn, is een belangrijk detail. Last but not least is er het motorlawaai of de Porsche sound zoals wij en de Porschisten dat noemen. Het hoort bij het absolute imago van een Porsche.

Het funktionele aspekt van onze auto’s is eveneens van essentieel belang. Je kan niet elke dag met een Ferrari naar je bureau rijden. Dat kan wel met een Porsche. Men moet met deze auto niet razen om ervan te genieten. Ik geniet evenveel van mijn Porsche in een beruchte Duitse Stau, als tijdens een zeer snelle rit op kronkelige landwegen. “

Hoe ziet de toekomst

eruit voor de snelle sportwagen en de auto in het algemeen ? “Tien jaar geleden werd aan een designer de vraag gesteld hoe hij de sportschoen van de toekomst zag. Hij had het vrij moeilijk met deze vraag. Nu zijn er 531 verschillende modellen van sportschoenen. Zo bestaat er ook op de vraag hoe de auto en de sportauto van de toekomst er zullen uitzien, geen exact, professioneel verantwoord antwoord. Ik verwacht een ware explosie van varianten, afgestemd op de individuele smaak, de kultuur en de emoties van de klanten. Dé auto van de toekomst bestaat niet. Hij zal evolueren uit de marktimpulsen.

Wel zullen de auto en de sportwagen van de toekomst perfekt moeten passen in het milieu. Onze taak bestaat erin deze opgave tot een goed einde te brengen. Want ofschoon amper 1,2 personen zich gemiddeld in één auto verplaatsen, provoceren twee inzittenden in een sportwagen veel meer dan een chauffeur die alleen in een grote berline rijdt. Aan ons ervoor te zorgen dat de sportwagen van de toekomst door de massa wordt aanvaard. En ook dat is verre van evident. “

Porsche Design Weissach en Porsche Engineering Weissach beperken zich geenszins tot het ontwerpen van sportwagens, maar krijgen allerhande opdrachten uit alle landen ter wereld. Dat kan gaan van het ontwerpen van een cockpit van een airbus, over street furniture zoals straatlantaarns, banken en bushokjes, tot het design van nieuwe heftrucks en graafmachines. “En daaraan beleven het team en ik enorm veel kreatieve fun”, besluit Harm Lagaay.

Ferdinand Porsche aan het stuur van de Porsche 356 nummer 1, uit 1948. Bij zijn 85ste verjaardag.

Chief designer Harm Lagaay bij het boetseren van een kleimodel op 1/1-formaat in de Boxster Studio.

De nieuwe Boxster in wereldpremière.

Variaties op het tema 911 doorheen vele generaties.

Schetsen van de nieuwe Boxster. Aan het koncept werd vier jaar gewerkt.