Gryson groeit in krimpende rokersmarkt

De tabaksteelt rond Wervik dooft uit. De tabaksindustrie niet. Roltabakfabrikant Gryson bewijst dat de creatie van toegevoegde waarde nog mogelijk is in deze moeilijke markt. y

We denken in kilo’s. Omzet, dat is voor de boekhouder”, knipoogt Jan Casteleyn, algemeen directeur van Gryson, een bedrijf dat roltabak produceert en opnieuw de trofee van Trends Gazelle ambassadeur Grote Ondernemingen voor West-Vlaanderen wegkaapt. In het Wervikse verwerkt, versnijdt en verpakt Gryson 2,5 miljoen kilo tabaksbladeren tot roltabak. Bij de opstart van het bedrijf in 1984 werd er honderd ton gerold, nu is Gryson de grootste producent van roltabak in België, onder meer dankzij drie overnames, waaronder Arvic in 2003. De roltabak wordt hoofdzakelijk verkocht onder eigen merknamen en is grotendeels voor de export bestemd, met Frankrijk als belangrijkste afzetmarkt, waar Gryson een marktaandeel van 16 % heeft.

Voor de boekhouder van Gryson betekenen deze 2,5 miljoen kilo 73,8 miljoen euro omzet en een nettowinst van 11,7 miljoen euro in 2006.

Groeien in krimpende markt

De rokersmarkt is in Europa een krimpende markt. Toch weet Gryson in zijn niche stand te houden en zelfs nog te groeien. Jan Casteleyn verklaart: “Roltabak is het goedkopere alternatief voor de sigaret. De grote sigarettenproducenten lobbyen daarom hard om de accijnzen op roltabak te verhogen, tot het niveau van de sigaretten. Dat belastingverschil is historisch gegroeid. Bovendien is roltabak eigenlijk een halffabrikaat en geen echt eindproduct.”

Daarnaast past Gryson de strategie toe die elk bedrijf moet toepassen om tegen de stroom van een krimpende markt in te roeien. Jan Casteleyn: “Nieuwe exportmarkten aanboren, snel inspelen op nieuwe tendensen in de markt, regelmatig de verpakking restylen, continu bezig zijn met vernieuwen en verbeteren. Nadruk leggen op kwaliteit. We hebben dicht bij huis nog werk voor de boeg. Op de grootste Europese markten voor roltabak, Duitsland en Nederland, zijn we bijna nog niet aanwezig. Maar dat is natuurlijk het hol van de leeuw, want daar opereren onze grootste buitenlandse concurrenten. We zijn nu ook in Duitsland begonnen met een commerciële ploeg.”

De productiemanager durft zich niet vastpinnen op groeicijfers voor de toekomst. Jan Casteleyn:”We zijn zeer afhankelijk van politieke beslissingen. Eén pennentrek in Brussel, bijvoorbeeld als de sigarettenlobby haar gelijk kan halen en de accijnzen op roltabak verhoogd worden, kan voor ons dodelijk zijn. We proberen tegenwerk te bieden tegen de macht van het geld van de sigarettenlobby, via de lokale politici, of via de federatie van de resterende fabrikanten.”

Maar is roltabak niet nog ongezonder dan gewone sigaretten? “Dat is een strikvraag zeker?” zegt Jan Casteleyn. “Een sigaret wordt meer onder controle gemaakt en de inname van nicotine en teer is bij een gewone sigaret ook meer onder controle dan bij een zelfgerolde sigaret – iedereen rolt anders, en de manier van roken is ook verschillend. Wij moeten ook de gekende waarschuwingen op onze verpakkingen publiceren. Schokkende beelden moeten we nog niet plaatsen op de verpakking, al is dat wellicht maar een kwestie van tijd. Maar ons product zet de jeugd niet aan tot roken. Niemand begint te roken door er eentje te rollen.”

In Wervik wordt in elk geval nog geïnvesteerd. Het machinepark wordt continu vernieuwd en er staan ook nieuwe kantoren en een nieuwe bijkomende loods in de steigers, zodat tegen het einde van het jaar de productievestiging in Houthulst ook naar Wervik kan worden overgebracht.

Steeds minder Belgische tabak

Gryson is volledig eigendom van Guido Vandermarliere, die ook de sigarenfabrikant Cortès in portefeuille heeft. “Maar we werken onafhankelijk van elkaar”, zegt Jan Casteleyn. “De productie van sigaren is een andere business, die ook veel arbeidsintensiever is. Ons productieproces is fel geautomatiseerd. De kans is klein dat wij oorden opzoeken waar de arbeidskosten lager zijn.”

De loonlijst van Gryson telt ruim 120 mensen. Ondanks de hoge werkloosheid in Wervik komen nieuwe werknemers bijna uitsluitend uit Frankrijk, dat vlakbij aan de andere oever van het Leie- dal ligt. Jan Casteleyn: “Ook uit Wallonië is er niet veel toestroom. En de arbeidsinstroom uit Frankrijk kan worden afgeremd als het belastingprivilege wordt afgeschaft dat de Franse werknemers genieten door in België te werken. Dat kan voor ons een probleem worden.”

Gryson koopt uit een dertigtal landen de tabak in. De verschillende tabakssoorten worden, volgens “geheime” recepten, vermengd om tot smaken te komen die de consument kan behagen. Jan Cas- teleyn: “We moeten tot een jaar ver aankopen, zodat we een eventuele slechte oogst kunnen opvangen of verdere groei mogelijk kunnen maken. Nu hebben we een voorraad van vier miljoen kilo tabak, goed voor bijna twee jaar productie.”

Net als voor andere zachte grondstoffen, zit ook de prijs voor tabak in de lift. Jan Cas- teleyn: “Dat komt omdat Europa de subsidies voor de tabaksteelt afschaft. Dat leidt tot een tekort voor een aantal soorten op de wereldmarkt en dat jaagt de prijs op. Gelukkig hebben we het voordeel dat we importeren in dollar.”

Belgische tabak zit er steeds minder in de roltabak van Gryson. De streek rond Wervik is gekend voor zijn tabaksteelt, maar door het opdrogen van het Europese manna dreigt de Belgische tabaksteelt helemaal uit te doven. Jan Casteleyn: “Vroeger werd hier nog 1 miljoen kilo verbouwd, maar vorig jaar bedroeg de oogst nog maar 150 ton. Door het wegvallen van de Europese subsidie is de teelt in België niet meer rendabel. De subsidie bedraagt bijna 3 euro per kilo. Om de tabaksboeren te overtuigen zonder subsidie verder te produceren, moeten we hen ongeveer 3 tot 4 euro betalen, maar op de wereldmarkt kunnen we tabak aankopen tegen ongeveer 3 euro per kilo. De teelt zal hier dus waarschijnlijk verdwijnen.” (T)

Door Daan Killemaes/Foto’s Thomas De Boever