GROOT IS NIET PER DEFINITIE GOED

An Goovaerts

Fortis staat voor een historisch moment. De kans om dé Benelux-bank te worden, ligt met haar deelname aan de biedstrijd rond ABN Amro binnen handbereik. Een opportuniteit die zich geen tweede keer zo gemakkelijk zal voordoen. Voorwaarde is wel dat het consortium dat Fortis met Royal Bank of Scotland en het Spaanse Banco Santander heeft gevormd, de overnamestrijd wint van Barclays. De private aandeelhouders van ABN Amro kiezen alvast de kant van het consortium om de simpele reden dat het triumviraat meer geld op tafel legt. ING, de grootste aandeelhouder van ABN Amro, hult zich in stilzwijgen. De finale beslissing ligt in handen van het management onder leiding van Rijkman Groenink. De fel geplaagde CEO maakt er geen geheim van het Barclays bod te prefereren.

De overnamestrijd die rond ABN Amro woedt, voedt de overtuiging dat Europa voor een consolidatiegolf in de financiële sector staat. Nog maar eens. Het aantal keren dat deze golf al voorspeld is, en niet is doorgegaan, wordt lachwekkend. Volgens sommige specialisten liggen de kaarten nu anders en zijn de marktomstandigheden ideaal. De economie boert wel, de financiële instellingen boeken recordwinsten en hun koersen scheren hoge toppen. Er is dus geld. Een consolidatiegolf heet vandaag dan ook meerwaarde te leveren. Maar voor wie? De oorzaak voor het ontbreken van massale grensoverschrijdende bankenfusies ligt in de versnipperde markt die de Europese Unie was. En nog steeds is. De bancaire markten zijn lappendekens die zeer nationaal getint zijn door de verschillen in wetgeving, fiscale aanpak, cultuur en ook taal. Europa startte met een harmoniseringsactie, maar die staat nog in haar kinderschoenen. De grootste drempels voor grensoverschrijdende fusies zijn nog niet verwijderd. Dat er in Europa ruimte is voor nationale en grensoverschrijdende fusies is een gegeven. Maar dat een grensoverschrijdende fusie vandaag automatisch operationele meerwaarde zou opleveren, blijft net als enkele jaren geleden een groot vraagteken.

Het optimisme over en de drang naar grensoverschrijdende fusies wordt voornamelijk gevoed door aandeelhouders die kortetermijnwinsten zien opduiken en bankleiders die niet achterop willen blijven in het streven naar de grootste te zijn. Verschillende Europese banken noteren zonder stabiele aandeelhouder en worden als prooi bestempeld. Dit maakt hun CEO’s nerveus. CEO’s die vaak omwille van hun ego niet de persoonlijke ‘nederlaag’ willen meemaken overgenomen te worden. Gevaarlijk is dat aandeelhouders vaak korte termijndenkers zijn. Het Britse hedgefund The Children’s Investment Fund, dat het debat over de overname van ABN Amro in hogere versnelling deed losbarsten, heeft niet de toekomst van de bancaire activiteiten voor ogen, wel de kortetermijnwinst op haar aandelen. Na het incasseren van deze winst, zal het fonds ongetwijfeld met de noorderzon vertrekken.

De cijfers primeren, de rede hinkt achterop. In het debat over wie de beste overnemer zou zijn voor ABN Amro ontbreekt elke discussie welke potentiële overnamepartner de slabakkende bank operationeel weer op de rails kan brengen. Is de bank beter af met een volledige overname door Barclays of winnen de bankactiviteiten aan een geografische en productmatige opsplitsing dat het consortium nastreeft? Ook bij de betrokkenheid van Fortis in het overnamedebat worden weinig kritische vragen gesteld. Het feit dat Fortis de grootste zou worden in de Benelux blijkt voldoende te zijn om de bank het vertrouwen te geven mee te bieden op ABN Amro. Maar de grootste zijn, is een gevaarlijk motief om zich te laten leiden. De Europese Commissie toonde in een studie naar de Europese bankenmarkt aan dat er geen positieve correlatie te vinden is tussen de grootte van een bank en haar winstgevendheid. Groot staat niet automatisch gelijk aan goed. In verschillende landen zullen bankklanten dit wel beamen. In welke mate zullen deze door fusies moegetergde klanten hun vertrouwen nog geven aan nieuwe bankconglomeraten? En in welke mate zullen personeelsleden nog geloven dat nieuwe megafusies hun werkomgeving zullen verbeteren? Grensoverschrijdende fusies zijn niet uit den boze, integendeel, maar zullen pas hun succes bewijzen als ze ten goede komen aan alle stakeholders en niet alleen aan de aandeelhouders.