Groene zwavel

De milieutak van Monsanto breidt zijn actieradius in de groene sector uit. Na luchtzuivering gooit de Amerikaanse groep zich op de markt van waterzuivering. Een Vlaamse specialist, Waterleau, levert de technologie.

De naam Monsanto roept bij weinigen associaties met milieuvriendelijkheid op. Naast farma en biotechnologie is deze onderneming echter ook actief in de milieusector. Na Hendrik Verfaillie – president van de Amerikaanse multinational – effent een andere Vlaamse boerenzoon het pad voor Monsanto: Willy Spreutels (52). Sinds begin dit jaar leidt hij Enviro-Chem, de zwavelzuurdivisie van de groep die ook een milieutak heeft. Enviro-Chem produceert een volledig gamma van zuiveringsinstallaties voor lucht-, stof- en geurverontreiniging. Nu komt daar een oplossing voor watervervuiling bij dankzij een samenwerkingsverband met Waterleau uit Kampenhout (zie kader: Leeuw van Waterloo).

De oorsprong van Enviro-Chem gaat terug naar de jaren twintig. In die periode ontwikkelde Monsanto uit St. Louis (Verenigde Staten) een katalysator om zwavel na verbranding tot zwavelzuur te oxideren. Op 75 jaar tijd heeft de chemische groep zo’n 800 zwavelzuurfabrieken in 56 landen afgeleverd.

In 1969 werden deze activiteiten in een afzonderlijke vennootschap ondergebracht: Enviro-Chem. Vervolgens breidde de Monsanto-dochter uit naar salpeterzuur- en ureatechnologie, de basis voor kunstmest. Anthony Corey, vice-voorzitter van Enviro-Chem: “Elk jaar slepen we onze vaste contracten in de wacht, soms nieuwe projecten, meestal aanpassingen. Zo startten we begin april twee nieuwe fabrieken in Marokko op, samen goed voor de verwerking van 5600 ton per dag. Dat is een investering van ongeveer 1 miljard frank. Ook breiden we in een consortium met SNC-Lavalin (Canada) en twee lokale partners een Zuid-Afrikaanse fosforzuurfabriek uit met een extra capaciteit van 450.000 ton per jaar. Zes miljard frank gaat dat kosten.”

Maar de kunstmestindustrie is een mature markt. Daarom zoekt Enviro-Chem heil in diversificatie. Door de begeestering van groepsvoorzitter Robert Shapiro vond begin jaren negentig een omschakeling naar de milieusector plaats. Dat is ook de reden waarom de onderneming na de splitsing van de groep in 1997 tussen chemie (Solutia) en levenswetenschappen (Monsanto) bij de laatstgenoemde is gebleven. Sinds februari 2000 behoort Enviro-Chem met haar 250 werknemers (omzet wereldwijd: 10 miljard frank) tot Pharmacia, de nieuwe benaming voor de fusie tussen Monsanto en Pharmacia Upjohn.

Intussen zet het

bedrijf zijn politiek van duurzame ontwikkeling voort. Onder stimulans van Willy Spreutels, de nieuwe topman van de zwavel- en milieudivisie, heeft de Monsanto-dochter een nieuwe alliantie met het Vlaamse waterzuiveringsbedrijf Waterleau afgesloten om haar cliënteel een volledig gamma ecologische oplossingen voor alle afvalstoffen aan te kunnen bieden.

“Het begon allemaal met een luchtwasser van DuPont,” herinnert zich Spreutels, die al sinds 1972 voor Monsanto werkt. “Wij hebben die installatie toen aan de noden van de zwavelzuurindustrie aangepast en gecommercialiseerd.” De luchtwasser maakt vuile gassen schoon zonder te verstoppen en slorpt de zuren op. De vezelmembranen worden geproduceerd bij Solutia, de zustermaatschappij in Gent.

Dankzij de verstrenging van de milieuwetgeving sloeg dit procédé goed aan. De plaatsing van een luchtwasser op de verbrandingsoven van Rhône Poulenc in Lyon betekende de grote doorbraak. Een resem opdrachten volgde, onder meer voor DSM Chemicals (Nederland), Metaleurop (Frankrijk), DEA Mineraloel (Duitsland), Dead Sea Works (Israël), Amoco Chemical (België) en Pasminco (Australië). Onlangs zijn daar nog twee filters en één biowasinstallatie – elk zo’n 100 miljoen frank waard – voor respectievelijk de Amerikaanse cementreus Holnam en de Duitse spaanplatenfabriek Formaplan bijgekomen.

Enviro-Chem kocht in 1997 het Nederlandse Clairtech, dat gespecialiseerd is in biofilters om geuren te bestrijden. Twee jaar geleden lanceerde het bedrijf een toestel dat vluchtige organische stoffen verwijdert en de vrijgekomen warmte recupereert.

Om het plaatje verder te vervolledigen, stapt Spreutels na de luchtzuivering nu ook de watermarkt in: “Waterleau heeft de nodige technologie in huis en wij beschikken over een wereldwijd netwerk en de financiële draagkracht om grootschalige projecten, zoals de geplande waterzuivering in Brussel-Noord (geraamde kostprijs: 30 miljard frank), te financieren en te exploiteren. Samen mikken we op een omzet van 800 miljoen frank op 36 maanden tijd. Daarna zullen we onze coöperatie evalueren en al dan niet verstevigen in een joint venture of een formele participatie.”

De grote vraag is wat er met Enviro-Chem gaat gebeuren nu Monsanto en Pharmacia Upjohn in februari een fusie hebben aangekondigd. Spreutels: “Beide groepen zijn op de beurs genoteerd. Op korte termijn verandert er niets. Normaliter blijven wij een onderdeel van de landbouwtak.” Twee jaar geleden had Enviro-Chem, ook normaliter, onder Solutia moeten vallen. Maar omdat Shapiro zo sterk in milieu geloofde, bleef het bedrijf bij de biotechgroep. Op termijn droomde de flamboyante chief executive officer van Monsanto zelfs van een grote, groene nutsgroep à la Vivendi. Maar nu de beleggers hem hebben teruggefloten – de immense investeringen in genetisch gemanipuleerde organismen (GGO’s) zijn onder druk van de publieke opinie voorlopig nog geen succes – heeft Shapiro soelaas moeten zoeken bij concurrent Upjohn om de farmastrijd te kunnen overleven.

Shapiro heeft ook

zijn troetelkind – Sustainability – afgeschaft en de activiteiten ondergebracht in de twee resterende departementen: farmacie en landbouw. Sinds vorig jaar ressorteert Enviro-Chem onder Monsanto Agriculture. Of de nieuwe fusiegroep nu wel of niet haar landbouwafdeling zal afstoten, maakt niet veel uit. Milieu is en blijft een veelbelovende sector en Spreutels weet dat. Daarom bouwt de Vlaming Enviro-Chem uit tot een geïntegreerd milieubedrijf.

eric pompen