Griekse en Belgische tragedies

“België is niet te vergelijken met Griekenland.” Federaal minister van Begroting, Guy Vanhengel (Open Vld), benadrukt het maar al te graag. Wie ons land met het noodlijdende Griekenland durft te vergelijken, wordt door de vakbonden afgedaan als een fantast.

Politici zoals de minister van Financiën, Didier Reynders (MR), vinden het gevaarlijk om de vergelijking te maken. Dat jaagt de mensen alleen maar schrik aan. De manier waarop Reynders de Belgische financiën al jaren niet beheert, dat is pas gevaarlijk. Gevaarlijk is wat vele van onze bewindsmensen proberen te doen: de verschillen met Griekenland zoveel mogelijk in de verf zetten om maar niet te moeten spreken over de gelijkenissen.

De overduidelijke gelijkenis die begrotingstekort heet, wordt afgedaan als: “dat van Griekenland bedraagt bijna 13 procent, dat van België slechts vijf procent”. Het verschil tussen de tekorten is inderdaad relevant, maar de gelijkenissen tussen de oorzaken van deze tekorten des te meer. Griekenland kampt met politieke instabiliteit, een gigantisch overheidsapparaat, een industrie die taant, innovatie die vooral op papier bestaat en stijgende loonkosten. Vervang Griekenland in de vorige zin door België en we zijn dus meer Grieks dan sommige van onze bewindsmensen willen toegeven.

Vanhengel wil niet horen dat België wel eens de Griekse weg kan opgaan. Hij argumenteert dat onder meer de Europese Commissie en het IMF het vertrouwen in het Belgische beleid meerdere keren hebben bevestigd. Dat het IMF al jaren bakken kritiek heeft op ons laks budgettair en arbeidsmarktbeleid wordt snel even vergeten. Dat Europa het Belgische begrotingsknutselwerk al een paar keer heeft afgebroken ook. Het verdict van deze instellingen op het pas ingediende Belgische begrotingspan is nog niet bekend. In eigen land wordt het plan met argusogen bekeken en ontbreekt de politieke consensus.

Overheden schermen graag met het argument dat de economische crisis en de daarmee gepaard gaande reddingsacties de begrotingstekorten hebben veroorzaakt. De crisis heeft de problemen niet veroorzaakt, wel verscherpt. De speculanten die zich als aasgieren op de begrotingstekorten storten, zijn evenmin het probleem. Zij maken het probleem pijnlijk zichtbaar en doen er een schepje bovenop. Overheden moeten zich het haar uit het hoofd trekken dat financiële spelers die zij mee uit de afgrond hebben gered, de aanval inzetten. De speculanten spelen gevaarlijk spel. Indien ze te gulzig zijn, kan hun actie hen en de algemene economie veel schade toebrengen. Om de begrotingstekorten weg te werken, moeten de overheden saneren, keuzes maken en economische en sociale modellen herdenken. Europa plaatste Griekenland onder een soort curatele.

De evenwichtsoefening is gigantisch moeilijk. Wordt er te snel en te hard ingegrepen dan kan dit het broze economische herstel fnuiken en het land nog in diepere problemen brengen. Is Europa te laks, dan kan Europa als geheel wel eens de rekening betalen. Hoe ver reikt solidariteit in deze kwestie? Hoeveel geld moet Europa veil hebben voor armlastige regeringen die er zelf niet in slagen om orde te scheppen? Europa mag geen carte blanche geven.

Het laatste wat de lidstaten nu nodig hebben, is de rustige vastheid van hun president, Herman Van Rompuy. Wordt het Belgische model van ongecontroleerde solidariteit en eeuwige compromissen toegepast op Europa dan verliest iedereen. Zoals ook in eigen land geen winnaars meer te bespeuren zijn.

Het herstelplan dat Griekenland heeft ingediend, wordt door specialisten omschreven als niet echt realistisch. En onbetrouwbaar omdat het land zijn statistieken nog niet helemaal op orde heeft. Door te kiezen voor de meest optimistische groeiverwachtingen lijken de Grieken de ernst van de situatie nog niet helemaal doorgronden.

En daar komt een laatste gelijkenis tussen Griekenland en België naar boven. De mentaliteit. In Griekenland minimaliseren ze blijkbaar nog graag de problemen. In eigen land praten we vooral over hoe erg het niet is. Op de oproep van werkgevers voor een beter ondernemingsklimaat kwamen vooral emotionele en persoonlijke reacties. Het inhoudelijke debat werd niet gevoerd. En daarom valt het net te vrezen dat België wel eens het Griekenland aan de Noordzee kan worden. Omdat we de problemen liever relativeren dan ze aan te pakken. Omdat we de oplossingen liever uitstellen dan ze door te drukken. Grieks gevaarlijk is dat.

Trends-hoofdredacteur An Goovaerts