GRENZELOZE BOMMEN VOOR VEILIGE GRENZEN

Het drama in Kosovo en de bommenregen op Servië nodigt uit tot het graven naar diepere oorzaken en collectieve schuld. Opvallend is dat trendy intellectuelen en politici het niet kunnen laten een nieuw manicheïsme van goed en kwaad in het leven te roepen. Het goede: het multiculturalisme, de multi-etnische staat, de melting pot van rassen, talen en culturen; het slechte: het nationalisme, de etnische zuiverheid, de drang naar culturele homogeniteit. Het drama van Kosovo vindt derhalve zijn wortels in de teloorgang van het goede multi-etnische Joegoslavië van maarschalk Tito en de opkomst van twee met elkaar opbotsende kwalen, namelijk het Servisch nationalisme van Milosevic en het Kosovaarse separatisme van het UCK.

Als het even moet, is dit manicheïsme ook nuttig voor binnenlands gebruik. Het goede multiculturele en multi-etnische België bedreigd door de Vlaamse Milosevicen en de UCK’ers van het Vlaams blok. Of waarom niet: de Kosovaren van de zes Vlaamse randgemeenten, bedreigd met etnische zuivering.

Laten we vooreerst opmerken dat het goed-en-kwaad-prentje over Joegoslavië, dat door de trendy internationalisten wordt gesuggereerd, historisch helemaal niet opgaat. Tito was ongetwijfeld de bloedigste rode dictator uit Oost-Europa en vestigde zijn federatie op een berg lijken dat het miljoen overtrof. Milosevic startte zijn loopbaan als een voortzetter van dit Tito-federalisme door Slovenië en Kroatië te dwingen in de federatie te blijven. Pas toen dit mislukte, schakelde hij over op een Klein-Joegoslavië onder de dominantie van zijn Servische socialistische partij.

GRENS.

Los van dit historisch gebruik en misbruik van het Kosovaarse drama is het nuttig eventjes stil te staan bij het begrip grens, een begrip dat centraal staat in alle staatkundige theorieën. Het begrip grens is niet in. De economische held is de ondernemer die grensoverschrijdend werkt, die het lef heeft over de grenzen heen te investeren en met een multinationaal personeelsbestand te werken. Ook op moreel vlak zijn onze nieuwe helden grenzeloos: Artsen Zonder Grenzen, Greenpeace, Transparancy International… Wie beroepshalve wat rondtoert, is zijn nationale media vlug vergeten, kijkt en luistert naar het grenzeloze CNN en surft op Internet.

Grenzen staan voor de kosmopolieten van dit fin de siècle gelijk aan beperkingen en derhalve frustratie. Grenzen belemmeren handelsverkeer. Grenzen betekenen red tape bij de overschrijding ervan. Grenzen betekenen verschil in wetgeving en administratieve formaliteiten. Grenzen betekenen tijdverlies. Grenzen liggen aan de oorsprong van grenscontroles, immigratiestop, uitzetting van asielzoekers. Grenzen maken het mogelijk dat men dictators, totalitaire partijen en volkerenmoordenaars ongestraft hun gang moet laten gaan omwille van de binnenlandse soevereiniteit. Grenzen geven zin aan het begrip oorlog, want zonder grenzen zijn begrippen zoals inval, agressie en verovering zinloos. De bewijzen van het immorele van grenzen lijken zich op te stapelen hoe meer men erover nadenkt. Laten we derhalve een oorlog ontketenen aan de grenzen, want een oorlog aan grenzen is een oorlog aan de oorlog.

Beschutting.

Dit zou echter een voorbarige conclusie zijn. Sinds eeuwen wordt onze wereld onder meer internationaal geordend via staatsgrenzen. Het lijkt onwaarschijnlijk dat de mensheid zich gedurende eeuwen zou hebben bediend van een instrument dat alleen maar nadelen vertoont. ” You cannot be right against the whole world.” Grenzen hebben immers één kapitaal voordeel: zij bieden aan bevolkingsgroepen beschutting tegen collectieve uitbuiting, onderdrukking en uitroeiing vanwege andere bevolkingsgroepen en heersers.

Een schrijnend voorbeeld is hier wel de tragedie van het joodse volk. Door het leven in de diaspora was het joodse volk totaal weerloos tegen discriminatie en vernedering, tegen plundering, verkrachting, slachtpartijen en de uiteindelijke Endlösung. Het joodse volk heeft uiteindelijk beschutting moeten zoeken achter grenzen, de grenzen van hun staat Israël.

DEMOCRATIE.

Benevens deze nood aan collectieve beschutting hebben grenzen ook de verdienste dat zij politieke identificatie toelaten met een min of meer bevattelijk, omschrijfbaar geheel. Grenzen reduceren uitermate de politieke complexiteit van de wereld en brengen de democratische inspraak in het bereik van de doorsnee burger. Met de problemen van de zijnen in zijn land is hij of zij vertrouwd, wil en kan hij of zij meepraten. Voor de zijnen is hij of zij bereid solidair te zijn en eventueel op te komen tegen dictators en machtswellustelingen. De democratie binnen de grenzen is de onvervangbare leerschool voor een internationaal democratisch bewustzijn. Pas wanneer men heeft leren inzitten met zijn meest nabijen – eerst met broers en zussen in het eigen gezin, dan met medeleerlingen op school, dan met medeburgers in het eigen land – zal men een reflex ontwikkelen van verbondenheid met medemensen uit de verste contreien.

NAIVITEIT.

Het grenzeloze model, waarmee onze trendy kosmopolieten flirten, zou uiteraard verkieslijk zijn in een wereld waarin de absolute meerderheid zich strikt houdt aan respect van mensenrechten en eigendomsrechten en aan het principe van democratische inspraak voor collectieve problemen ( quod omnes tangit). In zo een wereld zijn staatsgrenzen, gelegd rond etno-culturele entiteiten, uiteraard volkomen zinloos. Staatsgrenzen kunnen dan verdwijnen en vervangen worden door functionele afbakeningen van de werkterreinen van publieke firma’s, zoals de Zwitserse professor Bruno Frey voorstelt, namelijk de FOCI (functional overlapping competitive jurisdictions). In een wereld waarin aanslagen op de mensenrechten nog altijd schering en inslag zijn, zou het opblazen van grenzen getuigen van een grenzeloze naïeviteit. ” Il faut être de quelque part,” zou een Frans kanunnik ooit hebben gezegd. Laten we de Kosovaren het recht geven ergens van te zijn: van een land met veilige grenzen.

Prof. dr. Boudewijn Bouckaert is voorzitter van de vakgroep Grondslagen van het Recht, faculteit Rechtsgeleerdheid, Universiteit Gent.

Boudewijn Bouckaert