Goud op de neus

In de Franse Jura worden nog gouden brilmonturen gemaakt volgens het aloude procédé van het walsdoublé. Om één bril te maken, zijn 300 handelingen vereist: een monnikenwerk dat haaks staat op snelle massaproductie, maar toch de basis vormt van een succesvol bedrijf.

De term ‘walsdoublé’ vindt u niet in het woordenboek. In het Frans zegt men doublé or laminé, wat zoveel betekent als ‘opgelegd en geplet goud’. Het is een oud procédé, dat heel veel vakmanschap vereist en bijgevolg een dure onderneming is. Rond een basismateriaal (vaak koper-beryllium) wordt een buisje van goud geschoven; de twee metalen worden onder zeer hoge druk en temperatuur gewalst tot ze onverbrekelijk met elkaar verbonden zijn, wat niet noodzakelijk het geval is met gewoon opgelegd goud.

Bij walsdoublé is de goudlaag 25- tot 40-maal zo dik als bij elektrolytisch doublé (dat toegepast wordt voor 99% van alle brilmonturen); het gaat hier dan ook om een unieke kwaliteit. Meestal gebruikt men goud van 14 karaat, dus 14/24 puur goud. De overige 10/24 bepalen de kleur: door toevoeging van zilver verkrijgt men wit goud, met koper rood goud. Een brilmontuur wordt zelden gemaakt van zuiver goud, omdat dit materiaal nogal zacht is. Voor de solderingen wordt wel puur goud gebruikt.

Slechts enkele brillenfabrikanten verstaan nog de kunst om monturen in doublé or laminé te vervaardigen. De grootste van deze kleine familiale ondernemingen is Henry Jullien, genoemd naar de man die het bedrijf oprichtte in 1922.

Lons-le-Saunier

is een klein bergstadje met 15.000 inwoners in het hartje van de Haute-Jura. Hebben de Zwitsers zich vooral toegelegd op de productie van uurwerken, dan hebben de Franse montagnards zich gespecialiseerd in brilmonturen.

Precisiewerk hoort thuis in de bergen, en dat heeft te maken met het klimaat. Tijdens de lange koude winters zijn de kleine bergdorpen zo goed als afgesloten van de buitenwereld, en de boeren hebben niets om handen: tijd genoeg dus om uiterst verfijnde technieken uit te vinden en te perfectioneren. Ook vandaag nog worden vele brilmonturen in de Jura vervaardigd.

Een van de meest opmerkelijke bedrijven die de tand des tijds getrotseerd hebben, is Henry Jullien. Hier heeft men de perfecte symbiose tot stand gebracht tussen hoogstaand ambachtelijk werk en computergestuurde technologie. De resultaten liegen er niet om: in de jaren ’90 groeide de omzet tot 650 miljoen Belgische frank, wat een stijging inhoudt van 21% voor de Franse markt en 66% voor de export. Vorig jaar bedroeg de winst 40 miljoen frank. De 170 personeelsleden staan in voor een productie van 180.000 monturen per jaar, stuk voor stuk des pièces uniques.

Uniek is ook

de verschijning van bedrijfsleider Pierre Fauveau, kleinzoon van de stichter. Met zijn kaalgeschoren schedel en zijn gouden bril ziet hij er niet uit als de gemiddelde manager. Hij neemt deel aan autorally’s, staat in de boksring en als wielrenner is hij met zijn Pantani-look een gevleugeld klimmer. Hij moderniseerde het bedrijf en tekent zelf het design van zijn brillen.

In twee decennia is de verkoop vertwintigvoudigd, ondanks het feit dat de brillen van Henry Jullien duurder zijn dan die van de grote couturiers Nina Ricci, Dior en Yves Saint Laurent. “Als je ziet hoeveel werk het vraagt om een montuur te maken, zijn onze brillen nog goedkoop,” zegt Fauveau. Het ligt er maar aan wat je goedkoop noemt: de prijslijst begint bij 9000 frank, maar voor een montuur in walsdoublé zit je al gauw boven de 150.000 frank; een massief gouden bril kan zelfs een miljoen kosten.

Toen de goudprijs in de jaren ’80 explodeerde, stopten bijna alle brillenmakers met het walsdoublé. Pierre Fauveau ging koppig door en plaatste zich daardoor in een onbereikbare niche. Sedert vier jaar vervaardigt Henry Jullien eveneens brillen voor het luxemerk Boucheron (vanaf 20.000 frank, maar het kan ook een pak duurder, al dan niet opgesmukt met saffieren of diamanten).

Dit weze duidelijk: een Henry Jullien is een bril voor het leven. In de prijs is zelfs levenslang een gratis hersteldienst inbegrepen.

HENK VAN NIEUWENHOVE