Goed belegd, goed verzekerd

Tak21- en tak23-levensverzekeringen zijn meer dan spaarproducten. De verzekeringsnemer kan er een deel van zijn vermogen mee afschermen. En ze zijn een ideaal instrument om een successie efficiënt en vertrouwelijk te plannen.

Louis is alleenstaand en leidt als zelfstandige een klein bedrijf met vijf medewerkers. Hij vertrouwt al vijftien jaar op dezelfde bank. “Ik heb me mijn keuze voor die bankier nooit beklaagd. Zo heeft hij me in 2008 bepaalde beleggingen afgeraden, omdat ze naar zijn gevoel te risicovol waren voor mij. Mijn vermogen heeft daardoor weinig geleden onder de financiële crisis. Sindsdien blijf ik zijn adviezen opvolgen. Ook toen ik moest nadenken over mijn aanvullend pensioen, heb ik me in eerste instantie tot hem gericht.”

In de beleggingsportefeuille van Louis zit een tak21- en een tak23-levensverzekering met een kapitaalgarantie. “Mijn bankier heeft me die aangeraden, omdat het veilige beleggingsproducten zijn”, zegt Louis. “Volgens hem zijn ze ook interessant vanwege de vrijstelling van roerende voorheffing vanaf acht jaar en één dag.” Daarnaast heeft Louis een vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ) afgesloten en zijn vennootschap heeft voor hem ingetekend op een individuele pensioentoezegging (IPT). “Voor die producten ben ik ontrouw geweest aan mijn bankier. Hij verdeelt dat soort contracten ook, maar ik wilde het advies van een makelaar inwinnen. Zo kon ik een keuze maken uit een uitgebreider aanbod. Ik betreur die keuzes niet, maar ik zou toch beter willen begrijpen waarom levensverzekeringen thuishoren in een beleggingsportefeuille.”

Tak21, tak23 en tak26

“Er bestaan drie soorten levensverzekeringen: de tak21, de tak23 en de minder bekende tak26”, legt Lieven Van de Kerckhove, verzekeringsexpert bij BFO Family Office, uit. “Het belangrijkste kenmerk van tak21-producten is hun rendementsgarantie: elk contract stelt een gewaarborgde opbrengst voorop – al kan die eventueel 0 procent bedragen. Daarbovenop kan een winstdeelneming worden uitgekeerd, maar die is niet gegarandeerd. De verzekeraar verplicht zich ertoe minimaal het gewaarborgde rendement aan de verzekerde te betalen, wat er ook gebeurt. Zelfs als het gegarandeerde rendement 0 procent bedraagt, blijft het kapitaal beschermd.”

“Bij de meeste tak23-producten is het kapitaal niet beschermd. Hun rendement is nooit gewaarborgd. De betaalde premies worden belegd in fondsen. Een tak23 is dus een beleggingsproduct. Een tak26 is geen verzekering in de eigenlijke betekenis van het woord: ze dient enkel om een kapitaal op te bouwen dat op de vervaldag wordt uitbetaald aan de verzekeringsnemer.”

Juridische zekerheid

Er zijn ook bankproducten – zoals een spaarboekje – die net als een tak21 een kapitaalgarantie bieden. En een tak23 vertoont grote gelijkenissen met een sicav. “Het verschil met bankproducten is dat een tak21 en een tak23 verzekeringscontracten zijn, met alle voordelen van dien voor de verzekeringsnemer”, zegt Lieven Van de Kerckhove. “Er wordt een duidelijke scheiding gemaakt tussen het vermogen van de verzekeraar en het geld dat de verzekeringsnemer hem toevertrouwt. De verzekeraar zet het geld niet om in een schuld tegenover de verzekeringsnemer, hij krijgt de bewaring over de premies. Dat is niet hetzelfde: juridisch blijft de verzekeringsnemer de eigenaar. Hoewel het niet waarschijnlijk is dat de verzekeraar failliet gaat, biedt dat een grotere zekerheid voor de verzekeringsnemer.”

Verzekeringsnemer en begunstigde

Nog belangrijker is dat in verzekeringscontracten een verzekeringsnemer en een of meer begunstigden worden aangewezen. Van de Kerckhove: “De verzekeringsnemer en de begunstigde kunnen een en dezelfde persoon zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval als Louis een tak21-verzekering afsluit om aan pensioensparen te doen. Maar de verzekeringsnemer en de begunstigde kunnen ook verschillend zijn: als de vennootschap van Louis voor hem bijvoorbeeld een IPT aangaat, is zij de verzekeringsnemer en Louis de begunstigde.”

Volgens Van de Kerckhove is dat onderscheid essentieel, omdat het de juridische zekerheid van het product verhoogt. “Strikt genomen, maken zijn beleggingen via verzekeringscontracten geen deel meer uit van het vermogen van Louis. Als hij schulden heeft, kunnen zijn schuldeisers geen beslag leggen op het kapitaal dat hij daarin heeft geïnvesteerd, op voorwaarde dat hij die bedragen heeft belegd in tempore non suspecto. Als ondernemer kan Louis zo een deel van zijn vermogen afschermen.”

Successie plannen

Die scheiding heeft nog een andere consequentie. De begunstigden kunnen het kapitaal van een levensverzekering ontvangen zelfs als ze de erfenis van de verzekeringsnemer verwerpen. De voorwaarde is wel dat ze in het contract op een andere manier worden aangewezen dan met de eenvoudige vermelding “de wettelijke erfgenamen”. Van de Kerckhove: “Zelfs als de ondernemer financiële problemen had toen hij overleed, is zijn familie toch gedeeltelijk beschermd. Levensverzekeringen zijn naast beleggingsproducten dus ook belangrijke instrumenten om een successie te plannen. Ze vormen een ideale aanvulling op een testament om een vermogen over de erfgenamen te verdelen.”

Nog een voordeel van verzekeringen is hun vertrouwelijkheid. “De verzekeringsmaatschappij is de enige depositaris of bewaarder van het contract en ze heeft alleen een verplichting tegenover de verzekeringsnemer”, stelt Lieven Van de Kerckhove. “Als Louis verschillende bedragen wil toebedelen aan zijn erfgenamen, zal de verzekeraar aan iedereen het bedrag kenbaar maken dat hem toekomt, maar discreet zijn over de som die naar de anderen gaat. Het is dus een uitstekend middel om ruzie tussen erfgenamen te voorkomen.”

Een grotere flexibiliteit en zekerheid

Als Louis in de jaren voor zijn pensioen over een groot vermogen beschikt, kan hij zelfs een roerende beleggingsportefeuille laten onderbrengen in een tak23-verzekering en die toevertrouwen aan een onafhankelijke beheerder. “Dat type van verzekering is weinig verspreid in België,” zegt Van De Kerckhove. “maar in Luxemburg is die formule heel gebruikelijk. Ze garandeert een grote vertrouwelijkheid. Noch de fiscus, noch zijn erfgenamen hebben inkijk in de beleggingen van de verzekeringsnemer.”

Met zo’n verzekering kan Louis drie aspecten van het beheer van zijn portefeuille scheiden. Ten eerste is er het algemene verzekeringscontract dat hij afsluit met de verzekeraar, en dat onder meer stipuleert wie de begunstigden van de polis zijn. Ten tweede is er de bewaring van de effecten, die hij kan toevertrouwen aan een instelling naar keuze en ten slotte is er het beheer van de portefeuille door een derde.

“Louis kan zijn vermogen actief blijven beheren, nadat hij heeft bepaald welk deel naar zijn verschillende erfgenamen moet gaan. Dat is een veel flexibelere formule dan de schenking van een aandelenportefeuille met voorbehoud van vruchtgebruik, aangezien zo’n schenking geen actief beheer van de portefeuille meer toelaat. Maar dat is niet alles: zijn verzekeraar kan ook optreden als toezichthouder en verslag uitbrengen van de prestaties van de beheerder die Louis heeft aangewezen. Als dat rapport ongunstig is, kan hij van beheerder veranderen zonder dat hij het hele contract hoeft te ontrafelen. Die wijziging zal gemakkelijker verlopen als de depositaris van de portefeuille niet de beheerder is, maar een derde die door de verzekeringsnemer is aangewezen.”

Internationale erkenning

Een laatste voordeel van verzekeringscontracten is de internationale erkenning van die producten. “Het systeem is wereldwijd bekend, en vooral in de ontwikkelde landen”, aldus Lieven Van de Kerckhove. “Het wordt beschouwd als een legitiem instrument om een vermogen te beheren, en het wordt niet argwanend bekeken, zoals sommige ingewikkelde constructies. Verzekeringen vallen onder een duidelijke regelgeving en worden gecontroleerd door de marktautoriteiten. In Luxemburg is de reglementering bijzonder strikt, om een maximale veiligheid aan de verzekerde te waarborgen” (zie kader De Luxemburgse veiligheidsdriehoek).

FREDERIC WAUTERS

Levensverzekeringen zijn behalve beleggingsproducten ook belangrijke instrumenten om een successie te plannen.

Als de verzekeringsnemer van een tak21 of tak23 schulden heeft, kunnen zijn schuldeisers geen beslag leggen op het kapitaal dat hij in die producten heeft geïnvesteerd.