GENETICA EN RIJKDOM

Het overzicht van de 100 rijkste Belgische zakenfamilies in deze Trends is een foto. En afhankelijk van het gekozen diafragma, de gebruikte lens, de invalshoek of het perspectief zal het resultaat ook variëren (zie blz. 48).

‘Rijkdom door werken’ was ons uitgangspunt: de geconsolideerde jaarcijfers van bedrijven of holdings dienden als vertrekbasis. Heel wat persoonlijke, niet-bedrijfsgebonden activa of bezittingen van families – zoals vastgoed – werden dus niet in rekening gebracht.

De foto is ook vluchtig. “Je moet de hele film zien om te weten of het een duurzaam vermogen is,” zegt Pierre Drion, vennoot bij Petercam en kenner van diverse Belgische fortuinen. Maar daarom is het beeld niet minder relevant. In dit land is nog steeds 75 % van de beursgenoteerde ondernemingen in handen van families of referentieaandeelhouders. Hoe die verwanten met hun geld en structuren omgaan, heeft dus wel degelijk een economische impact.

Drie punten vallen op voor wie een eerste blik werpt op deze inventaris van Belgische, industriële rijkdom.

Eén: de ranglijst is in de eerste plaats een weerspiegeling van actieve verdieners, geen lome erflaters of erfgenamen. Zelfs de vooroorlogse familiegeneraties die bovenaan in de toptien prijken, zoals de takken de Spoelberch, de Mevius, Vandamme, Solvay, Boël en Janssen, zijn alerte industriëlen, investeerders en netwerkers gebleven die de risico’s en de opportuniteit niet schuwen.

Twee: een versplinterde of door de jaren heen fel uiteen gewaaierde wirwar van familietakken hoeft geen garantie te zijn op economische mislukking. Zo’n 140 jaar na haar ontstaan telt het industriële erfgoed van de chemiegroep Solvay nu al meer dan 4000 familiale erfgenamen en samen controleren ze 29 % van een succesvol groeibedrijf. InBev telt meer dan 300 erfgenamen die in onderlinge samenspraak meer dan 45 % van de wereldbrouwer in handen hebben.

Drie: slechts die families die er ook in slagen om hun verwantschap op zakelijk vlak te ‘cultiveren’, kunnen dit industriële patrimonium (en dus hun rijkdom) nog verder laten aangroeien. Onder cultiveren moet het inenten van een ‘bouwcultuur’ verstaan worden. De manier waarop het vertakte familiale aandeelhouderschap van KBC of InBev wordt bijeengehouden en op cruciale ogenblikken met één stem spreekt, is daarvan een mooi voorbeeld.

Dat vereist de ontwikkeling van een bepaald gen in deze families. Zeg maar, een vorm van genetische mutatie. Drion verwoordt het zo: “Alleen families die succesvol de omslag hebben gemaakt van landeigenaar naar industrieel en later naar de financiële wereld of enkele industriële netwerken konden hun vermogen behouden. Zij verankeren de Belgische economie al decennia.” Die familiegroepen leggen hun eieren niet in dezelfde mand, wisselen informatie uit, delen de risico’s, macht en invloed en werken (of bouwen) op de lange termijn.

Dit gen om de zaken duurzaam te bekijken is ook merkbaar in het vraaggesprek met graaf Maurice Lippens, die met zijn familie plaats 17 behaalt in de ranglijst (blz. 28). “Ik bouw, dat maakt mij ge- lukkig,” zegt hij. En prompt voegt hij eraan toe: “Fortis is vandaag het grootste bedrijf van België”. Paradoxaal genoeg impliceert dit ook dat je moet kunnen loslaten. “Een financiële holding is niet gericht op het bezit ten eeuwigen dage van een bedrijf, hij kan dat bedrijf ontwikkelen en daardoor verliest de holding al vat op de zaak, het bedrijf groeit hem boven het hoofd,” zegt Lippens.

Het alternatief is dan: loslaten om beter te kunnen groeien. Of hoe je van (de obsessie voor) de controlepremie ook een hefboom kan maken. België is geen erfenis-economie zoals in Groot-Brittannië, waar fortuinen generaties lang veilig van vader op de oudste zoon overgaan. We zijn een verdien-economie. Daarenboven is onze economie klein en open. Schaalvergroting in een Europese context – vaak met verwatering van de controle tot gevolg – is ons lot.

Benieuwd wie van de 100 rijkste zakenfamilies genetisch tot die metamorfose in staat zal zijn, zonder economische relevantie te verliezen.

piet depuydt

Benieuwd wie van de 100 rijkste zakenfamilies tot schaalvergroting in staat zal zijn, zonder economische relevantie te verliezen.