Geen Xinecure

Zelfs in de beste omstandigheden zou het een aartsmoeilijk jaar worden voor de nieuwe Chinese leider Xi Jinping. Zijn greep bestendigen op de communistische partij, te midden van toenemende frustratie over de trage economische en politieke hervormingen, is al geen sinecure. Maar in deze tijden van vertragende groei en toenemende sociale spanningen is zijn taak zonder meer gigantisch.

De auteur is bureauchef Washington van The Economist.

Nadat hij in november 2012 de fakkel had overgenomen van Hu Jintao als de opperste leider van het land, wordt Xi in maart formeel tot staatspresident ‘verkozen’ door het Nationaal Volkscongres, China’s marionettenparlement. De titel is grotendeels ceremonieel, maar hij kan er wel mee plaatsnemen naast de andere wereldleiders als de vertegenwoordiger van China en niet alleen van een partij die vele van zijn tegenhangers in het Westen minstens doet huiveren.

Tijdens dezelfde zitting van het parlement wordt Wen Jiabao, de eerste minister van China sinds 2003, vervangen door zijn vicepremier Li Keqiang. Li deelt Wens hervormingsgezinde opvattingen, maar net als Wen moet hij vaststellen dat zijn macht ingeperkt wordt door machtige belangen, vooral die van de grote staatsondernemingen die de strategische sectoren beheersen, zoals financiën en telecommunicatie.

Nieuwe Chinese leiders leggen liever de nadruk op continuïteit dan op verandering en Xi vormt daarop geen uitzondering. De economische prioriteiten voor het land staan al uitgeschreven in het twaalfde vijfjarenplan en die erfenis van zijn voorganger bepaalt de ontwikkeling van het land tot 2015. Xi’s eigen prioriteit is te zorgen voor politieke en sociale stabiliteit nu de economie de weerslag te verwerken krijgt van de malaise in de ontwikkelde wereld. Dat de stimuleringsmaatregelen die in de nasleep van de wereldwijde financiële crisis van 2008 ingevoerd werden intussen afgebrokkeld zijn, verhoogt de pijn nog voor China.

De groei kan in 2013 licht versnellen omdat nieuwe stimuleringsmaatregelen effect beginnen te hebben. Sommigen vertrouwen erop dat de verstedelijking een flinke ruggensteun blijft voor de economie. Het is echter zeer onwaarschijnlijk dat de dubbelcijferige groei van het bbp, die de regel was in het decennium dat Hu de leiding in handen had, ook gehaald wordt onder Xi. Een van de uitdagingen waarmee de nieuwe president in het komende decennium geconfronteerd wordt, is het einde van het ‘demografisch dividend’ van China. Sommige Chinese experts zeggen dat het aantal mensen op arbeidsgeschikte leeftijd in 2013 dreigt af te nemen.

De eigen kwalen van de partij genezen, wordt eveneens een zware klus voor Xi. De manier waarop het politbureaulid Bo Xilai in 2012 aan de dijk gezet werd, weerlegt de indruk dat de partij eindelijk geleerd heeft om een machtswisseling vlot te laten verlopen. Eind 2012 of begin 2013 verschijnt Bo voor de rechtbank, beschuldigd van corruptie. China heeft sinds de jaren negentig twee anderen van zijn rang op soortgelijke beschuldigingen naar de gevangenis gestuurd, maar het proces van Bo ligt politiek veel gevoeliger.

In tegenstelling tot de twee is Bo charismatisch en populair (wat raar is, gezien zijn meedogenloze reputatie), en net als Xi behoort hij tot een van China’s machtigste families. Het is voor de eerste keer in het tijdperk van de sociale media dat een figuur met zulke sterallures voor de rechter verschijnt. De Chinezen zijn verwoede gebruikers van Twitter-achtige diensten. Ze gaan de rechtszaak dan ook op de voet volgen en al snel opmerken dat Bo niet de enige Chinese leider is die de wet aan zijn laars lapt.

Prestigeprojecten

Xi kan het toenemend cynische Chinese publiek wel enige afleiding bezorgen. In de tweede helft van het jaar wordt een maansonde gelanceerd, de Chang’e 3. Als alles goed verloopt, wordt dat het eerste Chinese ruimteschip dat intact op de maan landt. Een rover gaat daar grondmonsters nemen en er wordt een telescoop opgesteld, die volgens de Chinezen de eerste is die het mensdom daar neerplant. Tegen het einde van zijn verwachte decennium aan de macht kan het zijn dat Xi plannen over een bemande maandlanding aankondigt.

In afwachting kan de partij pochen met het in 2013 gelanceerde Zuid-Noord Waterafleidingsplan, een project dat tientallen miljarden dollars kost en de verplaatsing van honderdduizenden mensen inhoudt. Het meest oostelijke van de drie geplande kanalen — 1156 km lang tussen het Jangtse-bekken en de noordelijke havenstad Tianjin — wordt als eerste in gebruik genomen, gevolgd door het middelste in 2014. De oostelijke route maakt gebruik van de loop van het oude Grote Kanaal, de langste door mensen aangelegde waterweg ter wereld.

Tegen het einde van 2013 heeft de partij nog een andere reden om te vieren. In en rond de geboorteplaats van China’s voormalige leider Mao Zedong, worden enorme bedragen besteed aan een opfrisbeurt, hotels en winkelcentra inbegrepen, in voorbereiding van Mao’s 120ste geboortedag op 26 december. Het leiderschap moet wel omzichtig te werk gaan. Het wil de onverzoenlijke maoïsten, die tot Bo’s vurigste bewonderaars behoren, niet aanmoedigen. Zelfs in het snel veranderende China van Xi werpt Mao nog altijd zijn schaduw vooruit.

JAMES MILES, ILLUSTRATIE GIDEON KIEFFER

Het aantal mensen op arbeidsgeschikte leeftijd dreigt in 2013 af te nemen.