Geen witte ridders

Naïevelingen waren het. Vaak idealisten. Of gewoon avonturiers. En misleid, dat vooral. In het ruimere verhaal van de collaboratie nemen de oostfronters een aparte plaats in. Ze gingen de strijd met het bolsjewisme aan, als eerbare soldaten. Althans, zo wordt het vaak gepercipieerd. Waren excessen niet eigen aan elke vuile oorlog?

Frank Seberechts maakt een einde aan dat beeld van de plichtbewuste Vlaming aan het oostfront. “Vlaamse oostfrontvrijwilligers waren geen witte ridders die vrij van zonden een nobele strijd voerden voor het Vlaamse vaderland, voor de bloei van kerk en godsdienst, tegen het vermaledijde communisme”, schrijft hij. De realiteit is veel genuanceerder. Ze namen deel aan alle aspecten van de vernietigingsoorlog die daar aan de gang was. Het was een reguliere oorlogsvoering, maar ook de uitvoering van represaillemaatregelen, het doden van krijgsgevangen en de mishandeling van Joden.

Op zich hoeft dat niet echt te verbazen. Wat wel verrast, is dat daar in het verleden bitter weinig over gepubliceerd werd, en dat terwijl de informatie onder meer via allerhande getuigenissen vrij beschikbaar is. “Die mythe kon lang blijven bestaan omdat historici vooral de militaire acties en de beweegredenen van de Vlaamse oostfronters beschreven”, zegt Frank Seberechts daarover. Zo bleken ook tientallen Vlamingen betrokken te zijn geweest bij het drama in het kustplaatsje Palmnicken in Oost-Pruisen (inmiddels een deel van Polen). 2500 Joden werden op een dodenmars langs de Oostzee gestuurd. Wie de tocht overleefde, werd met een kogelsalvo in de ijskoude zee gejaagd.

Uiteindelijk zouden zo’n 10.000 Vlamingen de wapens opnemen aan het oostfront. Vele duizenden anderen waren betrokken bij andere eenheden van het Duitse leger. Het is een vergissing iedereen over één kam te scheren. Alle vergoelijkingen ten spijt, is het voor Seberechts duidelijk dat ze een orgaan van het nazisme waren en daar ook mee verantwoordelijkheid voor dragen. Met het ontkrachten van de mythe die rond de oostfronter bestaat, levert hij een wezenlijke bijdrage aan het bewustzijn daarover.