“Geef Alcatel-Lucent nog wat tijd”

Het fusiebedrijf Acatel-Lucent is dan wel een gigant in telecomuitrusting, het blijft voorlopig een reus op lemen voeten. Michel Rahier, de Belg in het directiecomité, ziet licht aan het einde van de tunnel. Maar kan de markt nog voldoende geduld opbrengen?

Het Franse Alcatel had een traditie van Belgen in hoge functies. Daar is na de fusie eind 2006 met het Amerikaanse Lucent geen verandering in gekomen. Michel Rahier, senior executive vice president, maakt deel uit van het directiecomité en leidt de activiteiten die het gros van de omzet vertegenwoordigen, namelijk de uitrustingen voor telecomoperators. De burgerlijk ingenieur uit Namen zit naar eigen zeggen “in het oog van de storm”, midden in het besluitvormingscentrum van de groep waar het fusieproces nog altijd alle aandacht opeist.

De beurswaarde van de groep, wereldwijd een van de toonaangevende leveranciers van telecomnetwerken, is gehalveerd. Bovenop de 12.000 medewerkers die in het kader van de fusie het bedrijf dienden te verlaten, kwamen nog eens 4000 ontslagen. De groep telt nog 77.000 medewerkers, van wie 1800 in België (na de fusie verdwenen 140 jobs). Antwerpen is een competentiecentrum voor ADSL, de technologie die gebruikt wordt voor internet via de telefoonlijn en ondertussen ook voor tv-distributie.

De uitschuiver van Ericsson

Michel Rahier wil de problemen na de fusie niet minimaliseren. Hij maakt er zich evenmin makkelijk vanaf door te verwijzen naar de Chinese concurrentie, waaraan de problemen van de groep nochtans soms worden toegeschreven.

“De prijszetting van sommige concurrenten, en van Ericsson in het bijzonder, leek bij momenten op een ongeleid projectiel. Ze wilden, zolang de fusie niet rond was, van de eventuele aarzeling van sommige klanten gebruikmaken om marktaandeel in te pikken.” Dat zijn nu eenmaal de regels van het spel, maar in het derde trimester moest Ericsson de markt wel teleurstellen met een winstwaarschuwing. Het neemt niet weg dat Alcatel-Lucent vooralsnog geen succesverhaal is gebleken. De Amerikaanse CEO Pat Russo, ex-bestuurster van Lucent, staat onder druk. Alcatel-Lucent trof eind vorig jaar maatregelen, maar moest in het laatste trimester niettemin een waardevermindering van 2,5 miljard euro slikken, hoofdzakelijk op de mobiele CDMA-technologie (een standaard die concurreert met gsm en vooral in de Verenigde Staten wordt gebruikt). “We hebben de boekhoudregels voor de goodwill gevolgd. We hebben onder meer rekening gehouden met de evolutie van de markt en met variabelen zoals de waarde van Alcatel-Lucent en die van de concurrenten. En vermits de beurskapitalisatie gehalveerd is …”

Met de operatie ging geen cash verloren, maar ze bevestigde wel het vooral in Frankrijk aanwezige gevoel dat voor de overname van Lucent te veel werd betaald. CDMA is immers een onderdeel van de Amerikaanse partner. Bovendien bleek het niet vanzelfsprekend om de bedrijfsprocessen gelijk te schakelen. “De commentaren zijn uiteenlopend en stroken niet altijd met de realiteit, soms zijn ze zelfs ronduit onkies”, vindt Michel Rahier. Daarmee verwijst hij ongetwijfeld naar de weinig flatteuze artikelen over Pat Russo en Serge Tchuruk, de voorzitter van de raad van bestuur.

De jongste resultaten, gepubliceerd op 30 april, bevatten helaas weinig tekenen van herstel. De omzet zakte in het eerste kwartaal van 2008 met 0,5 %, hoofdzakelijk door de daling van de dollar. Zonder die wisselkoerseffecten boekte Alcatel-Lucent een omzetgroei van 6,3 %.

“Een fusie kun je pas na drie jaar beoordelen”

“Het succes van een fusie kun je niet na een kwartaal of een jaar beoordelen”, stelt Michel Rahier, “dat kun je pas na drie jaar.” De onderneming belooft op kruissnelheid een groei neer te zetten die hoger ligt dan die van de operatoren, “dus meer dan 3 %”. “We hopen in de periode 2007-2010 aan 5 tot 6 % te raken.”

Het is overigens niet al kommer en kwel. “Alcatel blonk uit in DSL-uitrustingen (snel internet, televisie over de telefoonlijn, meer bepaald voor telecomoperatoren), met een marktaandeel van 39 %. Lucent vormde met amper 5 % geen factor van belang. Nu zijn we samen een stuk groter. Hetzelfde geldt voor de optische netwerken.” Helemaal niet slecht, slechts bij een handvol fusies kun je de marktaandelen bij elkaar optellen, meestal gaat een deel verloren.

Een andere troef is China. De groep is er aanwezig met een filiaal dat opgezet werd vanuit België en meer dan 10.000 medewerkers telt. Het gaat om een joint venture met de Chinese autoriteiten. Alcatel beschikt over een meerderheid van de stemmen en heeft de operationele controle. “We worden daar beschouwd als een Chinese leverancier”, verheugt Michel Rahier zich. De groep gebruikt het oude Chinese filiaal van Alcatel Bell om de plaatselijke concurrenten te bestrijden, hoofdzakelijk Huawei en ZTE. “We gebruiken dezelfde wapens: onderzoek & ontwikkeling en productie tegen een lage kostprijs, en volop gebruikmaken van het grote reservoir aan hoogopgeleide arbeidskrachten. De onderneming bedient ongeveer alle markten, met inbegrip van de Verenigde Staten.” Die situatie zorgt wel voor interne spanningen, omdat onderzoek & ontwikkeling niet langer uitsluitend gebeurt in de landen waar Alcatel-Lucent historisch zijn hoofdkwartieren had, zoals Frankrijk, de Verenigde Staten en België.

Een steuntje in de rug van Belgacom

Alcatel-Lucent staat ook sterk in de modernisering van de netwerken van de telecomoperatoren. Belgacom heeft zopas een contract ondertekend voor de installatie van een IMS-systeem (IP Multimedia Subsystem), een sleutelelement in de modernisering van zijn netwerk. Het systeem maakt het mogelijk gecombineerde diensten te beheren door het vaste en mobiele netwerk te verbinden.

De groep is ook sterk aanwezig in markten die stevig groeien, zoals de onderaanneming van diensten voor rekening van operatoren of bedrijven. Zo heeft Base het beheer van zijn netwerk aan Alcatel-Lucent uitbesteed en het personeel overgedragen om de werkingskosten te reduceren. Een andere groeipool is de markt van de grote bedrijven en de overheidsdiensten die netwerken gebruiken die vergelijkbaar zijn met die van de telecomoperatoren, een segment dat jaarlijks met 8 % groeit.

Om die markten beter te bedienen, heeft Alcatel-Lucent zijn organisatie moeten hertekenen. Die was gebaseerd op een evenwicht tussen Fransen en Amerikanen. Aan het hoofd van de directie staat Pat Russo, ex-CEO van Lucent. Het voorzitterschap wordt waargenomen door Serge Tchuruk. Het directiecomité werd in de zomer van 2007 teruggebracht van veertien tot acht leden om doeltreffender te kunnen werken.

In die stoelendans maakte Michel Rahier promotie. Hij beheerde de vastelijnuitrustingen en kreeg er de mobiele bij om voortaan de ‘carrier’activiteiten (telecomoperators) te leiden. Die vertegenwoordigen ongeveer 70 % van de groepsomzet.

Voor Michel Rahier is het niet de eerste fusie die hij meemaakt. Na zijn intrede in 1980 bij Bell Manufacturing Company in Antwerpen werd dit filiaal van de Amerikaanse groep ITT in 1984 overgenomen door het Franse CGE, later omgedoopt tot Alcatel. “Ik stond toen niet op hetzelfde niveau in de onderneming, maar ik zie toch grote verschillen. De ‘ontwrichtende’ technologieën, die de markt overhoopgooien, volgen elkaar nu in een tempo van een tot drie jaar op. Twintig jaar geleden duurde dat vijf keer zo lang. We hadden toen nog tijd om de zaken even te bekijken. Tegenwoordig kunnen we ons minder fouten permitteren.”

Prijzen dalen met 15 % per jaar

Vroeger hadden de leveranciers van uitrustingen vooral staatsmonopolisten als klant en waren ze nationale kampioenen die konden terugvallen op een min of meer gesloten markt. De vrijmaking heeft de markt tegelijkertijd open gemaakt en uitgebreid. De verhoogde concurrentie die daaruit resulteert, weegt op de prijzen. “Voor min of meer gestandaardiseerde producten zoals de ADSL-lijnen dalen de prijzen met 15 % per jaar. De meer doelgerichte producten, waar de concurrentie minder hevig woedt, kennen een prijserosie van 2 tot 4 % per jaar.”

Vanuit dat perspectief gezien, oogt de fusie tot Alcatel-Lucent louter defensief. Kan de onderneming de drie jaar uitzweten die volgens Michel Rahier nodig zijn om de fusie naar waarde te schatten? Er kunnen nog heel wat dingen gebeuren. Zo wijst de Franse pers regelmatig op een mogelijk vertrek van Pat Russo. Volgens Mediapart, een informatieve website waarvoor gewezen journalisten van de krant Le Monde werken, speelt de gewezen Franse minister van Financiën Thierry Breton met het idee om de leiding van de groep over te nemen. Daarvoor zou hij de steun krijgen van de investeringsmaatschappij KKR. De beursmalaise heeft het project bemoeilijkt. Nog andere namen worden genoemd, zoals die van Bernard Liautaud, de oprichter van Business Object. Het zijn vragen die mogelijk spoedig een antwoord krijgen als de situatie nog verslechtert.

In die context heeft Michel Rahier een belangrijke rol te spelen. Hij moet er voor zorgen dat de verkopen aan de telecomoperatoren minstens op hetzelfde peil blijven en liefst nog hoger worden. En dat is geen sinecure. De groep heeft al laten weten dat ze voor 2008 in deze markt eerder een status-quo verwacht. (T)

Robert van Apeldoorn en Bruno Leijnse/Fotografie Isabel Pousset