Fiscus strijdt met nieuwe wapens

Transparantie is in. De meerderheidsaandeelhouders van beursgenoteerde bedrijven moeten met de billen bloot. De overheid krijgt een steeds beter beeld van de financiële welvaart van zijn burgers. De vrees voor de invoering van een vermogensbelasting groeit.

Er is een nieuw wetsontwerp over openbare overnamebiedingen. Het verplicht aandeelhouders die meer dan 30 % in beursgenoteerde bedrijven bezitten, zich kenbaar te maken bij de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (CBFA). Tot wanhoop van alle Belgen, die maar al te graag een verborgen leventje leiden, wordt het almaar moeilijker om zaken verborgen te houden voor de fiscus. De afgelopen jaren voerde de overheid tal van maatregelen in om het leven van de belastingcontroleur te vergemakkelijken. Zo volstaat de toelating van één ambtenaar om een fiscaal onderzoek in de banken op te starten. Vroeger moest een college van drie functionarissen daar zijn fiat voor geven.

Dankzij tal van technische maatregelen in de strijd tegen de fiscale fraude komt de overheid steeds meer te weten over de bezittingen van de belastingplichtigen. Na de invoering van de Europese spaarrichtlijn – waardoor de lidstaten financiële gegevens kunnen uitwisselen – kan de fiscus opsporen waar de burgers in het buitenland hun geld verstoppen. Ook de geplande afschaffing van de effecten aan toonder in 2013 draagt een steentje bij tot de openbaarmaking van het patrimonium van de Belgen. “Als de effecten gedematerialiseerd en op naam zijn, krijgt de fiscus zonder al te veel moeite inzage in het roerende vermogen van de Belgen,” zegt François Parisis, directeur estate planning bij de bank Pui- laetco Dewaay.

Maar dat is niet alles. In de strijd tegen witwaspraktijken worden bankiers, notarissen, professionele boekhouders en advocaten verplicht om bij een vermoeden van fraude aangifte te doen van sommige van uw financiële operaties. De herziening van de regionale schenkingsrechten spoort schenkers ertoe aan om tevoorschijn te komen, zodat ze kunnen genieten van het verlaagde tarief van 3 %. De terugbetaling van de taks op de beursverrichtingen heeft duizenden belastingplichtigen ertoe gebracht hun financiële anonimiteit op te geven. De taksen op de verzekeringscontracten en de beveks, die eind 2005 om budgettaire redenen op een drafje werden ingevoerd, dragen eveneens hun steentje bij tot de waardevolle informatiewinning.

Efficiënte fiscus

Het moge duidelijk zijn dat de verbeelding van de regering geen grenzen kent als het gaat over fiscale transparantie. Het beste bewijs daarvan is dat ze zopas het arsenaal van de fiscus op vijf domeinen heeft uitgebreid om enkele duistere onderdelen van het patrimonium van de belastingbetaler aan het licht te brengen. Het gaat om bankrekeningen, liquide geldmiddelen, pensioenen, huurgelden en tweede verblijfplaatsen in het buitenland.

Niet alleen openen er voor de fiscus nieuwe deuren naar de persoonlijke gegevens van de belastingplichtigen, maar de belastingadministratie zelf maakt steeds beter gebruik van de informatie waarover ze beschikt. Op dat vlak is de fiscale keten trouwens volledig geautomatiseerd: een groot deel van de belastingplichtigen heeft al zijn aanslagbiljet gekregen voor de leesbare aangiften die in de zomer van 2005 werden ingediend (inkomsten van 2004). Sommigen onder hen moeten zelfs twee keer betalen, met een tussenpoos van slechts enkele maanden. “Dit is geenszins een one shot-operatie,” weert Hervé Jamar (MR), staatssecretaris voor de strijd tegen fiscale fraude, af. “Het is gewoon de werking van het systeem die verbetert. Het is de bedoeling dat de belastingplichtige zijn aanslagbiljet nog tijdens het jaar van aangifte toegezonden krijgt.”

De administratie heeft ook een informaticasysteem op poten gezet om de fiscale controles te verbeteren. Met de computer worden de fiscale gegevens waarover ze beschikt (btw, verkeersbelasting, aangifte van inkomsten, aanvullende pensioenen, levensverzekering, rekeningen in het buitenland) met elkaar vergeleken. Dat heet data mining. Ook de uitwisseling van informatie tussen verschillende departementen wordt intenser. “Vroeger kon je een regularisatie krijgen van de belastbare winst in de directe belastingen zonder dat het gevolgen had voor de btw,” zegt Marc Marlière, advocaat-fiscalist bij Elegis. “Tegenwoordig is dat onmogelijk.” Getuige daarvan de lotgevallen van een belastingbetaler die zich er- over verwonderde dat hij in juni niet het volledige bedrag terugbetaald kreeg dat op zijn aanslagbiljet vermeld stond. In de overtuiging dat het om een vergissing ging, klopte hij aan bij de belastingdiensten, waar hij te horen kreeg dat ze een niet tijdig betaalde verkeersbelasting hadden afgetrokken.

De administratie heeft ook een elektronische procedure in gang gezet om de verwerking van geschillen sneller te laten verlopen. Het is eveneens de bedoeling om de jurisprudentie eenvormig te maken en te vermijden dat eenzelfde soort dossier een verschillende respons krijgt naargelang van de plaatselijke belastingdienst.

Bankgeheim afgeschaft

Een ander project gaat over de invoering van een patrimoniumdossier. Zeg maar een vermogenskadaster. De codenaam van het project luidt Patris, wat staat voor patrimonial information system. Het is de bedoeling om verscheidene databanken aan te boren (kadaster, registratie, hypotheken en domeinen) om zo alle informatie over de onroerende en roerende bezittingen van de Belgische belastingplichtigen, particulieren en ondernemingen, samen te brengen in een uniek loket – de Algemene Administratie voor Patrimoniale Documentatie. Die gegevens zijn nu verspreid over verschillende administraties. Het budget voor dat buitengewone project bedraagt 30 miljoen euro.

“De eerste fase, het centraliseren van de informatie over onroerende bezittingen, zal eind 2008 klaar zijn,” zegt Marcel Frécourt, die bij de Algemene Administratie voor Patrimoniale Documentatie belast is met het Patrisproject. “Het project vordert goed. Het is de bedoeling om Patris operationeel te krijgen tegen 2009. Wanneer er dan een vastgoedtransactie gebeurt, zal een enkele bijwerking volstaan om de gegevens over een onroerend goed te actualiseren.”

In 2009 gaat de inzameling van de informatie over roerende bezittingen van start, en die eindigt in 2011. Het verdwijnen van de effecten aan toonder, geleidelijk vanaf 2008 en definitief vanaf 2013, zal de informatievergaring uiteraard vergemakkelijken. En nu ook de afschaffing van het bankgeheim volgens sommigen geprogrammeerd staat voor het begin van de jaren 2010, zal niets nog de fiscus kunnen beletten om de gegevens van Pa- tris te kruisen met de data die de banken overmaken. Vanaf dat ogenblik zullen we met zijn allen voortdurend financieel en fiscaal worden doorgelicht.

Om ons toch wat gerust te stellen, wijst Hervé Jamar erop dat “dit allemaal gebeurt in het belang van de belastingplichtige” en dat “de bescherming van de persoonlijke levenssfeer zal gevrijwaard blijven”. Goed, maar wat gebeurt er als in juni een andere regeringscoalitie aan de macht komt? Ooit dreigt de verleiding immers groot te worden om ook die nieuwe fiscale bronnen te belasten om geld in de staatskas te krijgen. En we weten allemaal dat de staat het steeds moeilijker heeft om aan het einde van het jaar de eindjes aan elkaar te knopen.

Of er bij ons ooit een vermogensbelasting komt? “Die bestaat al,” riposteert Marc Marlière. “Wat zijn de successierechten anders?” Bovendien wijst de ervaring in Frankrijk uit dat een belasting heffen op vermogens een dure en technisch moeilijke zaak is. Daarom denken sommigen eerder in de richting van een toekomstige belasting op de meerwaarde op effecten en de inning van een bevrijdende heffing op de inkomsten uit interesten. Tenzij dan dat, zodra de administratie exact weet wat elke belastingplichtige bezit en wat hij aan zijn vermogen onttrekt, het huidige systeem wordt vervangen door een globalisering van zowel de beroeps- als de roerende en onroerende inkomsten. Een ding is zeker: de fiscus kent u al veel beter dan u denkt.

FRANS VANISTENDAEL

(Professor Internationale Fiscaliteit KU Leuven): Verlaging personenbelasting oorzaak budgettaire problemen. (blz. 26)

EXTRA INFORMATIE OP WWW.TRENDS.BE

Het artikel ‘Vermogensbelasting: duikt het spook weer op?’ (Trends, 15 december 2005)

Sébastien Buron