‘Financiële outlaws krijgen vrij spel’

Joris Rycken & co heeft twintig jaar ervaring als forensisch accountant. Het Antwerpse kantoor trad ooit op in vijftig faillissementen per jaar. Dit jaar behandelde de accountant er amper zes. Joris Rycken: “In België heerst vandaag de mentaliteit dat men straffeloos failliet kan gaan. Tientallen criminele bedrijfjes spelen het erg slim. Iedere keer lichten ze de RSZ en de fiscus op voor een paar 100.000 euro. Te weinig om te recupereren, zodat het parket niet optreedt. Tijdens hun korte leven infecteren deze financiële outlaws het economische leven omdat ze correcte concurrenten belemmeren en hun leveranciers in problemen brengen. De normvervaging is compleet. Ook van oorsprong correcte ondernemers schakelen – aangemoedigd door boekhouders en andere architecten van fraude – over op die praktijken.”

Veel curatoren blijven volgens de accountant passief. “Als ze zo’n zaak doorverwijzen naar het parket, moeten ze meer werk afleveren, zonder extra vergoed te worden. Bovendien duurt het langer. Hoe meer dossiers er op hun bureau liggen, hoe minder nieuwe ze krijgen toegewezen. Een curator die zijn werk doet, verdient minder geld. Ze willen kleine faillissementen – al dan niet frauduleus – zo snel mogelijk afsluiten.”

De accountant stelt vast dat de parketten onderzoeken beperken tot de kern van de fraude en de ‘buitgerichte aanpak’. Dit is het antwoord op de vroegere praktijk, waarbij een fraudeonderzoek uitdeide in alle richtingen (Beaulieu) en uiteindelijk verjaarde. Vandaag ontsnappen de kleine criminelen – de helikopterpiloot/geldkoerier in de zaak Lernout & Hauspie, bijvoorbeeld – in de rand van het onderzoek de dans.

Parketten willen de criminelen vandaag treffen waar het pijn doet: in de portemonnee. Rycken: “Stuitend zijn een aantal dossiers waarin Chris Nys – overigens een uitstekende magistraat – optreedt. Hij is de man achter een aantal minnelijke schikkingen, waarbij de fraudeur naar Amerikaans voorbeeld wegkomt met een hoge boete in ruil voor een bekentenis. Ik noem dat klassenjustitie.” Het Antwerpse parket wenste niet te reageren op die stelling.

Rycken is ook voorzitter is van de commissie van deskundigen die voor het parket werken in de Kamer van Deskundigen gelast met Gerechtelijke en Scheidsrechterlijke Opdrachten. Justitie gaf vorig jaar 1,8 miljoen euro uit aan boekhoudkundige experts, die maximum 61 euro per uur verdienen. Dat is een fractie op een totaal van 94,4 miljoen euro aan gerechtskosten in strafzaken (zoals voor DNA-onderzoek en gsm-expertise) en nog minder dan in 2008 (2,7 miljoen op een totaal van 105,1 miljoen). Echter: “De voorbije zes maanden worden de facturen van gerechtsdeskundigen consequent met een derde tot de helft beknibbeld. De beste experts haken af omdat de inspanning niet meer opweegt tegenover de inkomsten.”

Volgens Rycken ontbeert het parket – behalve in btw-carrousels en witwasdossiers- de expertise om zware fraude te onderzoeken. “Een strafrechtelijke jurist heeft een andere insteek dan een specialist in fiscaliteit, vennootschaps- of boekhoudrecht. Het is een vak apart. De politie probeerde enkele jaren geleden haar rangen te versterken met gediplomeerde boekhouders, maar het resultaat was zeer mager. De boekhouder die zijn materie goed beheerst, verdient meer in de privésector.”