Gewezen Anhyp-topman Claude de Villenfagne de Vogelsanck bracht de naam van de familie in een onprettig daglicht. De overige de Villenfagnes, meestal de diskretie zelve, huiveren bij het lezen van de persberichten over de vermeende fraude. Een portret van eeuwenoude adel, die vandaag zijn weg zoekt in het Belgische bedrijfsleven.
Baron Claude de Villenfagne de Vogelsanck wordt geplaagd door gerechtelijke spoken naar aanleiding van de vermeende Anhyp-fraude. Zijn vader Henri heeft zo zijn eigen probleem : op zijn kasteel Vogelsanck in Zolder huist een écht spook. Maar daar ligt hij niet van wakker. Wél van de beroering rond zijn zoon. “Een schande, ” noemt baron Henri het. “Een eerlijk man wordt het slachtoffer van het gerecht, dat plots omdat de minister geld nodig heeft de fiskale interpretatieregels aanpast. De naam van onze familie, die van diskretie een erezaak maakt, wordt door het slijk gesleurd. “
GEEN NETWERK.
De familieleden maakten zonder veel problemen de overgang van pachters naar financiers. De meeste mannelijke de Villenfagnes (zie ook de stamboom) hebben één of meer universitaire diploma’s en zijn aktief in het bedrijfsleven. “Maar we vormen geen netwerk, ” aldus Michel de Villenfagne (zoon van Robert, broer van Henri), partner van effektenmakelaar Reyers, Beauvois, de Villenfagne. “We beredderen onze zaakjes zelf, zonder hulp van de familie. ” Michels broer Baudouin is trouwens beheerder van het Crédit Général.
Diens oom Patrick, een gediplomeerde van de gereputeerde Franse businessschool Insead, is momenteel aktief in de beursvennootschap Riga et Cie. Voorts is hij voorzitter van Optinvest, volgens zijn vader en medebestuurder Henri “een vennootschap die zich bezighoudt met portefeuillebeheer”. Baron Henri is ook bestuurder van de Sint-Jozef Kredietmaatschappij, die sociale woningen bouwt. Zoon Tanguy is dan weer verantwoordelijk voor de schatkist van Crédit Lyonnais Belgium. Vermelden we nog dat Anne Muriel, de dochter van Henri, gehuwd is met jonker Etienne de Lhonneux, direkteur van de poot van onze Nationale Bank in Luxemburg.
ZOLDER VERBIJSTER.
Eric Louis de Villenfagne (zoon van Guy) is gedelegeerd bestuurder van het Beerselse Skill Consult, dat advizeert inzake rekruteringen. “Maar volgende maand stop ik ermee, ” zegt hij. Hij wil niets kwijt over zijn toekomst, noch over de ondernemingen Kelecom Michel (failliet in februari jl.), Immosands (ontbonden in maart 1991), ELORG, Lino Belgium, XL, Initial Invest, Elink of Maximail waarvan hij bestuurder is of was.
Het midden-Limburgse Zolder, waar de familie de Villenfagne de Vogelsanck al meer dan 250 jaar haar thuisbasis heeft, reageert verbijsterd op de Anhyp-affaire die topman Claude de Villenfagne tot aftreden noopte. Zolderaar Jef Ulburghs kan men bijvoorbeeld moeilijk verdenken van veel sympatie voor de konservatieve denkbeelden van de familie of de haute finance waar Claude de Villenfagne toe behoort. Toch stelt de Agalev-priester : “Het is ondenkbaar dat de baron doelbewust de strafwet heeft overtreden. De Villenfagnes schrijven de menselijke waarden al eeuwen hoog in hun vaandel. ” Vader Jules Ulburghs, gehuwd met “Marieke van de Winning” (zo genoemd omdat haar moeder jarenlang de grote boerderij aan het kasteel uitbaatte), kende Jean de Villenfagne (zie stamboom) vrij goed. Hij was immers een paardenkoopman en moest regelmatig met de baron over zaken onderhandelen. Jules Ulburghs was overigens sympatizant van de progressieve, flamingantische partij, die zich keerde tegen de lijst van burgemeester de Villenfagne. Jef Ulburghs herinnert zich een pijnlijk moment tijdens de repressie, toen een heetgebakerde groep “witten” zijn vader wilde aanpakken omwille van de vooroorlogse aktiviteiten bij het Vlaams Nationaal Verbond van een andere zoon. “De baron verzette zich persoonlijk tegen de meute, ” aldus de priester. “Dat tekent een de Villenfagne. Zoiets vergeet je heel je leven niet. “
FRANSKILJONS ?
Baron Henri ergert zich aan de verwijten als zou de francofone adel (waar hij toe behoort) zich tégen de Vlamingen hebben gekeerd. Immers : “Men vergist zich van tegenstrever. De kleine en grote bourgeoisie verzette zich tegen het Nederlands, de taal van de gewone man. Níet de adel. Onze familie heeft zich ingezet voor de vernederlandsing van de administratie, het gerecht, het leger en de Gentse universiteit. Wij leefden tussen het volk. De burgerij niet. “
Luc Cops, een Zolderse freelance-journalist en auteur van De Heerlijkheid Vogelsanck (VVV Heusden-Zolder, 1991), dat het kasteel en zijn bewoners beschrijft, nuanceert : “De mentale afstand tussen het kasteel en het dorp was groot. Zo volgden de meeste kinderen, ook Claude, hun lagere-schoolopleiding op het kasteel. De familie had haar eigen sociale circuit. ” Toch leverde de familie de Villenfagne verschillende burgemeesters aan Zolder. “Niet dat de baron met ons affiches ging plakken, ” aldus Marcel Gijbels, de dorpsonderwijzer die voor de lijst de Villenfagne militeerde. “Maar hij leende wel zijn auto, zodat we met de mensen van de gemeente voor hem op stap konden. En neen, een pint pakken met de burgemeester zat er ook niet in. “
De belangrijkste ontmoetingsplaats van “het dorp” en “het kasteel” was de kerk, waar de familie de Villenfagne lange tijd meestal nèt iets te laat arriverend naar de zondagsmis ging. Maar dat veranderde na het Tweede Vaticaans Concilie. Cops : “Voor de familie was er vooraan, naast het altaar, een ereplaats. Maar de pastoor maakte er in de jaren zestig een einde aan. In het begin schreed de familie iedere week nog naar de voorste plaatsen, maar na een tijd gingen ze elders naar de mis. “
Godsdienst staat centraal in het leven van een de Villenfagne de Vogelsanck. Baron Henri is onder meer lid van de Orde van Malta en Ridder van het Heilig Graf van Jeruzalem. De Zolderaars kennen hem in deze hoedanigheid, omdat de baron op kerkelijke feestdagen verscheen met de lange witte mantel, waarop het rode kruis van de orde staat.
Dat Claude de Villenfagne lid is van Opus Dei, herhaalde de pers ondertussen ten overvloede. Jef Ulburghs : “Opus Dei is de poort tot een duister loge-achtig netwerk. Toch hechten sommigen, zoals Claude de Villenfagne, er enkel een diep-religieuze betekenis aan. “
SCHOOLSTRIJD IN ZOLDER.
De pastoor houdt ze dom, de kasteelheer houdt ze arm, luidt het gezegde. Niet in Zolder. De verhouding tussen de pastoor en het kasteel liep spaak op de zeggenschap over de lokale scholen. De familie de Villenfagne was eigenaar van de gebouwen van de lagere meisjesschool in Zolder-centrum en de gemengde lagere gemeenteschool in gehucht Boekt. En gezien de baron meestal burgemeester was, woog hij extra op de leiding van de school.
Einde 1944 vertrok er (naar aanleiding van een benoeming) een barse brief van de pastorij naar het kasteel. Het gaat niet op, schreef zieleherder Jaak Wieërs “dat mensen, niet eens in staat hun huishouden te besturen, zich moeien met zaken die op de eerste plaats de geestelijke overheid aanbelangen”. Deze Zolderse versie van Don Camillo bestempelde “de school van het kasteel” zelfs als “antiklerikaal”, want ze voerde “een zuiver liberale politiek”.
De hoofdoorzaak van de pastorale gramschap was Hélène de Villenfagne, de eigenzinnige dochter van baron (en burgemeester) Léon die niet wilde dansen naar de pijpen van mijnheer pastoor en de lokale kloosterzusters. Juffer Leen (1887-1966) bleef tot aan het einde van haar leven ongetrouwd en was (naar Vlaamse normen) behoorlijk excentriek. Samen met haar vriendin Marieke van de Winning was ze een feministe avant-la-lettre. Over haar liaisons deden wilde geruchten de ronde.
De schooloorlog werd ook uitgevochten vanop de kansel. Zo preekte pastoor Wieërs in 1944 tegen een bal dat “het kasteel” hield ter ere van Britse officieren. De baron had het gewaagd om voor dit bal Zolderse schonen te inviteren en per auto naar het kasteel te voeren. De pastoor verwees naar dansen met “een perverse symbolische betekenis”, waarbij “man en vrouw elkaar op prangende wijzen omarmen, op zichzelf en objektief een zware zonde”.
Enkele jaren later was het weer raak. Deze keer was een initiatief van Claude de Villenfagne het onderwerp van de pastorale toorn. De jonge Claude had in het midden van de jaren vijftig met enkele vrienden een tienerklub opgericht om de Zolderse jeugd wie jonger dan achttien was mocht volgens een nieuwe wet toen geen café binnen de kans te geven zich te ontspannen.
José Cupers (77j.), de toenmalige uitbater van De Kluis, het tienercafé, getuigt : “Baron Claude was een manager. Uit Zolder en omstreken trok de klub 1500 leden aan. De pastoor verketterde ons in zijn preken. Claude bleef zo mochten we hem noemen de Baron. Een andere jongeman zou in zijn omstandigheden misschien opgetrokken zijn met de jonge vrouwen van het dorp. Hij niet. En de meisjes van hun kant dàchten er niet aan hem te versieren. “
Dit ietwat saaie vertoon typeert de familie. “Behalve rond juffrouw Leen vond ik geen sappige geschiedenissen en geloof me, ik heb mijn best gedaan, ” zucht familiechroniqueur Luc Cops. “Ik vrees zelfs dat een de Villenfagne de Vogelsanck geen jeugdzonden begaat. Toch een triestig leven, eigenlijk. “
HANS BROCKMANS
JEF ULBURGHS “Het is ondenkbaar dat de baron doelbewust de strafwet heeft overtreden. De de Villenfagnes schrijven de menselijke waarden al eeuwenlang hoog in het vaandel. “
KASTEEL VOGELSANCK, BARON HENRI DE VILLENFAGNE DE VOGELSANCKDe gerechtelijke problemen van zoon Claude (ex-Anhyp) besmeuren het adellijke familieblazoen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier