EXCLUSIEF VOOR HET ‘NIEUW WERELDTIJDSCHRIFT’: FRITS BOLKESTEIN OVER WILLEM ELSSCHOT

Dat Europees commissaris Frits Bolkestein een eigenzinnige visie heeft op het werk van de grootste stilist der Nederlandse letteren, bleek duidelijk tijdens het derde benefietdiner van het Willem Elsschot Genootschap. Maar hoe komt een Nederlander eigenlijk bij een auteur als Elsschot terecht? “Ik heb van jongs af aan een grote bewondering voor hem. Zijn stijl is sober, zijn beschrijving trefzeker. Hij schrijft over gewone mensen, zoals u en ik, maar dan wel mensen die ten volle in het economische leven staan.”

NIEUW WERELDTIJDSCHRIFT. Vindt u het niet vreemd dat uitgerekend zoveel zakenlui en politici begeesterd zijn door het oeuvre van Elsschot?

FRITS BOLKESTEIN (EU-COMMISSARIS). “Allicht houden politici en ondernemers wel van het barmhartig kritische beeld dat hij van hen schetst. Blijkbaar doet het ze beter functioneren, jaagt het ze in zekere zin misschien wel aan. Ofwel komt in hun liefde voor Elsschot hun masochistische inborst bloot te liggen. Wie zal het zeggen?”

Hebben de goocheme avonturen van Laarmans en Boorman u ooit in uw carrière weten te inspireren?

BOLKESTEIN. “Ik mag hopen van niet. (lacht) Tenslotte vind ik geen van beiden echt een lichtend voorbeeld. De ene is doortrapt, de andere is knullig. Ik hoop dan ook mijn politieke inspiratie elders te halen.”

Houdt Elsschot het clichébeeld van de zakenman als opportunist niet enigszins in stand?

BOLKESTEIN. “Hij draagt inderdaad niet bij tot het schetsen van de gemiddelde zakenman als morele voorbeeldfiguur. Ik heb zelf jarenlang in de zakenwereld gezeten en ben het dan ook niet eens met dat beeld. Maar ik moet u zeggen: als hij dat niet had gedaan, als hij Laarmans en Boorman had voorgesteld als eerbare ondernemers, was er natuurlijk bitter weinig om over te schrijven. Datzelfde geldt trouwens ook voor uw eigenste weekblad. Wie heeft er nou in ‘s hemelsnaam behoefte aan een uitgebreid artikel over een perfect lopend huwelijk? Zo vervelend.”

Houdt Elsschot niet simpelweg een pleidooi voor meer humor en relativeringsvermogen in de zakenwereld en de politiek?

BOLKESTEIN. “Dat ben ik volmondig met u eens. Ik ken de Belgische politiek nogal slecht, dus daar kan ik moeilijk over oordelen. Maar in Nederland kunnen ze toch zo vaak loodzwaar doen, alsof elke politicus boven de Moerdijk persoonlijk het wereldleed op zijn schouders torst. En d’r is veel leed in de wereld, maar of je daarom steeds zo’n gewichtige houding moet aannemen?”

Zijn er dan bepaalde politici aan wie u de lectuur van Elsschot dringend kunt aanbevelen?

BOLKESTEIN. “Aan allen (lacht). Maar vooral onze socialistische vrienden en de groenen. Maar dat leg ik u straks wel uit.”

Scheurt u ook de pagina’s uit uw boeken van Elsschot?

BOLKESTEIN. “Dat is een roddel die blijkbaar al een tijdje meegaat. Maar wat u nu vertelt, klopt niet helemaal. Wanneer ik op de trein zit, lees ik inderdaad vaak oude pocketboeken die ik voor een kwartje koop op de markt. Wat ik gelezen heb, scheur ik er meestal uit, waardoor die pockets nog dunner worden en perfect in mijn binnenzak passen. Wees dus gerust. Het is een puur pragmatische afwijking (lacht).”